Харбин: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Харбин latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Marat-avgust (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Marat-avgust (бәхәс | кертем)
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 64: Юл номеры - 64:


[[1949 ел]]да бөтен Ерак Көнчыгыш һәм Харбин коммунистлар кулына күчә. Русиядән күчеп киткән мөһәҗирләрнең дә хәлләре начарлана, чөнки алар арасында кулга алулар, ә кулга алынганнарны Русия төрмәләренә озату башлана. Мөһаҗирләр моннан котылу юлын яки төрле илләргә качу юлларын эзли башлыйлар, чөнки һәр киләчәк көн аларга куркынычлар һәм малларын югалту белән яный иде.
[[1949 ел]]да бөтен Ерак Көнчыгыш һәм Харбин коммунистлар кулына күчә. Русиядән күчеп киткән мөһәҗирләрнең дә хәлләре начарлана, чөнки алар арасында кулга алулар, ә кулга алынганнарны Русия төрмәләренә озату башлана. Мөһаҗирләр моннан котылу юлын яки төрле илләргә качу юлларын эзли башлыйлар, чөнки һәр киләчәк көн аларга куркынычлар һәм малларын югалту белән яный иде.
== Административ бүленеш ==

{| class="wikitable" align="center" style="margin: auto; width:90%; font-size:90%"
!Харита
!#
!Исем
!Кытайча<br/>Гадиләштерелгән/Гадәти
!Пиньинь
!Халык саны<br>(2010-11-01)
!Мәйдан (км²)
|-
|-align="center" style="font-weight:bold"
|rowspan=22 style="font-size:suto" |
[[Файл:Harbin mcp.png|400px]]
|colspan="10" style="text-align:center; background:#d3d3d3;"|'''Шәһәр районнары'''
|-
|align=center|1
|Даоли районы
|{{lang|zh-hans|道里区}}/{{lang|zh-hant|道里區}}
|Dàolǐ Qū
|align=center|923,762
|align=center|479
|-
|align=center|2
|Нәнгаң районы
|{{lang|zh-hans|南岗区}}/{{lang|zh-hant|南崗區}}
|Nángǎng Qū
|align=center|1,343,857
|align=center|183
|-
|align=center|3
|Даувай районы
|{{lang|zh-hans|道外区}}/{{lang|zh-hant|道外區}}
|Dàowài Qū
|align=center|906,421
|align=center|257
|-
|align=center|4
|Чаңфаң районы
|{{lang|zh-hans|香坊区}}/{{lang|zh-hant|香坊區}}
|Xiāngfáng Qū
|align=center|916,408
|align=center|340
|-
|align=center|5
|Пиңфаң районы
|{{lang|zh-hans|平房区}}/{{lang|zh-hant|平房區}}
|Píngfáng Qū
|align=center|190,253
|align=center|94
|-
|align=center|6
|Суңбей районы
|{{lang|zh-hans|松北区}}/{{lang|zh-hant|松北區}}
|Sōngběi Qū
|align=center|236,848
|align=center|736
|-
|align=center|7
|Хулән районы
|{{lang|zh-hans|呼兰区}}/{{lang|zh-hant|呼蘭區}}
|Hūlán Qū
|align=center|764,534
|align=center|2,186
|-
|align=center|8
|Ачың районы
|{{lang|zh-hans|阿城区}}/{{lang|zh-hant|阿城區}}
|Àchéng Qū
|align=center|596,856
|align=center|2,770
|-
|align=center|9
|Шуаңчың районы
|{{lang|zh-hans|双城区}}/{{lang|zh-hant|雙城區}}
|Shuāngchéng Qū
|align=center|825,634
|align=center|3,112
|-
|colspan="7" style="text-align:center; background:#d3d3d3;"|'''Шәһәр өязләре'''
|-
|align=center|10
|Шаңҗи
|{{lang|zh|尚志市}}/{{lang|zh-hant|尚志市}}
|Shàngzhì Shì
|align=center|585,386
|align=center|8,895
|-
|align=center|11
|Вучаң
|{{lang|zh|五常市}}/{{lang|zh-hant|五常市}}
|Wǔcháng Shì
|align=center|881,224
|align=center|7,512
|-
|colspan="7" style="text-align:center; background:#d3d3d3;"|'''Өязләр'''
|-
|align=center|12
|Илан өязе
|{{lang|zh-hans|依兰县}}/{{lang|zh-hant|依蘭縣}}
|Yīlán Xiàn
|align=center|388,319
|align=center|4,672
|-
|align=center|13
|Фаңҗың өязе
|{{lang|zh-hans|方正县}}/{{lang|zh-hant|方正縣}}
|Fāngzhèng Xiàn
|align=center|203,853
|align=center|2,993
|-
|align=center|14
|[[Bin County, Heilongjiang|Bin County]]
|{{lang|zh-hans|宾县}}/{{lang|zh-hant|賓縣}}
|Bīn Xiàn
|align=center|551,271
|align=center|3,846
|-
|align=center|15
|Баянь өязе
|{{lang|zh-hans|巴彦县}}/{{lang|zh-hant|巴彥縣}}
|Bāyàn Xiàn
|align=center|590,555
|align=center|3,138
|-
|align=center|16
|Мулән өязе
|{{lang|zh-hans|木兰县}}/{{lang|zh-hant|木蘭縣}}
|Mùlán Xiàn
|align=center|277,685
|align=center|3,602
|-
|align=center|17
|Туңхы өязе
|{{lang|zh-hans|通河县}}/{{lang|zh-hant|通河縣}}
|Tōnghé Xiàn
|align=center|210,650
|align=center|5,755
|-
|align=center|18
|Яньшу өязе
|{{lang|zh-hans|延寿县}}/{{lang|zh-hant|延壽縣}}
|Yánshòu Xiàn
|align=center|242,455
|align=center|3,226
|}
== Икътисад ==
Транспорт төене, аэропорт. Машиналар төзү, нефть һәм химия сәнәгатьләре өчен җиһазлар эшләп чыгару, көймәләр төзү, әсбаплар төзү, станоклар төзү, вагоннар төзү, шарлы {{comment|подшипникларны|муентерәкләрне}} җитештерү. Химия, фармацевтика, тукыма, күн, азык-төлек, агач эшкәртү, кәгазь сәнәгатьләре, төзелеш матиалларны җитештерү.
== Чыганак ==
== Чыганак ==
* [http://sombel.ru/fenni-mekaleler-feride-gaffarova/solta-625 Әлеге язма 1970 елларда Төркиядә татар эшмәкәре Ә.Мәңгәр булышлыгы белән чыккан “Казан” журналында (1975 ел, 16 сан) басылган. Язманың авторы – профессор Сәгадәт Чагатай.]
* [http://sombel.ru/fenni-mekaleler-feride-gaffarova/solta-625 Әлеге язма 1970 елларда Төркиядә татар эшмәкәре Ә.Мәңгәр булышлыгы белән чыккан “Казан” журналында (1975 ел, 16 сан) басылган. Язманың авторы – профессор Сәгадәт Чагатай.]

17 фев 2015, 12:21 юрамасы

Харбин
Карта
Ил Кытай
Провинция Хэйлунцзян
Координатлар 45°45'0"тн, 126°38'0"кнч
Башлык Сунь Чжэ[d]
Нигезләнгән 1898
Мәйдан 7 068 км²
Рәсми тел кытай теле
Халык саны 10 635 971 кеше
Сәгать кушагы UTC+8
Телефон коды 451
Почта индексы 150000
Рәсми сайт harbin.gov.cn/russia/index.php
Кардәш шәһәрләр Пучон, Гиватаим[d], Магдебург, Миннеаполис, Краснодар[1], Винер-Нойштадт, Витебск, Эдмонтон, Чиаңмай[2][3], Плоешт, Әңкориҗ, Якутск, Варшау, Хабаровск, Орһус, Ниигата, Асахикава, Гриффит[d], Ньиредьһаза, Гомель, Даугавпилс[4][5], Красноярск, Мурманск[6], Ужитсе[7], Ндола[d] һәм Владивосток[8][9]

Харби́н (哈爾濱|哈尔滨, Hā'ěrbīn, Хаэрбинь) — Хэйлунцзян чик буе Кытай провинциясенең административ үзәге. Кытайның төньяк-көнчыгышында урнашкан иң зур шәһәрләрнең берсе. Халкы алты миллион кешегә якын, шәһәр янындагыларны да исәпкә алсаң — ун миллион.

Тарихи белешмә

Кытай-Көнчыгыш тимер юлын төзегән вакытта нигез салынган Харбин шәһәре кайчандыр Русиянең Кытай территориясендәге бер өлеше була. ХХ йөз башларында Ерак Көнчыгышта сәүдә белән шөгыльләнгән татарларның үз эшләрен юлга куя алуларын ишеткән яшьләрнең кайберләре авылларын ташлап Ерак Көнчыгышка киләләр һәм шулай итеп, анда татар районнары барлыкка килә башлый. Манчжуриянең мәдәният һәм сәүдә үзәге булган Харбин шәһәрендә дә бер татар районы корыла һәм анда мәчет, мәктәп төзелә, әдәби түгәрәк тә корыла. Бу эшләрне оештыруда күп хезмәтләр куйган кеше Гыйнаятулла мелла булган. Татар мәхәлләсе елдан-ел үсә, көчәя барган, чөнки 1917 елгы Октябрь инкыйлабыннан соң килгән качаклар да шушында урнашып калырга тырышканнар. Шулай итеп, Харбин шәһәре илләреннән аерылган татарларның мәркәзенә әверелгән.

1949 елда бөтен Ерак Көнчыгыш һәм Харбин коммунистлар кулына күчә. Русиядән күчеп киткән мөһәҗирләрнең дә хәлләре начарлана, чөнки алар арасында кулга алулар, ә кулга алынганнарны Русия төрмәләренә озату башлана. Мөһаҗирләр моннан котылу юлын яки төрле илләргә качу юлларын эзли башлыйлар, чөнки һәр киләчәк көн аларга куркынычлар һәм малларын югалту белән яный иде.

Административ бүленеш

Харита # Исем Кытайча
Гадиләштерелгән/Гадәти
Пиньинь Халык саны
(2010-11-01)
Мәйдан (км²)

Шәһәр районнары
1 Даоли районы 道里区/道里區 Dàolǐ Qū 923,762 479
2 Нәнгаң районы 南岗区/南崗區 Nángǎng Qū 1,343,857 183
3 Даувай районы 道外区/道外區 Dàowài Qū 906,421 257
4 Чаңфаң районы 香坊区/香坊區 Xiāngfáng Qū 916,408 340
5 Пиңфаң районы 平房区/平房區 Píngfáng Qū 190,253 94
6 Суңбей районы 松北区/松北區 Sōngběi Qū 236,848 736
7 Хулән районы 呼兰区/呼蘭區 Hūlán Qū 764,534 2,186
8 Ачың районы 阿城区/阿城區 Àchéng Qū 596,856 2,770
9 Шуаңчың районы 双城区/雙城區 Shuāngchéng Qū 825,634 3,112
Шәһәр өязләре
10 Шаңҗи 尚志市/尚志市 Shàngzhì Shì 585,386 8,895
11 Вучаң 五常市/五常市 Wǔcháng Shì 881,224 7,512
Өязләр
12 Илан өязе 依兰县/依蘭縣 Yīlán Xiàn 388,319 4,672
13 Фаңҗың өязе 方正县/方正縣 Fāngzhèng Xiàn 203,853 2,993
14 Bin County 宾县/賓縣 Bīn Xiàn 551,271 3,846
15 Баянь өязе 巴彦县/巴彥縣 Bāyàn Xiàn 590,555 3,138
16 Мулән өязе 木兰县/木蘭縣 Mùlán Xiàn 277,685 3,602
17 Туңхы өязе 通河县/通河縣 Tōnghé Xiàn 210,650 5,755
18 Яньшу өязе 延寿县/延壽縣 Yánshòu Xiàn 242,455 3,226

Икътисад

Транспорт төене, аэропорт. Машиналар төзү, нефть һәм химия сәнәгатьләре өчен җиһазлар эшләп чыгару, көймәләр төзү, әсбаплар төзү, станоклар төзү, вагоннар төзү, шарлы подшипникларны җитештерү. Химия, фармацевтика, тукыма, күн, азык-төлек, агач эшкәртү, кәгазь сәнәгатьләре, төзелеш матиалларны җитештерү.

Чыганак

  1. https://krd.ru/administratsiya/administratsii-krasnodara/upravlenie-kontrolya-i-protokola/mezhdunarodnye-svyazi/goroda-pobratimy/harbin/
  2. http://www.chiangmai.go.th/meet_file/sarupCM2556.pdf
  3. http://e.my399.com/change/2013-05-30/391.html
  4. https://www.daugavpils.lv/en/assets/upload/Daugavpils_majas_lapai_EN_18.pdf
  5. https://old.daugavpils.lv/en/46
  6. https://www.murman.ru/news/2016/09/09/1313
  7. http://www.politika.rs/scc/clanak/417086/Uzice-zbratimljeno-sa-125-puta-brojnijim-kineskim-gradom
  8. https://topovl.ru/netcat_files/userfiles/vladivostok-sister-cities/016-Harbin-city.pdf
  9. https://topovl.ru/vladivostok-sister-cities/