Эндокрин система

Төп эчке секреция бизләре (сулдан — ир, уңнан — хатын-кыз): 1. Эпифиз (эчке эндокрин системасына карый) 2. Гипофиз 3. Калкансыман биз 4. Бугаз бизе (тимус) 5. Бөер өсте бизләре 6. Ашказаны асты бизе 7. Күкәйлек 8. Күкәй

Эндокрин система — гормоннар ярдәмендә эчке әгъзалар эшмәкәрлеген көйләүче система. Гормоннар эндокрин күзәнәкләр тарафыннан канга чыгарыла яки күзәнәкләр арасындагы аралык аша күрше күзәнәкләргә тарала.

Нейроэндокрин (эндокрин) система бар әгъзалар һәм әгъзалар системасын көйли, эчке мохит тотрыклыгын саклый, кешенең гади эшмәкәрлеген тотып тора, алмашынучан тирәлеккә яраклашуда булышлык итә. Нейроэндокрин системасының эшмәкәрлеге иммунитетлы система белән нык бәйле.

Эндокрин система гландуляр эндокрин системасына (гландуляр аппарат), анда эндокрин күзәнәкләр җыелып, эчке секреция бизе барлыкка китерә, һәм диффуз эндокрин системасына бүленә. Эчке секреция бизе гландуляр гормоннарны җитештерә, алар арасына стероид гормоннар, калкансыман бизе гормоннары һәм башка күпчелек пептид гормоннар. Диффуз эндокрин системасы бар организм буйлап таралган эндокрин күзәнәкләрдән тора, алар агландуляр гормоннарны — пептидларны — эшләп чыгара (кальцитриолдан башка). Организмның һәрбер тукымасында диярлек эндокрин күзәнәкләр бар.

Эндокрин системасы эшмәкәрлеге

• Организм эшмәкәрлеген химик яктан көйли, бар әгъзалар һәм системалар эшендә катнаша.
• Тышкы үзгәрешләр вакытында организмның эшмәкәрлеген саклый.
• Нерв һәм иммунитет системалары белән бергә:
  • үсү;
  • организм үсеше;
  • җенси, күбәю эшмәкәрлеге;
  • энергиянең барлыкка килүе, куллану, саклауда катнаша.
• Нерв системасы белән гормоннар:
  • хис-тойгылар;
  • психик эшмәкәрлектә катнаша.

Эндокрин чирләр

Эндокрин чирләр — эндокрин бизләр какшау сәбәпле килеп чыккан авырулар төре. Мондый авырулар нигезендә эчке секреция бизләре эшмәкәрлегенең артуы, түбәнәюе, яки бозылуы ята.

Әдәбият

• Учение об органах внутренней секреция — Эндокринология