Вәсимә Хәйруллина: юрамалар арасында аерма

Вәсимә Хәйруллина
Вәсимә Хәйруллина
Туган телдә исем	Вәсимә Лотфулла кызы Хәйруллина (Талипова)
Туган	28 октябрь 1943 (80 яшь); ССРБ, РСФСР, ТАССР, Ворошилов районы (Татарстан АССР), Чураш
Милләт	татар
Ватандашлыгы	ССРБ→; РФ
Әлма-матер	Татар дәүләт гуманитар-педагогика университеты
Һөнәре	шагыйрь, укытучы
Балалар	улы Марат, кызы Миләүшә
Ата-ана	Лотфулла (әти); Гөлҗиһан (әни);
Бүләк һәм премияләре

Тарихны интерактив карап чыгу

← Алдагы төзәтмә Киләсе төзәтмә →

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

КүрсәтмәлеВики-текст

Кертелгән

9 дек 2019, 16:54 юрамасы

Википедиядә Хәйруллина фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар. Википедиядә Талипов фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар. Вәсимә Хәйруллина, Вәсимә Лотфулла кызы Хәйруллина (ире фамилиясе буенча Талипова, 1943 елның 28 октябре, ССРБ, РСФСР, ТАССР, Ворошилов районы, Чураш) — шагыйрә, балалар язучысы, укытучы. РСФСРның атказанган укытучысы (1991). 2003 елдан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.

Тәрҗемәи хәле

1943 елның 28 октябренда ТАССР, Ворошилов районы (1957 елдан Яңа Юл, 1959 елдан Сарман районы) Чураш авылында күмәк хуҗалык рәисе гаиләсендә өлкән бала булып туган. Әнисе Гөлҗиһан, энеләре Рафаэль, Вәсим, сеңелләре Шәмсия, Сәкинә.

Карашай Саклау авылы мәктәбен (1958), Минзәлә педагогика укуханәсен (1964), читтән торып Казан дәүләт педагогия институтын (1969) тәмамлаган.

Пенсиягә чыкканчы Сарман районы Карашай-Саклау урта мәктәбендә рус теле укытучысы, директор урынбасары, Чураш мәктәбендә башлангыч сыйныфлар укытучысы булып эшли.

Иҗаты

1960-еллардан бирле иҗат белән шөгыльләнә, беренче шигырьләре Сарман районы газетасы, «Азат хатын» журналында басыла.

Вәсимә Хәйруллина, өлкәннәр акылы белән, сабыйлар дөньясында табигый итеп, яратып, аларның балалыгыннан тәм табып яши белүче шагыйрә.

В. Хәйруллина шигырьләренең уңышы – гадилектә. Баланың самими җаныннан үзе дә сизмәстән агып чыккан кызык сүзләр-вакыйгалар, һәр нәрсәне үзенчә күрү, төп-төгәл үз исеме белән атау кебек сокландыргыч мизгелләр – бик тормышчан, бик гади итеп, җырлап торган шигъри юлларга салынган. Әсәрне уку дәвамында аларның һәркайсы төсле дә, хәрәкәтле дә картина булып, күз алдыннан йөгерә. Чын мәгънәсендә һәрбер чәчәгендә кояш эленеп торган, һәрбер кош-корты, хайван-җәнлеге белән күңелне әсир иткән гүзәл авыл тормышы, балачак иле җанлана.

Шигырьләре нәфис лирикага да, сүз уйнатуга да, халыкчанлыкка да корылган. Арада халык авыз иҗаты булып китәрдәй, фольклорга тартымнары да байтак: табышмаклар, эндәшләр, тел көрмәкләндергечләр, тизәйткечләр һ.б.

Шагыйрә искиткеч күзәтүчән. Табигатьнең һәр җан иясе, һәр чәчәге, агачы турында әйтер сүзе, үз сүзе бар аның.^[1]

Шагыйрәнең бала психологиясен тирән белүе һәм андагы һәр үзгәреш мизгелен тотып тасвирлый алуы ачык тоемлана. В. Хәйруллина шигырьләрендә юмор нечкә дә, үтемле дә. Аларда бернинди кычкырып торган үгет-нәсихәт тә юк, әмма гаиләгә, якыннарына булырга тиешле җылы мөнәсәбәт, туганлык, үзара дуслык һәм ярдәмләшү мәсьәләләре балага гади генә итеп аңлатыла^[2].

Китаплары

Тәгәрмәчле яңгыр: Балалар өчен шигырьләр.- Казан: ТКН, 1992.
Чәчәкле төш: Балалар өчен шигырьләр.- Казан: ТКН, 1997.
Көмеш балдак: Балалар өчен шигырьләр.- Чаллы, 2000.
Тормыш бакчасы: Шигырьләр.- Чаллы, 2000.
Табышмаклы букча: Чаллы, 2003.
Син бик кирәкле кеше. Казан: ТКН, 2003.
Бәйрәмгә рәхим итегез: Балалар өчен кичәләргә сценарийлар.- Чаллы, 2005.
Чәчәк саен бер кояш: Балалар өчен шигырьләр.- Казан: ТКН, 2001.
Дуслык таганы: Шигырьләр.- Казан: ТКН, 2005.
Тылсымлы таяк: Шигырьләр.- Казан: Мәктәп, 2008.
Тылсымлы мизгел: Җырлар.- Казан: ТКН, 2009.
Челтәр капка: Шигырьләр.- Казан: Мәктәп, 2012.
Исәнме, авыл: Шигырьләр.- Казан: Мәктәп, 2012.
Серле сәгать: Балалар өчен шигырьләр.- Казан: ТКН, 2013.
Шәп бабай, тәти әби: Шигырьләр.- Казан: Яз, 2019. ISBN 978-5-6042833-6-3

Балалар өчен язган унөч, олылар өчен өч җыентык һ. б. авторы. Аның сүзләренә күп кенә җырлар язылган (Гөлдания Хәйруллина, Илсөя Бәдретдинова һ. б. җырчылар репертуарында).

Әдәбият

«Мәйдан» журналы (Чаллы): 2013 ел, 10 сан.
Сарман районы энциклопедиясе, 2000, 178 бит.

Искәрмәләр

↑ Э. Шәрифуллина. Бите саен сөенеч. «Мәйдан», 2013, № 10, 60нчы бит.
↑ Ә. Сибгатуллина. Таганлы балачак. «Мәйдан», 2013, № 10, 58нче бит.

[1] Э. Шәрифуллина. Бите саен сөенеч. «Мәйдан», 2013, № 10, 60нчы бит.

[2] Ә. Сибгатуллина. Таганлы балачак. «Мәйдан», 2013, № 10, 58нче бит.

[1]

[2]

@@ Юл номеры - 1: / Юл номеры - 1: @@
-''{{Башка мәгънәләр/фамилия|Хәйруллина}}''
-''{{Башка мәгънәләр/фамилия|Талипов}}''
 {{Шәхес
-| исем = ''Вәсимә Хәйруллина''
+| исем = Вәсимә Хәйруллина
 | рәсем = В.Хайруллина.jpg
 | рәсем_зурлыгы = 200px
@@ Юл номеры - 8: / Юл номеры - 6: @@
 | рәсем язуы = Вәсимә Хәйруллина
 | тулы исем = Вәсимә Лотфулла кызы Хәйруллина (Талипова)
-| һөнәр = шагыйрь, мөгаллим
+| һөнәр = шагыйрь, укытучы
 | туу датасы = 28.10.1943
-| туу җире = [[Чураш]], {{туу җире|Сарман районы|Сарман районында}}, [[ТАССР]], [[РСФСР]], [[Сәвит Социалистик Җөмһүриятләр Берлеге|ССРБ]]
+| туу җире = [[ССРБ]], [[РСФСР]], [[ТАССР]], {{туу җире|Ворошилов районы (Татарстан АССР)|Сарман районында}}, [[Чураш]]
 | гражданлык = {{байраклаштыру|ССРБ}}→<br/>{{байрак|Русия}} [[РФ]]
 | милләт = [[татар]]
@@ Юл номеры - 19: / Юл номеры - 17: @@
 | ир = Рафис
 | хатын =
-| балалар = улы Марат, кызы Миләүшә
+| балалар = ''[[ул]]ы'' Марат, ''[[кыз]]ы'' Миләүшә
-| бүләк һәм премияләр = РСФСРның атказанган укытучысы ([[1991]])
+| бүләк һәм премияләр = [[Файл:Znak teacher Russia.jpg|20px|РСФСР атказанган укытучысы - 1991]]
 | сайт =
 | башка мәгълүмат =
+}}
-}}'''Вәсимә Хәйруллина''' (тулы исеме Вәсимә Лотфулла кызы  Хәйруллина) - татар шагыйрәсе, балалар язучысы, укытучы.
+''{{Башка мәгънәләр/фамилия|Хәйруллина}}''
+''{{Башка мәгънәләр/фамилия|Талипов}}''
+'''Вәсимә Хәйруллина''', Вәсимә Лотфулла кызы  Хәйруллина (''ире фамилиясе буенча'' Талипова, ''[[1943 ел]]ның [[28 октябрь|28 октябре]], [[ССРБ]], [[РСФСР]], [[ТАССР]], [[Ворошилов районы]], [[Чураш]]'') — шагыйрә, балалар язучысы, [[укытучы]]. РСФСРның атказанган укытучысы (''[[1991 ел|1991]]''). [[2003 ел]]дан [[Татарстан Язучылар берлеге]] әгъзасы.
 == Тәрҗемәи хәле ==
-[[1943 ел]]ның 28 октябренда [[Сарман районы]] [[Чураш]] [[авыл]]ында туган.
+[[1943 ел]]ның [[28 октябрь|28 октябренда]] [[ТАССР]], [[Ворошилов районы (Татарстан АССР)|Ворошилов районы]] (''[[1957 ел]]дан [[Яңа Юл районы|Яңа Юл]], 1959 елдан [[Сарман районы|Сарман]] районы'') [[Чураш]] [[авыл]]ында [[күмәк хуҗалык]] рәисе гаиләсендә өлкән бала булып туган. Әнисе Гөлҗиһан, энеләре Рафаэль, Вәсим, сеңелләре Шәмсия, Сәкинә.
-[[Карашай Саклау]] [[авыл]]ы мәктәбен ([[1958]]), [[Минзәлә педагогия көллияте|Минзәлә педагогика укуханәсен]] ([[1964]]), [[Казан дәүләт педагогия институты]]н ([[1969]]) тәмамлый.
+[[Карашай Саклау]] [[авыл]]ы мәктәбен (''[[1958 |1958]]''), [[Минзәлә педагогия көллияте|Минзәлә педагогика укуханәсен]] (''[[1964 ел|1964]]''), читтән торып [[Казан дәүләт педагогия институты]]н (''[[1969|1969]]'') тәмамлаган.
+[[Пенсия]]гә чыкканчы [[Сарман районы]] [[Карашай-Саклау]] урта мәктәбендә рус теле укытучысы, директор урынбасары, [[Чураш]] мәктәбендә башлангыч сыйныфлар укытучысы булып эшли.
-Чураш, Карашай-Саклау мәктәпләрендә укытучы булып эшли. РСФСРның атказанган укытучысы ([[1991]]).
 == Иҗаты ==
 [[Файл:В.Хәйруллина 1.jpg|400px|thumb|right|В.Хәйруллинаның балалар өчен китаплары]]
-[[1960 ел]]лардан бирле иҗат белән шөгыльләнә, беренче шигырьләре  [[Сарман районы]] [[Сарман (газета)|газетасы]], «[[Сөембикә|Азат хатын]]» журналында басыла.
+[[1960-еллар]]дан бирле иҗат белән шөгыльләнә, беренче шигырьләре  [[Сарман районы]] [[Сарман (газета)|газетасы]], «[[Сөембикә|Азат хатын]]» журналында басыла.
 Вәсимә Хәйруллина, өлкәннәр акылы белән, сабыйлар [[дөнья]]сында табигый итеп, яратып, аларның балалыгыннан тәм табып яши белүче шагыйрә.
@@ Юл номеры - 42: / Юл номеры - 43: @@
 Шигырьләре нәфис лирикага да, сүз уйнатуга да, халыкчанлыкка да корылган. Арада [[халык авыз иҗаты]] булып китәрдәй, [[фольклор]]га тартымнары да байтак: [[табышмак]]лар, эндәшләр, тел көрмәкләндергечләр, тизәйткечләр һ.б.
-Шагыйрә искиткеч күзәтүчән. [[Табигать]]нең һәр җан иясе, һәр чәчәге, агачы турында әйтер сүзе,  үз сүзе бар аның.<ref>[[Эльмира Шәрифуллина|Э. Шәрифуллина]]. Бите саен сөенеч. «[[Мәйдан (журнал)|Мәйдан]]», 2013, № 10, 60 б.</ref>
+Шагыйрә искиткеч күзәтүчән. [[Табигать]]нең һәр җан иясе, һәр чәчәге, агачы турында әйтер сүзе,  үз сүзе бар аның.<ref>''[[Эльмира Шәрифуллина|Э. Шәрифуллина]]''. Бите саен сөенеч. [[Мәйдан (журнал)|«Мәйдан»]], 2013, № 10, 60нчы бит.</ref>
-Шагыйрәнең [[бала]] [[психология]]сен тирән белүе һәм андагы һәр үзгәреш мизгелен тотып тасвирлый алуы ачык тоемлана. В. Хәйруллина [[шигырь]]ләрендә [[юмор]] нечкә дә, үтемле дә. Аларда бернинди кычкырып торган үгет-нәсихәт тә юк, әмма [[гаилә]]гә, якыннарына булырга тиешле җылы мөнәсәбәт, туганлык, үзара дуслык һәм ярдәмләшү мәсьәләләре балага гади генә итеп аңлатыла.<ref>[[Әлфинә Сибгатуллина|Ә. Сибгатуллина]]. Таганлы балачак. «[[Мәйдан (журнал)|Мәйдан]]», 2013, № 10, 58 б.</ref>
+Шагыйрәнең [[бала]] [[психология]]сен тирән белүе һәм андагы һәр үзгәреш мизгелен тотып тасвирлый алуы ачык тоемлана. В. Хәйруллина [[шигырь]]ләрендә [[юмор]] нечкә дә, үтемле дә. Аларда бернинди кычкырып торган үгет-нәсихәт тә юк, әмма [[гаилә]]гә, якыннарына булырга тиешле җылы мөнәсәбәт, туганлык, үзара дуслык һәм ярдәмләшү мәсьәләләре балага гади генә итеп аңлатыла<ref>''[[Әлфинә Сибгатуллина|Ә. Сибгатуллина]]''. Таганлы балачак. [[Мәйдан (журнал)|«Мәйдан»]], 2013, № 10, 58нче бит.</ref>.
 ==== Китаплары ====
@@ Юл номеры - 61: / Юл номеры - 62: @@
 * Исәнме, авыл: ''Шигырьләр''.- Казан: Мәктәп, 2012.
 * Серле сәгать: ''Балалар өчен шигырьләр''.- Казан: [[Татарстан китап нәшрияты|ТКН]], 2013.
+* Шәп бабай, тәти әби: ''Шигырьләр''.- Казан: Яз, 2019. ISBN 978-5-6042833-6-3
-*
-Балалар өчен язган унике, олылар өчен өч җыентык һ.б. авторы. Аның сүзләренә күп  кенә җырлар  язылган.
+Балалар өчен язган унөч, олылар өчен өч җыентык һ. б. авторы. Аның сүзләренә күп кенә җырлар язылган ([[Гөлдания Хәйруллина]], [[Илсөя Бәдретдинова]] һ. б. җырчылар репертуарында).
+== Әдәбият ==
-[[2003 ел]]дан Татарстан Язучылар берлеге әгъзасы.
-== Чыганаклар ==
 # [[«Мәйдан» журналы]] (Чаллы): 2013 ел, 10 сан.
 # [[Сарман районы энциклопедиясе]], 2000, 178 бит.
 == Искәрмәләр ==
-{{искәрмәләр}}
+<small>{{искәрмәләр}}</small>
 {{DEFAULTSORT:Хәйруллина, Вәсимә}}
 [[Төркем:ССРБ язучылары]]
 [[Төркем:Русия язучылары]]
+[[Төркем:Татарстан язучылары]]
 [[Төркем:Татар шагыйрьләре]]
 [[Төркем:Балалар язучылары]]
 [[Төркем:РСФСР атказанган мәктәп укытучылары]]
-[[Төркем:Мөгаллимнәр]]
+[[Төркем:Укытучылар]]
 [[Төркем:Казан дәүләт педагогия институтын тәмамлаучылар]]
 [[Төркем:Минзәлә педагогия көллиятен тәмамлаучылар]]