Мәдәни мирас: юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

29 сен 2015, 10:10 юрамасы

Мәдәни мирас ("милли мирас" яки "мирас") - бер төркем яки җәмгыятьнең элекке буыннардан калган, бүгенге көндә яшәүче һәм киләчәк буыннарның файдасы өчен сакланылган мәдәни кыйммәтләр.

Мәдәни мирас объектлары мәдәни милек, матди булмаган һәм табигый мирас төрләренә, кешелек тарихы өчен әһәмияте буенча җирле, региональ, дәүләт һәм халыкара дәрәҗәсендәге исемлекләргә кертелә.

Бөтенденья мәдәни мирас исемлеге ЮНЕСКО тарафыннан махсус халыкара ICOMOS, ICCROM һәм IUCN эксперт оешмалары киңәше буенча билгеләнә.

Матди милек

Шулай ук карагыз: [[::en:Material culture]].

Матди мирас буларак төрле тарихи биналар һәм корылмалар (кирмән, гыйбадәтханә, сарай, театр, күпер, һ.б.) һәм аларның хәрәбәләре, кеше корган һәйкәлләр, мәйданнар һәм парклар, мәдәни ландшафтлар (кеше тәэсире астында махсус сыйфатларны алган табигый урман, күл, чүл һәм тау, һ.б. комплекслары) кебек объектлар дип атала.

Үрнәкләр:

Кирмәннәр: Җеневез ныгытмасы, Казан кирмәне, Форт Росс, һ.б.
Гыйбадәтханәләр:
Һәйкәлләр:
Мәйданнар: Регистан
Парклар:
һ.б.

Матди булмаган мирас

Шулай ук карагыз: [[::en:Intangible cultural heritage]].

Матди булмаган мирас буларак төрле халыкларның үзенчәлекле мәдәни традицияләрен билгеләүче феноменнар атала. Үрнәкләр:

Музыка һәм җырлау стилләре:
Бәйрәмнәр: Гербер, Каравон, Нәүрүз, Сабан туе
Йолалар:
Дастан һәм легендалар:
һ.б.

Табигый мирас

Шулай ук карагыз: [[::en:Natural heritage]].

Табигый мирас буларак кешеләр җәмгыяте тормышында турыдан-туры кулланылмаган, тик кешеләр тәэсире астында юкка чыгу куркынычы яный алган мохитләр атала. Үзләренә бәйле биотөрлелекнең бар төрләрен (флора, фауна, экосистемалар) һәм бәйле геологик структураларның (геотөрлелек) бар элементларны ала.

Шулай ук карагыз

Commons

Викиҗыентыкта бу тема буенча

медиафайллар тупланмасы

	Мәдәният порталы
	Җәмгыять порталы

Сылтамалар

Cultural heritage policy - history and resources Getty Museum - list of major international cultural heritage documents, charters, and treaties
UNESCO World Heritage Centre – Official website of the United Nations cultural heritage body
International Council on Monuments and Sites
International Council of Museums
International Centre for the Study of the Preservation and Restoration of Cultural Property
Inventory of Heritage Organisations in Europe (English, French, German and Dutch language)
International Institute for Conservation of Historic and Artistic Works
Cultural routes and landscapes, a common heritage of Europe (English and French language)
EPOCH – European Research Network on Excellence in Processing Open Cultural Heritage
Cultural heritage search engine
Peace Palace Library - Research Guide
Archive Rendering of Cultural Heritage

@@ Юл номеры - 1: / Юл номеры - 1: @@
+[[Image:Plaque_Carthage_Unesco.JPG|thumb|[[Карфаген]]ның [[ЮНЕСКО]] Дөнья мәдәни мирас һәйкәле булуын белдергән билгесе.]]
-'''Мәдәни мирас''' ("милли мирас" яки "мирас") -  бер [[төркем]] яки [[җәмгыять]]нең элекке [[буын]]нардан калган, [[бүген]] тотылган һәм [[киләчәк]] буыннарның [[файда]]сы өчен сакланылган [[матдә|матди]] һәм матди булмаган [[мәдәният|мәдәни]] [[милек]]нең [[үрнәк]]ләре.
+[[Image:Hubert_Robert_005.jpg|thumb|''Классик хәрабәләр'', [[Хьюберт Роберт]], 1798 ел.]] <!--[[Сүрәт]]ләнгән матди мәдәният үрнәкләре - [[обелиск]] һәм [[Мисыр]] [[пирамид]]лары хәрабәләре.]]
-<gallery>
+[[Image:Giovanni Paolo Pannini 002.jpg|thumb|''Рим хәрабәләре'', [[Джованни Паннини]], 1751 ел. [[Рим империясе]]нең сәнгать өлкәсендәге мәдәни мирасы соңрак [[Көнбатыш мәдәнияте]]нең үсеше өчен нигез булда, аеруча [[Ренессанс]] һәм бу сүрәтендәге [[Неоклассицизм]] үрнәге.]]-->
-Image:Hubert_Robert_005.jpg|''Классик хәрабәләр'', [[Хьюберт Роберт]], 1798 ел. [[Сүрәт]]ләнгән матди мәдәният үрнәкләре - [[обелиск]] һәм [[Мисыр]] [[пирамид]]лары хәрабәләре.
+'''Мәдәни мирас''' ("милли мирас" яки "мирас") -  бер [[төркем]] яки [[җәмгыять]]нең элекке [[буын]]нардан калган, [[бүген]]ге көндә яшәүче һәм [[киләчәк]] буыннарның [[файда]]сы өчен сакланылган [[мәдәният|мәдәни]] [[кыйммәт]]ләр.
-Image:Anker Grossvater erzählt eine Geschichte 1884.jpg|''[[Дәү-әти]] [[әкият]] сөйли'', Альберт Анкер, 1884 ел тирәсе.
-Image:Plaque_Carthage_Unesco.JPG|[[Карфаген]]ның [[ЮНЕСКО]] Дөнья мәдәни мирас һәйкәле булуын белдергән билгесе.
+Мәдәни мирас объектлары мәдәни милек, матди булмаган һәм табигый мирас төрләренә, [[кеше]]лек [[тарих]]ы өчен әһәмияте буенча җирле, региональ, дәүләт һәм халыкара дәрәҗәсендәге исемлекләргә кертелә.
-Image:Giovanni Paolo Pannini 002.jpg|''Рим хәрабәләре'', [[Джованни Паннини]], 1751 ел. [[Рим империясе]]нең сәнгать өлкәсендәге мәдәни мирасы соңрак [[Көнбатыш мәдәнияте]]нең үсеше өчен нигез булда, аеруча [[Ренессанс]] һәм бу сүрәтендәге [[Неоклассицизм]] үрнәге.
-</gallery>
+[[File:World_Heritage_Logo_global.svg|20px]] ''Бөтенденья мәдәни мирас исемлеге'' {{UNESCO}} тарафыннан махсус халыкара ICOMOS, ICCROM һәм IUCN эксперт оешмалары киңәше буенча билгеләнә.
+== Матди милек ==
+{{seealso|:en:Material culture}}
+''Матди мирас'' буларак төрле тарихи биналар һәм корылмалар ([[кирмән]], [[гыйбадәтханә]], [[сарай]], [[театр]], [[күпер]], һ.б.) һәм аларның хәрәбәләре, кеше корган [[һәйкәл]]ләр, мәйданнар һәм [[парк]]лар, мәдәни ландшафтлар (кеше тәэсире астында махсус сыйфатларны алган табигый [[урман]], [[күл]], [[чүл]] һәм [[тау]], һ.б. комплекслары) кебек объектлар дип атала.
+Үрнәкләр:
+* Кирмәннәр: [[Җеневез ныгытмасы (Кефе)|Җеневез ныгытмасы]], [[Казан кирмәне]], [[Форт Росс]], һ.б.
+* Гыйбадәтханәләр:
+* Һәйкәлләр:
+* Мәйданнар: [[Регистан (Сәмәрканд)|Регистан]]
+* Парклар:
+* һ.б.
+== Матди булмаган мирас ==
+{{seealso|:en:Intangible cultural heritage}}
+[[Image:Anker Grossvater erzählt eine Geschichte 1884.jpg|thumb|''[[Дәү-әти]] [[әкият]] сөйли'', Альберт Анкер, 1884 ел тирәсе.]]
+''Матди булмаган мирас'' буларак төрле халыкларның үзенчәлекле мәдәни традицияләрен билгеләүче феноменнар атала.
+Үрнәкләр:
+* Музыка һәм җырлау стилләре:
+* Бәйрәмнәр: [[Гербер]], [[Каравон]], [[Нәүрүз]], [[Сабан туе]]
+* Йолалар:
+* Дастан һәм легендалар:
+* һ.б.
+==Табигый мирас ==
+[[File:Panorama presa las niñas mogan gran canaria.jpg|thumb|400px|[[Африка]]ның төньяк-көнбатыш ягында [[Атлантик океаны]]ндагы Гран Канария утравы уртасындагы эчерлек су экосистемасы.]]
+{{seealso|:en:Natural heritage}}
+Табигый мирас буларак кешеләр җәмгыяте тормышында турыдан-туры кулланылмаган, тик кешеләр тәэсире астында юкка чыгу куркынычы яный алган мохитләр атала. Үзләренә бәйле [[биотөрлелек]]нең бар төрләрен ([[флора]], [[фауна]], [[экосистема]]лар) һәм бәйле [[геология|геологик]] структураларның ([[геотөрлелек]]) бар элементларны ала.
 == Шулай ук карагыз ==
 {{Commonscat|Cultural heritage}}