Мәдәни мирас: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Мәдәни мирас latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
кТөзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 5: Юл номеры - 5:
'''Мәдәни мирас''' ("милли мирас" яки "мирас") - бер [[төркем]] яки [[җәмгыять]]нең элекке [[буын]]нардан калган, [[бүген]]ге көндә яшәүче һәм [[киләчәк]] буыннарның [[файда]]сы өчен сакланылган [[мәдәният|мәдәни]] [[кыйммәт]]ләр.
'''Мәдәни мирас''' ("милли мирас" яки "мирас") - бер [[төркем]] яки [[җәмгыять]]нең элекке [[буын]]нардан калган, [[бүген]]ге көндә яшәүче һәм [[киләчәк]] буыннарның [[файда]]сы өчен сакланылган [[мәдәният|мәдәни]] [[кыйммәт]]ләр.


Мәдәни мирас объектлары мәдәни милек, матди булмаган,табигый һәм катнаш мирас объекты төрләренә, [[кеше]]лек [[тарих]]ы өчен әһәмияте буенча җирле, региональ, дәүләт һәм халыкара дәрәҗәсендәге исемлекләргә кертелә.
Мәдәни мирас объектлары [[мәдәни милек]], [[матди булмаган мәдәни мирас]], [[табигый мирас]] һәм катнаш мирас объекты төрләренә, [[кеше]]лек [[тарих]]ы өчен әһәмияте буенча җирле, региональ, дәүләт һәм халыкара дәрәҗәсендәге исемлекләргә кертелә.


[[File:World_Heritage_Logo_global.svg|20px]] ''Бөтенденья мәдәни мирас исемлеге'' {{UNESCO}} тарафыннан махсус халыкара ICOMOS, ICCROM һәм IUCN эксперт оешмалары киңәше буенча билгеләнә.
[[File:World_Heritage_Logo_global.svg|20px]] ''Бөтенденья мәдәни мирас исемлеге'' {{UNESCO}} тарафыннан махсус халыкара ICOMOS, ICCROM һәм IUCN эксперт оешмалары киңәше буенча билгеләнә.
== Мәдәни милек ==
[[Image:Hubert_Robert_005.jpg|thumb|''Классик хәрабәләр'', [[Хьюберт Роберт]], 1798 ел.]]
{{seealso|:en:Material culture}}
''Мәдәни милек'' буларак төрле тарихи биналар һәм корылмалар ([[кирмән]], [[гыйбадәтханә]], [[сарай]], [[театр]], [[күпер]], һ.б.) һәм аларның хәрәбәләре, кеше корган [[һәйкәл]]ләр, мәйданнар һәм [[парк]]лар, мәдәни ландшафтлар (кеше тәэсире астында махсус сыйфатларны алган табигый [[урман]], [[күл]], [[чүл]] һәм [[тау]], һ.б. комплекслары) кебек объектлар дип атала.

Үрнәкләр:
* Кирмәннәр: [[Җеневез ныгытмасы (Кефе)|Җеневез ныгытмасы]], [[Казан кирмәне]], [[Форт Росс]], һ.б.
* Гыйбадәтханәләр: [[Агунг Демак мәчете]], [[Казан Тихвин чиркәве]],
* Һәйкәлләр:
* Мәйданнар: [[Регистан (Сәмәрканд)|Регистан]]
* Парклар:
* һ.б.
<gallery>
File:Beit_Guvrin_1.JPG|'''''Бейт Гуврин мәгарәләр комплексы''''', {{ISR}}.
File:%E5%B8%83%E8%BE%BE%E6%8B%89%E5%AE%AB.jpg|'''''Потала сарае''''', Лхаса
File:Southwest_corner_of_Central_Park%2C_looking_east%2C_NYC.jpg|'''''Үзәк [[парк]]ы''''', {{Нью-Йорк гербы}}
File:The Sydney Opera House at dusk.jpg|'''''{{Сидней гербы}} [[опера]]сы'''''
File:Stonehenge_back_wide.jpg|'''''Стоунхендж, Авбури һәм бәйле объектлар комплексы''''', {{GBR}}.
</gallery>

== Матди булмаган мирас ==
{{seealso|:en:Intangible cultural heritage|:ru:Нематериальное культурное наследие}}
[[Image:Anker Grossvater erzählt eine Geschichte 1884.jpg|thumb|''[[Дәү әти]] [[әкият]] сөйли'', Альберт Анкер, 1884 ел тирәсе.]]
''Матди булмаган мирас'' буларак төрле халыкларның үзенчәлекле мәдәни традицияләрен билгеләүче феноменнар атала.

Үрнәкләр:
* [[Фольклор]] – сөйләм тарихи-мәдәни һәм музыкаль-бию жанрлар ([[музыка]], [[бию]] һәм [[җыр]]лау стилләре, [[дастан]]нар, [[легенда]]лар һ.б.): [[Агач кеше]], [[Бичура]], [[Венера (мифология)|Венера]], [[Вилалар]], [[Дәҗҗал]], [[Идегәй (дастан)|Идегәй дастаны]], [[Түштән]], һ.б.
* [[Бәйрәм]]нәр һәм [[йола]]лар: [[Гербер]], [[Каравон]], [[Нәүрүз]], [[Сабан туе]], һ.б.
* [[Тел]]ләр (аларны саклау һәм [[Тел яңарышы|җанландыру]] күзлегеннән)
* Ризык: [[Суши]], [[Тако]], [[Татар ризыклары]], һ.б.
* Киемнәр: [[Татар милли киемнәре]]
* һ.б.
<gallery>
File:Tango-Show-Buenos-Aires-01.jpg|'''''Танго''''', {{ARG}} һәм {{URY}}
File:Falconry Day.jpg|'''''[[Лачын]] белән аучылык итү''''', {{QAT}}
Файл:3d10 fm de vilafranca.jpg|'''''Кешеләр маналары''''', {{ESP}}
Файл:Salata od Hobotnice - Konoba Ivan (14909342306).jpg|'''''[[Урта диңгез]] диетасы''''', {{GRC}}, {{ITA}}, {{ESP}} һәм {{MAR}}.
Файл:Wayang_Performance.jpg|'''''Ваянг күләгәләр театры''''', {{IDN}}.
File:Kurdish Costumes on Display - Kurdish Textile Museum - Erbil - Iraq.jpg|[[Көрдләр]]нең милли киемнәре.
</gallery>

==Табигый мирас ==
[[File:Panorama presa las niñas mogan gran canaria.jpg|thumb|400px|[[Африка]]ның төньяк-көнбатыш ягында [[Атлантик океаны]]ндагы Гран Канария утравы уртасындагы эчәрлек [[су]] экосистемасы.]]
{{seealso|:en:Natural heritage}}
Табигый мирас буларак кешеләр җәмгыяте тормышында турыдан-туры кулланылмаган, тик кешеләр тәэсире астында юкка чыгу куркынычы яный алган мохитләр атала. Үзләренә бәйле [[биотөрлелек]]нең бар төрләрен ([[флора]], [[фауна]], [[экосистема]]лар) һәм бәйле [[геология|геологик]] структураларның ([[геотөрлелек]]) бар элементларны ала.

Үрнәкләр:
*[[Йеллоустоун милли паркы]]
<gallery>
File:Camp_Marojejia_01.jpg|'''''Атсинанана [[тропик урман]]нары экосистемасы''''', {{MDG}}.
File:The_Seven_Sisters_%26_the_Wooer.jpg|'''''Көнбатыш Норвегия фьордлары''''', {{NOR}}.
File:USSR-Tajikistan-Peak_Communism.jpg|'''''[[Памир]] милли паркы''''', {{TJK}}.
File:Nahanni - VirginiaFalls.jpg|'''''Наханни милли паркы''''', {{CAN}}.
File:Tubbataha_Shark.jpg|'''''Туббатаха рифы милли паркы''''', {{PHL}}.
</gallery>


== Шулай ук карагыз ==
== Шулай ук карагыз ==

29 сен 2015, 21:19 юрамасы

Мачу Пикчу — катнаш төрендәге мәдәни мирас объекты, Перу байрагы Перу.
Фуҗи тавы, 5 күл регионы һәм тарихи гыйбадәтханәләр комплексы, Япония байрагы Япония.

Мәдәни мирас ("милли мирас" яки "мирас") - бер төркем яки җәмгыятьнең элекке буыннардан калган, бүгенге көндә яшәүче һәм киләчәк буыннарның файдасы өчен сакланылган мәдәни кыйммәтләр.

Мәдәни мирас объектлары мәдәни милек, матди булмаган мәдәни мирас, табигый мирас һәм катнаш мирас объекты төрләренә, кешелек тарихы өчен әһәмияте буенча җирле, региональ, дәүләт һәм халыкара дәрәҗәсендәге исемлекләргә кертелә.

Бөтенденья мәдәни мирас исемлеге ЮНЕСКО тарафыннан махсус халыкара ICOMOS, ICCROM һәм IUCN эксперт оешмалары киңәше буенча билгеләнә.

Шулай ук карагыз

Commons
Commons
Викиҗыентыкта бу тема буенча
Portal icon Мәдәният порталы
Portal icon Җәмгыять порталы

Сылтамалар

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Мәдәни_мирас&oldid=2077716