Яшел Үзән: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Яшел Үзән latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
к →‎Сәнәгать: викиләштерү
Тимерхан (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 67: Юл номеры - 67:
|add3n =
|add3n =
|add3 =
|add3 =
}}
}}'''Яшел Үзән''' ({{lang-tt2|Yäşel Üzän}}, {{lang-ru|Зеленодольск}}, рәсми исем ''Зеленодольск'') — [[Татарстан Республикасы]]ның төньяк-көнбатышындагы [[Идел]]нең сул ярында урнашкан шәһәр.
'''Яшел Үзән''' ([[Рус теле|рус.]] ''Зеленодольск'') — [[Русия|Рәсәй Федерациясенең]] шәһәре ([[1932 ел|1932]]), 1958 елдан алып, [[Татарстан Республикасы]] [[Яшел Үзән районы]] административ үзәге, ([[1990 ел|1990 елга]] кадәр [[Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасы|Татар АССР]]). "Яшел Үзән муниципаль районы" муниципаль берәмлегенең үзәге.


2014 елның 29 июленнән РФ Хөкүмәте «Об утверждении перечня моногородов» №1398-р карары (13.05.2016 төз.) буенча Рәсәй Федерациясе '''аеруча катлаулы социаль-икътисади хәлдәге''' [[моношәһәрләр]] исемлегенә''' '''кертелгән.<ref>[http://government.ru/media/files/41d4f68fb74d798eae71.pdf Распоряжение Правительства РФ от 29.07.2014 N 1398-р «Об утверждении перечня моногородов»]</ref> 13.09.2013 - хәзерге вакытка кадәр Яшел Үзән муниципаль районы башлыгы, Яшел Үзән шәһәре мэры Тыгин Александр Василий улы.
Эре тимер юл үзәге булып тора ([[Казан]], [[Мәскәү]], [[Сембер]], [[Йошкар-Ола]], [[Волжск]] шәһәрләрен бәйли). Яшел Үзән аша [[Казан]] – [[Түбән Новгород]] автомагистрале үтә. Яшел Үзән белән [[Казан]] арасы 38 км. Мәйданы – 26,6 км². Халык саны – 97 651 кеше ([[2010]]).<ref name="гкс">http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls</ref>


== География ==
== География ==
Юл номеры - 133: Юл номеры - 134:
{| class='standard' style='text-align: center;' width=64%
{| class='standard' style='text-align: center;' width=64%
|- class='shadow'
|- class='shadow'
! [[1897]]<ref>Населенныя мѣста [[Русия империясе|Россійской Имперіи]] въ 500 и болѣе жителей. [[Санкт-Петербург|Санктъ-Петербургъ]], [[1905]].</ref> !! [[1939]]<ref>http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/mendeleevsk/index.html</ref> !! [[1959]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1970]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1979]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1989]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[2002]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[2010]]<ref name="гкс"/>
! [[1897]]<ref>Населенныя мѣста [[Русия империясе|Россійской Имперіи]] въ 500 и болѣе жителей. [[Санкт-Петербург|Санктъ-Петербургъ]], [[1905]].</ref> !! [[1939]]<ref>http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/mendeleevsk/index.html</ref> !! [[1959]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1970]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus70_reg2.php 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1979]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[1989]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[2002]]<ref>[http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны]</ref> !! [[2010]]<ref name="гкс">http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls</ref>
|-
|-
|1 090
|1 090

28 май 2017, 07:22 юрамасы

Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.
Яшел Үзән
Карта
Ил Русия
Республика Татарстан
Муниципаль район Яшел Үзән районы
Координатлар 55°51'тн, 48°31'кнч
Мэр Александр Тыгин[1]
Нигезләнгән 1865
Элеккеге исемнәр Кабачище
Рәсми тел [[рус теле, татар теле]]
Халык саны 97 651 кеше
Сәгать кушагы UTC+3
Телефон коды +7 84371
почта индекслары 422540-422551
Рәсми сайт zelendol.ru/
Кардәш шәһәрләр Кронштадт, Дзержинск[2] һәм Северодвинск[3]
Кардәш шәһәрләр Кронштадт, Дзержинск[2] һәм Северодвинск[3]

Яшел Үзән (рус. Зеленодольск) — Рәсәй Федерациясенең шәһәре (1932), 1958 елдан алып, Татарстан Республикасы Яшел Үзән районы административ үзәге, (1990 елга кадәр Татар АССР). "Яшел Үзән муниципаль районы" муниципаль берәмлегенең үзәге.

2014 елның 29 июленнән РФ Хөкүмәте «Об утверждении перечня моногородов» №1398-р карары (13.05.2016 төз.) буенча Рәсәй Федерациясе аеруча катлаулы социаль-икътисади хәлдәге моношәһәрләр исемлегенә кертелгән.[4] 13.09.2013 - хәзерге вакытка кадәр Яшел Үзән муниципаль районы башлыгы, Яшел Үзән шәһәре мэры Тыгин Александр Василий улы.

География

Климат

  • Уртача еллык температура — +3,4 °C
  • Уртача еллык җил тизлеге — 3,2 м/с
  • Уртача еллык һава дымлылыгы — 69,9%
Яшел Үзән климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Уртача температура, °C −10,5 −10,6 −5,5 4,9 13,5 18,5 20,4 17,9 12,2 4,5 −4,4 −9,7 4,4

Тарих

XIX гасырда ул Кабачище авылы дип беленгән, аннары аның исеме Паратск затоны булып торган
1928 елдан бирле – Яшел Үзән елга порты
1932 елда шәһәр статусы бирелде
1938 елдан башлап Яшел Үзән районы үзәге

Шәһәрдә туган танылган шәхесләр

Халык

1897[5] 1939[6] 1959[7] 1970[8] 1979[9] 1989[10] 2002[11] 2010[12]
1 090 ~30 200 60 472 76 961 84 504 94 079 100 139 97 651

Милли состав

Милләт 1939[13] 1970[14] 1979[14] 1989[14] 2002[15] 2010[16]
руслар 74,9% 69,7% 69,2% 67,0% 64,5% 61,6%
татарлар 21,5% 26,5% 27,1% 29,1% 32,6% 35,4%
чуашлар 0,9% ?% ?% 1,3% 0,9% 0,9%

Сәнәгать

  • А.М. Горький исемендәге кораб төзү заводы
  • Серго исемендәге завод («ПОЗиС» ААҖ)
  • Фанер-җиһаз комбинаты
  • Фанера заводы
  • Шпаллар сеңдерү заводы
  • Җиһаз фабрикасы
  • Трикотаж фабрикасы
  • Тегү фабрикаласы
  • Сөт комбинаты
  • Икмәк комбинаты

Мәгариф

Искәрмәләр

  1. http://www.zelenodolsk.ru/article/11658
  2. 2,0 2,1 http://admdzr.ru/ru/informaciya/gorod/o-gorode/goroda-pobratimyi.html
  3. 3,0 3,1 https://www.severodvinsk.info/?idmenu=237
  4. Распоряжение Правительства РФ от 29.07.2014 N 1398-р «Об утверждении перечня моногородов»
  5. Населенныя мѣста Россійской Имперіи въ 500 и болѣе жителей. Санктъ-Петербургъ, 1905.
  6. http://www.mojgorod.ru/r_tatarstan/mendeleevsk/index.html
  7. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  10. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  11. 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  12. http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls
  13. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_nac_39_ra.php?reg=2381
  14. 14,0 14,1 14,2 Мустафин М.Р, Хузеев Р.Г. Всё о Татарстане (Экономико-географический справочник). — Казань, 1994
  15. 2002 ел сан алу базасы
  16. 2010 ел сан алу базасы

Сылтамалар