Пермь губернасы: юрамалар арасында аерма

	Перьм губернасы ;
Башкала	Перьм
Мәйдан	332 052 км² (1897)
Халык	2 994 302 кеше
	← Перьм калгайлыгы; Урал өлкәсе →;

Тарихны интерактив карап чыгу

← Алдагы төзәтмә Киләсе төзәтмә →

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

КүрсәтмәлеВики-текст

Кертелгән

11 гый 2020, 17:59 юрамасы

Перьм губернасы (рус. Пермская губерния, коми-пермякчә Перем губерния) — Русия империясенең һәм РСФСР административ берәмлеге.

География

Чиктәшлек

Як	Губерна
Төньяк-көнбатыш	Вологда губернасы
Төньяк-көнчыгыш Көнчыгыш	Тубыл губернасы
Көньяк-көнчыгыш	Ырынбур губернасы
Көньяк-көнбатыш	Уфа губернасы
Көнбатыш	Вятка губернасы

Тарих

1737 елда Казан губернасының Чырдин, Соликам һәм Көнгер өязләре, Казан губернасының Көнгер провинциясенә берләшкәннәр (үзәк шәһәре — Көнгер).

1780 елның 20 ноябрендә (1 декабрьдә) патшабикә Екатерина II Перьм калгайлыгының оештыру турында карары астында имза куя. Перьм калгайлыгы үз эчендә Перьм һәм Екатиринбур өлкәләренә бүленә.

Башта Перьм калгайлыгы 16 өязгә бүленгән була: Перьм өлкәсе эчендә: Перьм өязе, Чырдин өязе, Саликам өязе, Оханск өязе, Уса өязе, Көнгер өязе, Кызылъяр өязе һәм Обвинск өязе;
Екатиринбур өлкәсе эчендә: Екатиринбур өязе, Верхотурье өязе, Камышлы өязе, Ирбет өязе, Шадрин өязе, Чиләбе өязе, Далматово өязе һәм Алапаевск өязе.

1783 елда Чиләбе өязе Ырынбур губернасына күчкән.

1796 елда Алапаевск, Даламатов һәм Обвинск өязләре юкка чыгарылалар.

1919 елның 15 июлендә Перьм губернасы составыннан Екатиринбур губернасы аерылып чыгарыла.

1920 елның 4 ноябрендә Вятка губернасының Сарапул өязе Перьм губернасы составына тапшырылган.

1923 елның 3 ноябрендә Перьм губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе Урал өлкәсенә кертелә.

Административ бүленеш


Исем	Өяз шәһәре	Мәйдан (км²)	Халык саны (1897 ел)	Искәрмә
Перьм өязе	Перьм	27 270,9	240 428	Губернаның Аурупа өлешендә урнашкан
Кызылъяр өязе	Кызылъяр	24 485	244 310	Губернаның Аурупа өлешендә урнашкан
Көңгер өязе	Көңгер	11 373	126 258	Губернаның Аурупа өлешендә урнашкан
Уса өязе	Уса	19 246	284 547	Губернаның Аурупа өлешендә урнашкан
Оханск өязе	Оханск	14 280,17	276 986	Губернаның Аурупа өлешендә урнашкан
Саликам өязе	Саликам	29 334,3	237 268	Губернаның Аурупа өлешендә урнашкан
Чырдин өязе	Чырдин	70 790	101 265	Губернаның Аурупа өлешендә урнашкан
Верхотурье өязе	Верхотурье	60 117	208 237	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Екатиринбур өязе	Екатиринбур	28 291	347 133	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Ирбет өязе	Ирбет	10 119	147 786	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Камышлы өязе	Камышлы	15 411	248 860	Губернаның Азия өлешендә урнашкан
Шадрин өязе	Шадрин	18 035,6	319 286	Губернаның Азия өлешендә урнашкан

Халык

Туган тел буенча состав (1897 елдагы җанисәп буенча):

Перьм губернасы:

Тел	Кешеләр саны	%
урыс	2 705 327	90,35
коми-пермяк	92 641	3,09
башкорт	85 935	2,85
татар	46 711	1,56
мишәр	21 163	0,71
мари	15 687	0,52
удмурт	6 505	0,22
типтәр	5 295	0,18
коми	4 474	0,15
манси	2 838	0,09
украин	2 028	0,07
поляк	1 980	0,07
яһүд	1 761	0,06
алман	947	0,03
чегән	375	0,01
белорус	266	0,01
казакъ	152	0,01
башка телләр	757	0,03

Өязләрдә тел буенча состав:

Уезд	урыс	коми-пермяк	башкорт	татар	мари	мишәр һәм типтәр	удмурт	коми
Верхотурье өязе	96,8%	...	...	...	...	...	...	...
Екатиринбур өязе	96,6%	...	2,1%	...	...	...	...	...
Ирбет өязе	98,1%	...	...	1,0%	...	...	...	...
Камышлы өязе	99,7%	...	...	...	...	...	...	...
Кызылъяр өязе	77,9%	...	8,4%	5,7%	5,9%	1,6%	...	...
Көнгер өязе	96,6%	...	...	2,0%	...	...	...	...
Уса өязе	82,7%	...	10,7%	4,3%	...	...	1,8%	...
Оханск өязе	99,7%	...	...	...	...	...	...	...
Перьм өязе	94,9%	...	1,3%	2,6%	...	...	...	...
Саликам өязе	70,5%	28,4%	...	...	...	...	...	...
Чырдин өязе	73,1%	25,4%	...	...	...	...	...	1,1%
Шадрин өязе	89,0%	...	4,9%	...	...	5,6%	...	...

Дини состав:

Дин	Кешеләр саны	%
Православие	2 597 177	86,74
Староверлар	218 396	7,29
Ислам	151 495	5,06
Башка диннәр	27 234	0,91

Губернаның җитәкчелеге

Генерал-губернаторлар

Исем
Евгений Кашкин	07.05.1780—1788
Алексей Волков	1789—26.01.1797
Карл Модерах	1804—22.03.1811

Наместниклык хакимнәре

Ф. И. О.
Иван Ламб	1781—1782
Илья Колтовский	1782—1796

Губернаторлар

Ф. И. О.
Карл Модерах	1797—1804
Богдан Гермес	1806—1818
Антон Криденер	1818—26.03.1824
Кирилл Тюфяев	26.03.1824—16.03.1831
Гавриил Селастенник	16.03.1831—15.04.1837
Илья Огарев	15.04.1837—06.05.1854
Павел Клушин	15.06.1854—24.11.1855
Пётр Замятин	24.11.1855—19.11.1857
Константин Огарев	19.11.1857—07.09.1860
Александр Лашкарёв	07.09.1860—22.04.1865
Бернгард Струве	22.04.1865—02.10.1870
Николай Андреевский	13.11.1870—21.04.1878
Валериан Енакиев	21.04.1878—18.07.1882
Александр Анастасьев	06.08.1882—11.04.1885
Василий Лукошков	11.04.1885—17.12.1892
Пётр Погодин	17.12.1892—11.06.1897
Дмитрий Арсеньев	11.06.1897—14.03.1903
Александр Наумов	14.03.1903—05.1905
Александр Ключарёв	1905
Александр Болотов	24.11.1905—31.12.1909
Виктор Лопухин	31.12.1909—28.02.1911
Иван Кошко	28.02.1911—1914
Михаил Любич-Ярмолович-Лозина-Лозинский	1914—1917

Калып:Перьм губернасы

@@ Юл номеры - 1: / Юл номеры - 1: @@
 {{Тарихи дәүләт
-|исеме                            =Пирем губернасы
+|исеме                            =Перьм губернасы
 |үзисеме                          =
 |статус                           =
@@ Юл номеры - 29: / Юл номеры - 29: @@
 |flag_s4                          =
 |шигарь                            =
-|башкала                          =[[Пирем]]
+|башкала                          =[[Перьм]]
 |шәһәрләр                         =
 |тел                              =
@@ Юл номеры - 95: / Юл номеры - 95: @@
 |өстәмә параметр2                 =
 |параметрның эчтәлеге2            =
-|до                               =Пирем калгайлыгы
+|до                               =Перьм калгайлыгы
 |д1                               =
 |д2                               =
@@ Юл номеры - 112: / Юл номеры - 112: @@
 |п7                               =
 |искәрмә                          =
-}}'''Пирем губернасы''' ({{lang-ru|Пермская губерния}}, [[коми|коми-пермякчә]] ''Перем губерния'') — [[Русия империясе]]нең һәм [[РСФСР]] административ берәмлеге.
+}}'''Перьм губернасы''' ({{lang-ru|Пермская губерния}}, [[коми|коми-пермякчә]] ''Перем губерния'') — [[Русия империясе]]нең һәм [[РСФСР]] административ берәмлеге.
 == География ==
@@ Юл номеры - 134: / Юл номеры - 134: @@
 == Тарих ==
-елда [[Казан губернасы]]ның Чырдин, Саликам һәм Көнгер өязләре, [[Казан губернасы]]ның Көнгер провинциясенә берләшкәннәр (үзәк шәһәре — Көнгер).
+елда [[Казан губернасы]]ның Чырдин, Соликам һәм Көнгер өязләре, [[Казан губернасы]]ның Көнгер провинциясенә берләшкәннәр (үзәк шәһәре — Көнгер).
-елның 20 ноябрендә (1 декабрьдә)  патшабикә [[Екатерина II]] Пирем калгайлыгының оештыру турында карары астында имза куя. Пирем {{коммент|калгайлыгы|калгайлыгы}} үз эчендә Пирем һәм Екатиринбур өлкәләренә бүленә.
+елның 20 ноябрендә (1 декабрьдә)  патшабикә [[Екатерина II]] Перьм калгайлыгының оештыру турында карары астында имза куя. Перьм {{коммент|калгайлыгы|калгайлыгы}} үз эчендә Перьм һәм Екатиринбур өлкәләренә бүленә.
-Башта Пирем {{коммент|калгайлыгы|калгайлыгы}} 16 өязгә бүленгән була:
+Башта Перьм {{коммент|калгайлыгы|калгайлыгы}} 16 өязгә бүленгән була:
-Пирем өлкәсе эчендә: Пирем өязе, Чырдин өязе, Саликам өязе, Оханск өязе, Уса өязе, Көнгер өязе, Кызылъяр өязе һәм Обвинск өязе; <br />
+Перьм өлкәсе эчендә: Перьм өязе, Чырдин өязе, Саликам өязе, Оханск өязе, Уса өязе, Көнгер өязе, Кызылъяр өязе һәм Обвинск өязе; <br />
 Екатиринбур өлкәсе эчендә: Екатиринбур өязе, Верхотурье өязе, Камышлы өязе, Ирбет өязе, Шадрин өязе, Чиләбе өязе, Далматово  өязе һәм Алапаевск өязе.
@@ Юл номеры - 146: / Юл номеры - 146: @@
 [[1796 ел]]да Алапаевск, Даламатов һәм Обвинск өязләре юкка чыгарылалар.
-[[1919 ел]]ның 15 июлендә Пирем губернасы составыннан Екатиринбур губернасы аерылып чыгарыла.
+[[1919 ел]]ның 15 июлендә Перьм губернасы составыннан Екатиринбур губернасы аерылып чыгарыла.
-елның 4 ноябрендә [[Вятка губернасы]]ның [[Сарапул өязе]] Пирем губернасы составына тапшырылган.
+елның 4 ноябрендә [[Вятка губернасы]]ның [[Сарапул өязе]] Перьм губернасы составына тапшырылган.
-елның 3 ноябрендә Пирем губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе [[Урал өлкәсе]]нә кертелә.
+елның 3 ноябрендә Перьм губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе [[Урал өлкәсе]]нә кертелә.
 == Административ бүленеш ==
-[[Рәсем:Permskaya gubernia.png|thumb|210px|Пирем губернасы административ бүленеше]]
+[[Рәсем:Permskaya gubernia.png|thumb|210px|Перьм губернасы административ бүленеше]]
 {| class="standard"
 |+
@@ Юл номеры - 162: / Юл номеры - 162: @@
 ! width="20%" |Искәрмә
 |-----
-| [[Пирем өязе]]
+| [[Перьм өязе]]
-| [[Пирем]]
+| [[Перьм]]
 | 27&nbsp;270,9
 | 240&nbsp;428
@@ Юл номеры - 241: / Юл номеры - 241: @@
 {|
 |- style="vertical-align: top;"
-|Пирем губернасы:
+|Перьм губернасы:
 {| class="wikitable"
 |-
@@ Юл номеры - 375: / Юл номеры - 375: @@
 | ...
 |-
-| Пирем өязе
+| Перьм өязе
 | 94,9%
 | ...
@@ Юл номеры - 537: / Юл номеры - 537: @@
 |}
-{{Пирем губернасы}}
+{{Перьм губернасы}}
 {{Русия империясенең административ-территориаль бүленеше‎}}
-[[Төркем:Пирем губернасы]]
+[[Төркем:Перьм губернасы]]

к б ү Русия империясенең административ-территориаль бүленеше*
	Губерналар	Або-Бьёрнеборг • Архангельск • Әстерхан • Бакы • Бессарабия • Васа • Варшава • Нократ • Вильно • Витебск • Владимир • Вологда • Волын • Воронеж • Выборг • Гродно • Екатеринослав • Елизаветполь • Ирәван • Казан • Калиш • Калуга • Кара диңгез • Кельцы • Киев • Ковно • Кострома • Куопио • Курляндия • Курск • Кутаиси • Лифляндия • Ломжа • Люблин • Мәскәү • Минск • Могилев • Нижгар • Новгород • Нюланд • Олонец • Орёл • Өркет • Пенза • Пермь • Петроков • Петербург • Плоцк • Подолье • Полтава • Псков • Радом • Рязань • Самара • Санкт-Михель • Сарытау • Седлец • Сембер • Смоленск • Ставрополь • Сувалки • Тавастгус • Таврия • Тамбу • Твир • Тифлис • Томск • Тубыл • Тула • Улеаборг • Уфа • Харьков • Херсон • Чернигов • Ырынбур • Эстляндия • Янәсәй • Ярославль
	Өлкәләр	Акмола • Амур • Байкал арты • Дагъстан • Диңгез буе • Дон гаскәре • Җаек • Җидесу • Карс • Камчатка • Каспий арты • Кубан • Сәмарканд • Сахалин • Симәй • Сырдәрья • Терек • Тургай • Фирганә • Якутск
	Бәйле илләр	Бохара әмирлеге • Хива ханлыгы
1914 елына