Колхоз

Колхозда кәбестә җыю чоры

Күмхуҗ (күмәк хуҗалык) яки урыс алынмасы Колхо́з (коллективное хозяйство - күмәк хуҗалык сүзеннән) — җитештерү әйберләре (җир, җайланмалар, терлек, орлык һ.б.) уртак, анда катнашучылар җәмгыяте идарәсе астында булган һәм хезмәт нәтиҗәсе дә катнашучыларның уртак фикере ярдәмендә бүленгән, яңа эшкә җигелгән ССРБда таралган хуҗалык итү төре. Шулай ук балыкчылык колхозлары да таралган булган.

Күмәк хуҗалыклар ССРБда 1918 елдан барлыкка килә башлый. 1929 елдан массакүләм коллективлаштыру башлана.

Күмхуҗга охшаш хуҗалык оешмалары бүтән илләрдә бар: кибуц (Исраил), «халык коммуналары» (Кытай, Мәдәни инкыйлаб вакытында).

Төзелеше

Файл:Пам.Шевченко Колхозник крупно.JPG

Эшче һәм колхозчыга һәйкәл

Икътисадның авыл хуҗалыгы тармагындагы җитештерү әйберләре (җир, җайланмалар, терлек, орлык һ.б.) уртак милек, анда катнашучылар җәмгыяте идарәсе астында булган һәм хезмәт нәтиҗәсе дә катнашучыларның уртак фикере ярдәмендә бүленергә тиеш булган. Шулай ук балыкчылык колхозлары да таралган булган.

Тарих

«Кулакларны колхозлардан тибеп чыгарыйк» — НЭП чорын алыштырган ССРБдагы күмәкләштерү сәясәте заманындагы индивидуализмга каршы көрәшкә багышланган пропаганда плакаты.

Күмәк хуҗалыклар ССРБда 1918 елдан барлыкка килә башлый. 1929 елдан массакүләм күмәкләштерү башлана. Сәнәгатьләштерелү заманында, ССРБны ашамлыклар белән тәэмин итү өчен, колхозчыларның шәһәрләргә качуларына юл куймас өчен паспортизация ысулы кулланыла. Паспортны ала алмаганнар шәһәрләрдә хезмәт урыннарына урнаша алмый, авылларда яшәргә, фәкать колхоз-совхозларда эшләп көн күрергә мәҗбүр калалар.

Коммунист идеологияле ССРБда перестройка сәясәте уңышсызлыгы һәм Русиянең глобаль капиталист базар системасы кагыйдәләре буенча яшәүче ширкәтләргә эшләргә ишек ачуы белән, соңгылар җитештереп торган продукт һәм күрсәткән хезмәтләргә карата өстәлгән кыйммәтләре түбәнрәк булулары аркасында колхозлар юкка чыга башлыйлар.

Моны да карагыз

• Совхоз
• Кибуц
• Ферма

Сылтамалар

• Примерный Устав сельскохозяйственной артели, принятый II всесоюзным съездом колхозников-ударников
• И. Б. Полюбина «Государство и аграрный сектор в России. История и современность»
• Бюджетные обследования колхозников Свердловской области 1935—1953 гг. Колхозная жизнь на Урале. 1935—1953 / Составители X. Кесслер, Г. Е. Корнилов. — М.: «Российская политическая энциклопедия» (РОССПЭН), 2006. — 912 с. — (Документы советской истории).
• Справочник председателя колхоза, ОГИЗ, Государственное издательство колхозной и совхозной литературы, Москва, «Сельхозгиз», 1941 г.
• Tatarile порталында урнаштырылган Татар энциклопедиясе басмасының «Колхоз» мәкаләсе