Pötr İlyiç Çaykovskiy

Файл:180px-Tchaikovsky-2.jpg

Pyotr Ilyich Tchaikovsky

Pyotr Ilyich Tchaikovsky (Пётр Ильич Чайковский). Romantik çorğa qarağan rus kompozitorı.

Tchaikovsky dönyaküläm şöhrät qazana. Bioğraf yazuçı Anthony Holden assızıqlawınça, Tchaikovskyğa qädär rus muzıykası xalıq cırlarınnan häm capella yañğırawlarınnan torğan. Şulay uq Tchaikovsky berençe tapqır çit il tıñlawçısın rus muıqası belän tanıştıra. Mäsälän, Mikhail Glinka (Михаил Глинка) üz tormışında berdänber tapqır çit il konsertın Parijda birä.

Tormışı

Pyotr Ilyich Tchaikovsky 1840 yılnıñ 7 mayında xäzerge Udmurtiä respublikasınıñ Votkinsk şähärendä dönyağa kilä. Ätise –Ilya Petrovich şaxta injenerı, änise – fransuz tamırınnan bulğan Alexandra Andreyevna Assier. Tchaikovsky öyendä pianino tawışı tuqtmağan. Pyotr berençe muzıyka däreslären 5 yäşendä başlıy. Öç yıl eçendä ul notalarnı uqıtuçısı däräcäsendä uqıy alırday yuğarılıqqa kütärelä.

[[1850] yılda Tchaikovsky Sankt-Peterburgnıñ Xoquq mäktäbenä krergä dip äzerlek klassların ala başlıy. 1858 yılğa xätle ul şul mäktäpne tämamlıy. Şunnan soñ ul Yüstitsiä Ministrlığına bilgelänä. Bu eşne ul öç yıl däwamında alıp bara.

1862 yılda Tchaikovsky Anton Rubinstein qulı astında muzıyka däreslären ala başlıy.

[[1891] yılda Tchaikovsky konsertları belän AQŞnı qolaçlıy. Carnegie Hall açılu tantanasında ul Slavonic March äsären başqara.

1893 yılda Tchaikovskyğa Cambridge uniwersitetınıñ Muzıyka fännäre doktorı däräcäse birelä.

Kompozitor 1893 yılda dönya quya.

Şäxsi tormış

Ozaq yıllar däwamında Tchaikovsky icatın öyränüçelär anıñ ğomoseksul' sıyfatların tikşerep kildelär. Bu ezlänülär Sowet vlaste waqıtında ber çiktän ikençe çikkä taypıla. Läkin, närsä genä bulsa da, 1870nçe yıllar tiräsendä Tchaikovsky ğäilä qoru teläge belän yana başlıy.

Ozaq yıllar buyınça Tchaikovskyğa emotsianäl yaqtan zur teräk bulıp Nadezhda von Meck tora. Bu xatın belän ul berqayçan da oçraşmasa da, anıñ patornatı häm finans yärdäme belän dönya kürä. Alarnıñ küpsanlı xatları Tchaikovskynıñ şäxsi tormışı turında bay mäğlümatlnı açıqlıy.

Töp äsärlär

• Romeo häm Juillet
• Könbatış Sonata
• 1812 yıl Uvertyürası
• Slaw Marşı
• Çikläwek Watuçı (The Nutcracker)
• Yevgeni Onegin
• Berençe Pianino Konsertı
• Iolanta