Водород: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Водород latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Ilnurefende (бәхәс | кертем)
к Ilnurefende юнәлтү аша Сутуар сәхифәсен Водород итеп күчерде
Ilnurefende (бәхәс | кертем)
Беренче версия
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
{{исемен үзгәртергә|Водород}}
{{исемен үзгәртергә|Сутуар}}


{{Химик элемент | next=[[Гелий|He]] |Сутуар / Hydrogenium (H) | 1 | төссез, тәме булмаган һәм иссез газ | 1,00794 | 79 | 1311,3 | 1s<sup><nowiki>1</nowiki></sup> | 32 | 54 (−1 e) | 2,20 | | 1, −1 |0,0000899 (при 273[[Кельвин|K]] (0&nbsp;°C)) | 14,235 | 0,1815 | 14,01 | 0,117 | 20,28 | 0,904 | 14,1 | гексагональ ||22=a=3,780 c=6,167 | 110}}
{{Химик элемент | next=[[Гелий|He]] |Сутуар / Hydrogenium (H) | 1 | төссез, тәме булмаган һәм иссез газ | 1,00794 | 79 | 1311,3 | 1s<sup><nowiki>1</nowiki></sup> | 32 | 54 (−1 e) | 2,20 | | 1, −1 |0,0000899 (при 273[[Кельвин|K]] (0&nbsp;°C)) | 14,235 | 0,1815 | 14,01 | 0,117 | 20,28 | 0,904 | 14,1 | гексагональ ||22=a=3,780 c=6,167 | 110}}
Юл номеры - 13: Юл номеры - 13:
|}
|}


'''Сутуар''' яки '''водород''' ('''H''', {{lang-la|hydrogenium}}, {{lang-en|hydrogen}})&nbsp;— [[Менделеевның периодик таблицасы]]ның беренче элементы. [[Табигать]]тә киң таралган. Сутуарның 5 изотоптан өчесе үз исемнәрен йөртәләр: ¹H&nbsp;— протий (Н), ²H&nbsp;— дейтерий (D) һәм ³H&nbsp;— тритий (T).
'''Водород''' ('''H''', {{lang-la|hydrogenium}}, {{lang-en|hydrogen}})&nbsp;— [[Менделеевның периодик таблицасы]]ның беренче элементы. [[Табигать]]тә киң таралган. Водородның 5 изотоптан өчесе үз исемнәрен йөртәләр: ¹H&nbsp;— протий (Н), ²H&nbsp;— дейтерий (D) һәм ³H&nbsp;— тритий (T).


Сутуарның гади матдәсе&nbsp;— җиңел төссез газ. [[Һава]] йә [[әче тудыргыч]] белән катнашканда янучан һәм шартлаткыч. [[Агулык|Агусыз]]. [[Этанол]] һәм [[тимер]], [[никел]], [[палладий]], [[платина]] кебек [[металл]]арда эрүчән.
Водородның гади матдәсе&nbsp;— җиңел төссез газ. [[Һава]] йә [[кислород]] белән катнашканда янучан һәм шартлаткыч. [[Агулык|Агусыз]]. [[Этанол]] һәм [[тимер]], [[никел]], [[палладий]], [[платина]] кебек [[металл]]арда эрүчән.


== Исем барлыкка килү ==
== Исем барлыкка килү ==
«Водород» cүзе урысчадан тәрҗемә иткәндә «су тудыргыч» дигәнне аңлата, ССРБ таркалганнан соң татар телендә кыскарак атамасы сутуар кулланыла башлады. «Водород» дигән атама [[Михаил Соловьёв|М.&nbsp;Ф.&nbsp;Соловьев]] тарафыннан [[1824 ел]]да тәкъдим ителгән. [[Татар теле|Татарча]] сүгә-сүз атамасы&nbsp;— «сутудырма» йә «сутудыргыч», ләкин кыскарак исеме сутуар кулайрак булып тора.
«Водород» cүзе урысчадан тәрҗемә иткәндә «су тудыргыч» дигәнне аңлата, ССРБ таркалганнан соң татар телендә кыскарак атамасы сутуар кулланыла башлады. «Водород» дигән атама [[Михаил Соловьёв|М.&nbsp;Ф.&nbsp;Соловьев]] тарафыннан [[1824 ел]]да тәкъдим ителгән.

{{Менделеев таблицасы}}
{{Менделеев таблицасы}}



8 дек 2019, 20:22 юрамасы

Сутуар / Hydrogenium (H) He
Атом номеры 1
Матдәнең тышкы күренеше төссез, тәме булмаган һәм иссез газ
Атомның үзлекләре
Атом массасы
(моляр масса)
1,00794 а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы 79 пм
Ионлаштыру энергиясе
(беренче электрон)
1311,3 кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе 1s1
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы 32 пм
Ион радиусы 54 (−1 e) пм
Электр тискәрелеге
(Полинг буенча)
2,20
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе 1, −1
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык 0,0000899 (при 273K (0 °C)) г/см³
Моляр җылы сыешлыгы 14,235 Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек 0,1815 Вт/(м·K)
Эрү температурасы 14,01 K
Эрү җылылыгы 0,117 кДж/моль
Кайнау температурасы 20,28 K
Парга әйләнү җылылыгы 0,904 кДж/моль
Моляр күләм 14,1 см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше гексагональ
Рәшәткә параметрлары a=3,780 c=6,167 Å
Дебай температурасы 110 K
H 1
1,00794
1s1
Водород

Водород (H, лат. hydrogenium, ингл. hydrogen) — Менделеевның периодик таблицасының беренче элементы. Табигатьтә киң таралган. Водородның 5 изотоптан өчесе үз исемнәрен йөртәләр: ¹H — протий (Н), ²H — дейтерий (D) һәм ³H — тритий (T).

Водородның гади матдәсе — җиңел төссез газ. Һава йә кислород белән катнашканда янучан һәм шартлаткыч. Агусыз. Этанол һәм тимер, никел, палладий, платина кебек металларда эрүчән.

Исем барлыкка килү

«Водород» cүзе урысчадан тәрҗемә иткәндә «су тудыргыч» дигәнне аңлата, ССРБ таркалганнан соң татар телендә кыскарак атамасы сутуар кулланыла башлады. «Водород» дигән атама М. Ф. Соловьев тарафыннан 1824 елда тәкъдим ителгән.