Тигезлек (геология): юрамалар арасында аерма

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

Кертелгән

22 гый 2019, 12:11 юрамасы

Тигезлек (рус. равнина, ингл. plain) — мәйданы буенча шактый зур булган коры җир өслеге, диңгез һәм океаннар төбе, ай өслеге рельефының иң әһәмиятле элементларының берсе. Җир өслегенең авышлыксыз диярлек (5° ка кадәр авышлык белән) һәм биеклекләре аз (200 метрга кадәр) тирбәлүе белән сыйфатланучы тигез урыны.

Күпчелек тигезлекләр платформа өстендә формалаша. Кайбер тигезлекләр таулы өлкәләрнең тау аралары һәм тау аллары иңкүлекләрендә хасил була. Су асты тигезлекләреннән океан ятагында, шельфта, кырый диңгезләрнең казанлыкларында ясалган абиссаль тигезлекләр күбрәк таралган.

Тигезлекләр, таулар кебек үк, зур булмаган градиентлы (1-2 м/км кадәр) тектоник хәрәкәтләргә дучар була. Гомумән алганда, тигезлекләр коры җир өслегенең 65 % ын тәшкил итә. Дөньяның иң зур тигезлеге: Амазонка түбәнлеге (5 млн км2 артык).

Классификация

Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек буенча төрләре

диңгез өслегеннән түбән (Каспий буе түбәнлеге)
0 метрдан 200 метрга кадәр (Көнбатыш Себер тигезлеге)
200-500 метр биеклектәге (Устюрт платосы)
500 метрдан биегрәк урнашкан (Иран таулыгының эчке өлешләре)

Өслек формасы буенча төрләре

горизонталь тигезлекләр
авыш тигезлекләр
батынкы тигезлекләр

Морфологиясе буенча төрләре

Дулкынсыман тигезлек. Җиргәнтау. Башкортстан

калкулыклы тигезлек
дулкынсыман тигезлек
тәбәнәк таулы тигезлек
түтәлле тигезлек
яссы тигезлек

Экзоген процесслар өстенлек итү буенча төрләре

денудацион тигезлек (плато)
аккумалятив тигезлек (аллювиналь, диңгез утырмалары, күл, боз , вулканик утырмалар белән капланган тигезлек)

Моны да карагыз

Манзара

Әрмән таулыгында Арарат тигезлеге. Еракта - Арарат тавы. Әрмәнстан

Әдәбият

Большая российская энциклопедия. В 30 томах. М.: НИ БРЭ, 2010. ISBN 5-85270-320-6

Сылтамалар

Искәрмәләр

География порталы

21 дек 2018, 11:12 юрамасы үзгәртү IanraBot (бәхәс \| кертем) 1 234 896 үзгәртергә к clean up using AWB ← Алдагы төзәтмә		22 гый 2019, 12:11 юрамасы үзгәртү кире кайтарырга IanraBot (бәхәс \| кертем) 1 234 896 үзгәртергә к →‎top: clean up using AWB Киләсе төзәтмә →
Юл номеры - 1:		Юл номеры - 1:
	[[Файл:Cryon 5.JPG\|200px\|thumb\|right\|[[Австралия]]дәге тигезлек]]		[[Файл:Cryon 5.JPG\|200px\|thumb\|right\|[[Аустралия\|Австралия]]дәге тигезлек]]
	'''Тигезлек''' ({{lang-ru\|равнина}}, {{lang-en\|plain}}) — мәйданы буенча шактый зур булган [[коры җир]] өслеге, [[диңгез]] һәм [[океан]]нар төбе, [[Ай (иярчен)\|ай]] өслеге рельефының иң әһәмиятле элементларының берсе. Җир өслегенең авышлыксыз диярлек (''5° ка кадәр авышлык белән'') һәм биеклекләре аз (''200 метрга кадәр'') тирбәлүе белән сыйфатланучы тигез урыны.		'''Тигезлек''' ({{lang-ru\|равнина}}, {{lang-en\|plain}}) — мәйданы буенча шактый зур булган [[коры җир]] өслеге, [[диңгез]] һәм [[океан]]нар төбе, [[Ай (иярчен)\|ай]] өслеге рельефының иң әһәмиятле элементларының берсе. Җир өслегенең авышлыксыз диярлек (''5° ка кадәр авышлык белән'') һәм биеклекләре аз (''200 метрга кадәр'') тирбәлүе белән сыйфатланучы тигез урыны.