Фатих Әмирхан: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Фатих Әмирхан latin yazuında])
Тарихны интерактив карап чыгу
← Алдагы төзәтмәКиләсе төзәтмә →
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
КүрсәтмәлеВики-текст
Төзәтмә аңлатмасы юк
Marat-avgust (бәхәс | кертем)
79 055 үзгәртергә
к 217.23.187.138 үзгәртүләре (бәхәс) Frhdkazan юрамасына кадәр кире кайтарылды
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
{{twinCYR|Fatix Ämirxan}}
{{twinCYR|Fatix Ämirxan}}
{{Шәхес
{{Шәхес
| исем = ВЫФАӨФатих Әмирхан
| исем = Фатих Әмирхан
| рәсем =Фатих Әмирхан.jpg
| рәсем =Фатих Әмирхан.jpgөУКукөуккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккккйейййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййййй
| рәсем_зурлыгы =
| рәсем_зурлыгы =
| alt = <!--рәсемгә курсорны куйганда чыга торган язу-->
| рәсем язуы =
| рәсем язуы =
| тулы исем =
| тулы исем =
Юл номеры - 9: Юл номеры - 10:
| туу датасы = 1.01.1886
| туу датасы = 1.01.1886
| туу җире = [[Казан]]
| туу җире = [[Казан]]
| гражданлык =ФЫВАфйваӨФУКФЫУВЫФФЫВФЫАФЫВАЫФЫВАФЫ
| гражданлык =
| милләт = татарФӨУКӨФЙУ
| милләт = татар
| үлем датасы = 9.03.1926
| үлем датасы = 9.03.1926
| үлем җире = [[Казан]]
| үлем җире = [[Казан]]
| әти =
| әти =
| әни =
| әни =
| ир =ӨФУК
| ир =
| хатын =
| хатын =
| балалар =өуфвнЙЕВАЫПРМывыфваыф
| балалар =
| бүләк һәм премияләр =вафываыфываФӨА
| бүләк һәм премияләр =
| сайт =
| сайт =
| башка мәгълүмат =фывакйөуавфы
| башка мәгълүмат =
}}
}}гше7лк6еегоуенргөкун6ө45нө43нукенрегенгенг{{Портал|Шәхесләр}}
{{Портал|Шәхесләр}}

=== '''Фатих [[Әмир Чаныш|Әмирхан]]''' ([[1886 ел]]ның [[1 гыйнвар]]ы — [[1926 ел]]ның [[9 март]]ы, [[Казан]]) — күренекле [[татар]] [[язучы]]сы, җәмәгать эшлеклесе. Татар сатира жанрын тудыручы. ===
'''Фатих Әмирхан''' ([[1886 ел]]ның [[1 гыйнвар]]ы — [[1926 ел]]ның [[9 март]]ы, [[Казан]]) — күренекле [[татар]] [[язучы]]сы, җәмәгать эшлеклесе. Татар сатира жанрын тудыручы.


== Биография ==
== Биография ==
Фатих Әмирхан [[1886 ел]]ның [[1 гыйнвар]]ында [[Казан]]да туа. [[1895 ел|1895]] елда әтисе аны "Мөхәммәдия"счафөУА мәдрәсәсенә илтә. Мәдрәсәдән соң, [[1904 ел]]да, Фатих Әмирхан [[Самар]]га [[рус теле]]н өйрәнергә китә. 4 ай чамасы укыгач, аерым укытучылар ярдәмендә гимназия программасы буенча имтиханга әзерләнә. [[1905 ел]]да «[[Мөхәммәдия (мәдрәсә)|Мөхәммәдия]]»нең алдынгы шәкертләре белән яшертен рәвештә җилем басмада «Әльислах» (гарәпчә үзгәртеп кору) исемле гәзит чыгара башлый. Ул үзе гәзитнең җитәкчесе һәм мөхәррире була.
Фатих Әмирхан [[1886 ел]]ның [[1 гыйнвар]]ында [[Казан]]да туа. [[1895 ел|1895]] елда әтисе аны "Мөхәммәдия" мәдрәсәсенә илтә. Мәдрәсәдән соң, [[1904 ел]]да, Фатих Әмирхан [[Самар]]га [[рус теле]]н өйрәнергә китә. 4 ай чамасы укыгач, аерым укытучылар ярдәмендә гимназия программасы буенча имтиханга әзерләнә. [[1905 ел]]да «[[Мөхәммәдия (мәдрәсә)|Мөхәммәдия]]»нең алдынгы шәкертләре белән яшертен рәвештә җилем басмада «Әльислах» (гарәпчә үзгәртеп кору) исемле гәзит чыгара башлый. Ул үзе гәзитнең җитәкчесе һәм мөхәррире була.


[[1906 ел]]да [[Габдулла Тукай|Тукай]] катнашлыгында чыгарылган [[Әл-гасрел җәдит журналы]]нда аның "Париж коммунасы тарихы" исемле тәрҗемә мәкаләсе басылфКАФып чыга. [[1907 ел]]да ВЫаЙФкаӘмирхан [[Мәскәү]]дә чыга башлаган "Тәрбиятел әтфаль" (балалар тәрбиясе) балалар журналында сәркатип булып эшли.
[[1906 ел]]да [[Габдулла Тукай|Тукай]] катнашлыгында чыгарылган [[Әл-гасрел җәдит журналы]]нда аның "Париж коммунасы тарихы" исемле тәрҗемә мәкаләсе басылып чыга. [[1907 ел]]да Әмирхан [[Мәскәү]]дә чыга башлаган "Тәрбиятел әтфаль" (балалар тәрбиясе) балалар журналында сәркатип булып эшли.


[[1907 ел]]ның язында, ял итәргә дип, Мәскәүдән Казанга кайта. Ләкин монда бик зур бәхетсезлеккә юлыга — паралич сугып, ике аягы да йөрмәс ФЫАФЫВкабула.
[[1907 ел]]ның язында, ял итәргә дип, Мәскәүдән Казанга кайта. Ләкин монда бик зур бәхетсезлеккә юлыга — паралич сугып, ике аягы да йөрмәс була.


[[1907 ел]]ның көзендә «Әльислах» рәсми рәвештә чыга башлый. Фатих Әмирхан журналист буларак таныла.
[[1907 ел]]ның көзендә «Әльислах» рәсми рәвештә чыга башлый. Фатих Әмирхан журналист буларак таныла.
Юл номеры - 41: Юл номеры - 42:


== Иҗаты ==
== Иҗаты ==
[[1905 ел]]да, "Әльислах" гәзитен чыгара башлап, Фатих Әмирхан журналистика эшенә керешә. Төрле инкыйлабый-демократик эчтәлекле публицистик һәм әдәби-тәнкыйть мәкаләләре яза.ФЫВаыФ
[[1905 ел]]да, "Әльислах" гәзитен чыгара башлап, Фатих Әмирхан журналистика эшенә керешә. Төрле инкыйлабый-демократик эчтәлекле публицистик һәм әдәби-тәнкыйть мәкаләләре яза.

⚫
[[1907 ел]]да аның беренче күркәм хикәясе "Гарәфә кич төшемдә" языла һәм басылып чыга. [[1908 ел]]да "Бәйрәмнәр", шуннан соң "Хәзрәт үегтләргә килде" ([[1912 ел|1912]], "Габделбасыйр гыйшкы" ([[1914 ел|1914]]), "Салихҗан карый" ([[1916 ел|1916]]), "Сәмигулла абзый" ([[1916 ел|1916]]) кебек күп кенә хикәяләр яза. [[1908 ел|1908]]-[[1910 ел|1910]] елларда Фатих Әмирхан "Фәтхулла хәзрәт" исемле сатирик повесть яза. [[1909 ел]]да язучының "Татар кызы" исемле әсәре, [[1911 ел]]да "Хәят" повесте, [[1912 ел]]да "Урталыкта" романы басыла.

Язучы шулай ук драматургия өлкәсендә дә иҗат итә. Ул "Яшьләр" ([[1909 ел|1909]]), "Тигезсезләр" ([[1914 ел|1914]]) пьесаларын яза.


⚫
Фатих Әмирхан күп әсәрләрендә искелекне, сыйнфый тигезсезлекне тәнкыйтьли. Шулай ук татар хатын-кызлары хокукларын да яклап чыга ("Татар кызы").
⚫
[[1907 ел]]да аның беренче күркәм хикәясе "Гарәфә кич төшемдә" языла һәм басылып чыга. [[1908 ел]]да "Бәйрәмнәр", шуннан соң "Хәзрәт үегтләргә килде" ([[1912 ел|1912]], "Габделбасыйр гыйшкы" ([[1914 ел|1914]]), "Салихҗан карый" ([[1916 ел|1916]]), "Сәмигулла абзый" ([[1916 ел|1916]]) к234 13Һ3езсезләр" ([[МТПРГУ56Г|1914]] ) пьесаларын яза.


Әдип [[октябрь инкыйлабы]]н хуплап каршы ала, әмма озакламый, ул хуҗалык һәм мәдәният өлкәсендә совет һәм партия оешмалары үткәрә торган сәясәтнең кешегә һәм вак милләтләргә каршы булуын күреп ала, тәнкыйтьләр белән чыгыш ясый. [[1924 ел]]да, гореф-гадәтләрне бозуны, аерым шәхестән культ ясауны тәнкыйтьләп, "Шәфигулла агай" исемле сатирик повесть яза.
⚫
Фатих Әмирхан күп әсәрләрендә искелекне, сыйнфый 4тәнкыйтьли. Шулай ук татар х атын-кызлары хоку кл арын да яклап чыга ("Татар кызы").


== Шулай ук карагыз ==
Әдип [[октябрь инкыйлабы|окт ябрь инкыйлабы]]н хуплап каршы ала, әмма озакл23ККамый, ул хуҗалык һәм мәдәният өлкәсендә совет һәм партия оешмалары үткәрә торган сәясәтнең кешегә һәм вак милләтләргә каршы булуын күреп ала,фыавкйө23К5 тәнкыйтьләр белән чыгыш яс ы й. [[1924 ел]]да, гореф-гадәт ләрне бозуны, ае рым шәхестән культ ясауны т әнкыйтьләп , "Шәфигулла агай" исемл е с атирик по в
{{Викиөзек}}
{{Викиөзек}}
* [[Фатыйх Әмирхан проспекты]]
* [[Фатыйх Әмирхан проспекты]]

31 мар 2017, 14:42 юрамасы

Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.
Фатих Әмирхан
Файл:Фатих Әмирхан.jpg
Туган телдә исем Фатыйх Әмирхан
فاتح اميرخان
Туган 1 гыйнвар 1886(1886-01-01)
Казан
Үлгән 9 март 1926(1926-03-09) (40 яшь)
Казан
Үлем сәбәбе туберкулез
Күмү урыны Яңа бистә зираты
Яшәгән урын Зур Кызыл урам, 37/2[1]
Мәҗит Гафури урамы[2]
Милләт татар
Һөнәре язучы, публицист, драматург

 Фатих Әмирхан Викиҗыентыкта

Portal icon Шәхесләр порталы

Фатих Әмирхан (1886 елның 1 гыйнвары — 1926 елның 9 марты, Казан) — күренекле татар язучысы, җәмәгать эшлеклесе. Татар сатира жанрын тудыручы.

Биография

Фатих Әмирхан 1886 елның 1 гыйнварында Казанда туа. 1895 елда әтисе аны "Мөхәммәдия" мәдрәсәсенә илтә. Мәдрәсәдән соң, 1904 елда, Фатих Әмирхан Самарга рус телен өйрәнергә китә. 4 ай чамасы укыгач, аерым укытучылар ярдәмендә гимназия программасы буенча имтиханга әзерләнә. 1905 елда «Мөхәммәдия»нең алдынгы шәкертләре белән яшертен рәвештә җилем басмада «Әльислах» (гарәпчә үзгәртеп кору) исемле гәзит чыгара башлый. Ул үзе гәзитнең җитәкчесе һәм мөхәррире була.

1906 елда Тукай катнашлыгында чыгарылган Әл-гасрел җәдит журналында аның "Париж коммунасы тарихы" исемле тәрҗемә мәкаләсе басылып чыга. 1907 елда Әмирхан Мәскәүдә чыга башлаган "Тәрбиятел әтфаль" (балалар тәрбиясе) балалар журналында сәркатип булып эшли.

1907 елның язында, ял итәргә дип, Мәскәүдән Казанга кайта. Ләкин монда бик зур бәхетсезлеккә юлыга — паралич сугып, ике аягы да йөрмәс була.

1907 елның көзендә «Әльислах» рәсми рәвештә чыга башлый. Фатих Әмирхан журналист буларак таныла.

Фатих Әмирхан шулай ук «Ялт-йолт», «Кояш» исемле сатирик журналларда да эшли.

Фатих Әмирхан үткен телле юморист буларак таныла. Татар телендә беренче сатирик романны да ул яза. Аның әсәрләренең күбесендә сатирик алымнар кулланыла.

1923-1924 елларда татар театр техникумында укыта.

Иҗаты

1905 елда, "Әльислах" гәзитен чыгара башлап, Фатих Әмирхан журналистика эшенә керешә. Төрле инкыйлабый-демократик эчтәлекле публицистик һәм әдәби-тәнкыйть мәкаләләре яза.

1907 елда аның беренче күркәм хикәясе "Гарәфә кич төшемдә" языла һәм басылып чыга. 1908 елда "Бәйрәмнәр", шуннан соң "Хәзрәт үегтләргә килде" (1912, "Габделбасыйр гыйшкы" (1914), "Салихҗан карый" (1916), "Сәмигулла абзый" (1916) кебек күп кенә хикәяләр яза. 1908-1910 елларда Фатих Әмирхан "Фәтхулла хәзрәт" исемле сатирик повесть яза. 1909 елда язучының "Татар кызы" исемле әсәре, 1911 елда "Хәят" повесте, 1912 елда "Урталыкта" романы басыла.

Язучы шулай ук драматургия өлкәсендә дә иҗат итә. Ул "Яшьләр" (1909), "Тигезсезләр" (1914) пьесаларын яза.

Фатих Әмирхан күп әсәрләрендә искелекне, сыйнфый тигезсезлекне тәнкыйтьли. Шулай ук татар хатын-кызлары хокукларын да яклап чыга ("Татар кызы").

Әдип октябрь инкыйлабын хуплап каршы ала, әмма озакламый, ул хуҗалык һәм мәдәният өлкәсендә совет һәм партия оешмалары үткәрә торган сәясәтнең кешегә һәм вак милләтләргә каршы булуын күреп ала, тәнкыйтьләр белән чыгыш ясый. 1924 елда, гореф-гадәтләрне бозуны, аерым шәхестән культ ясауны тәнкыйтьләп, "Шәфигулла агай" исемле сатирик повесть яза.

Шулай ук карагыз

Викиөзек эчендә Фатих Әмирхан темасы буенча бит бар
  1. ↑ https://kartarf.ru/dostoprimechatelnosti/275597-dom-v-kotorom-s-1923-po-1926-god-zhil-vydayushchiysya-tatars
  2. ↑ Вся Казань. Справочная книга на 1910 годъ. — Перов ташбасмаханәсе: 1910.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Фатих_Әмирхан&oldid=2156933