Сырдәрья: юрамалар арасында аерма
к Bot: Migrating 57 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q483159 (translate me) |
|||
Юл номеры - 13: | Юл номеры - 13: | ||
{{искәрмәләр}} |
{{искәрмәләр}} |
||
[[Төркем: |
[[Төркем:Азия елгалары]] |
30 май 2015, 19:31 юрамасы
Сырдәрья́ (каз. Сырдария, үзб. Sirdaryo, таҗ. Сирдарё) — Урта Азиянең иң озын һәм су күләме буенча икенче (Амудәрьядән соң) елгасы.
Тасвир
Фирганә үзәненең көнчыгыш өлешендә Нарын һәм Карадәрья елгалары кушылып Сырдәрьяне хасил итәләр. Фирганә үзәненнән чыгып Фәрхәд таулары аркылы үтә һәм Мирзачүл аркылы киң (14,7 км) урынны сазланган тугай буйлап ага.
Элек Сырдәрья Арал диңгезенә коеган, хәзер исә диңгезнең биеклеге һәлакәтле түбәнәю һәм ике өлешкә бүленү (1989) сәбәпле, елга диңгезнең төньяк өлешенә («Кече диңгез») коя. Сырдәрьянең сулары шактый зур күләмдә хуҗалык ихтыяҗларына алыналар, шуңа күрә тармакта аның агып төшкән су микъдары шартлы-табигый (1960 елдан элек) чорга карап 10 тапкыр артык кимегән (400 м³/с дан 30 м³/с гача).
Тарих
Татар халкы, бөтен гарәп-мөселман мәдәнияте бер өлеше буларак, әүвәл елганың Сәйхун (иске тат. سيحون) гарәп исеме да кулланды[1], әмма хәзерге вакытта бу исем кулланмый.
Искәрмәләр
- ↑ Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 517.