Аяз Гыйләҗев: юрамалар арасында аерма

Аяз Гыйләҗев
Аяз Гыйләҗев
Туган телдә исем	Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев
Туган	1928 елның 17 гыйнвары; Сарман районы Чукмарлы авылы, Татарстан
Үлгән	2002 елның 13 марты; Казан, Россия
Күмү урыны	Яңа бистә зираты
Яшәгән урын	Восстание урамы, Казан
Милләт	татар
Ватандашлыгы	СССР; Россия
Һөнәре	язучы
Балалар	Искәндәр Гыйләҗев
Бүләк һәм премияләре	Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләге • М.Горький исемендәге премия • Татарстан Республикасының халык язучысы • Татарстанның атказанган сәнгать эшлеклесе • РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе

Тарихны интерактив карап чыгу

← Алдагы төзәтмә Киләсе төзәтмә →

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

КүрсәтмәлеВики-текст

Кертелгән

16 гый 2010, 11:44 юрамасы

Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев (1928 елның 17 гыйнвары – 2002 елның 13 марты) – татар язучысы, драматург.

Биография

Прозаик һәм драматург Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев 1928 елның 17 гыйнварында Татарстанның Сарман районы Чукмарлы авылында укытучы гаиләсендә туган. Бала чагы һәм мәктәп еллары Зәй районының Югар Баграж авылында уза. Авыл мәктәбенең тугызынчы сыйныфын тәмамлагач, унынчы сыйныфны Сарман урта мәктәбендә укый.

1948 - 1950 елларда ул – Казан дәүләт университеты студенты. Аңа да шәхес культының газапларын татырга туры килә. 1950 елның мартыннан башлап 1955 елның августына кадәр Казахстанда тоткынлыкта була. Казанга кайткач, университетта укуын дәвам итә.

1957 елның мартыннан 1961 елның августына кадәр А.Гыйләҗев матбугат эшендә: "Чаян" һәм "Азат хатын" (хәзер "Сөембикә") журналлары редакцияләрендә әдәби хезмәткәр, "Совет әдәбияты" ("Казан утлары") журналында проза бүлеге мөхәррире вазифаларын үти.

1961-1963 елларда Мәскәүдә СССР Язучылар союзы каршындагы Югары әдәби курсларда укып кайтканнан бирле Аяз Гыйләҗев, язучы-профессионал сыйфатында, әдәби иҗат эше белән шөгыльләнә.

Аяз Гыйләҗев 2002 елның 13 мартында вафат булды.

Иҗат

Аяз Гыйләҗевнең башлангыч иҗат тәҗрибәләре студентлык чорына карый. Ләкин аның актив иҗат эшчәнлеге 1956 елдан башлана дияргә була.

Беренче әсәрләрендә үк анык сиземләнгән язу манерасы – кырыс реализм, халыкчан образларга бай җор тел һәм үзенчәлекле сурәтләү алымнары, кайсы чор турында һәм нинди темага язса да, кеше шәхесенең катлаулы рухи дөньясын, эш-гамәлләрен анализлау – А.Гыйләҗев иҗат эшчәнлегенең төп асылын, идея-эстетик юнәлешен тәшкил иткән сыйфатлар.

"Өч аршин җир" (1962 ел), "Зәй энҗеләре" (1963 ел), "Урталыкта"(1969 ел), "Язгы кәрваннар"(1972 ел), "Мәхәббәт һәм нәфрәт турында хикәят" (1973 ел), "Җомга көн кич белән" (1979 ел), "Әтәч менгән читәнгә" (1979 ел-1980 ел) әсәрләре белән Аяз Гыйләҗев үзен повестлар остасы итеп танытты.

Тематик яктан А.Гыйләҗевның күпчелек повестьлары авыл тормышына багышланган. Аларда кичәге һәм бүгегенге авыл, аның гади кешеләре гәүдәләндерелә. Аяз Гыйләҗев – ике дистәдән артык драма әсәре авторы да. Аларның күбесе республика театрлары репертуарына кертелгән.

Соңгы елларда А.Гыйләҗев роман жанрында иҗат итүгә күп көч куйды. Аның бер-бер артлы "Балта кем кулында" (роман), "Йәгез, бер дога!" (роман-хатирә) кебек зур күләмле әсәрләре дөнья күрде.

Бүләкләр

"Җомга көн кич белән" һәм "Әтәч менгән читәнгә" повестьлары өчен А.Гыйләҗев 1983 елда Татарстанның Г.Тукай исемендәге Дәүләт бүләгенә лаек булды.

Әдәбиятны һәм театр сәнгатен үстерүдәге хезмәтләре өчен аңа 1978 елда Татарстанның, ә 1985 елда РСФСРның атказанган сәнгать эшлеклесе дигән мактаулы исемнәр бирелә. Ул – М.Горький исемендәге премия лауреаты да.

Татар әдәбиятын үстерүгә зур өлеш керткәне өчен 1993 елда, Татарстан Республикасы Президенты Указы нигезендә, Аяз Гыйләҗевкә Татарстан Республикасының халык язучысы дигән мактаулы исем бирелде.

[_4ed27f5031be1486-1] ttps://zhutuli.rosfirm.info/kazan?g-recaptcha-response=03AGdBq27vEbnWSeuj2rgVPCZC9iQpkN2JpDdmUleDhLU6ItKHC3sSaHs_TfLrJoPBAy_yc_DIEnGpwkpo29tXgpJCxbuRGfVWJIEl0KPAdHuCF5MxnAZOdpvBnxXaRKncSThrFJgaMJqZhK6suCQMQTyjF1diBjJkCP8QS0mWLL3RiQ3aw1hl6HYhn9TfVHPrytiqWJlmPiUeWXnhoCKCzlm2iV39HYUr2y0oaN9ruri0em_HLjUA6hDGAaFTeR6ej9LGwNBwI2ZN6ru_c0Xs7GcTqk8oRcsBsU3X_CZvuKa52uLLCONYJi6aJVtgWpE55qI7OPTAC7wmpGYZaHUsBdK_JX7qvDoK-BkNz_sDnFJra436YItC-mnEx3I2BaNHh5o3mvxYP7JqTNduqcz7BX1l3ezyNqej7HnaCta5fPdHTqj662Mxc6KSsJAKCUttQP19JQh15lKhrlOJrlYaz7DaOYxUzcz4Gg&action=validate_captcha&fio=%E3%E8%EB%FF%E7%EE%E2+%E0%FF&adress=&searchButton=+%CD%E0%E9%F2%E8+

[_eb2cef180e0ea8ef-2] Казан шәһәр еракаваз челтәре әбүнәчеләре исемлеге — Казан: 1984.
https://wikidata.org/wiki/Track:Q900https://wikidata.org/wiki/Track:Q109367410

[1]

[2]

@@ Юл номеры - 7: / Юл номеры - 7: @@
 | тулы исем =Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев
 | һөнәр = язучы
-| туу датасы = 17 гыйнвар [[1928]]
+| туу датасы = [[1928 ел|1928 елның]] [[17 гыйнвар]]ы
 | туу җире = [[Сарман районы]] Чукмарлы авылы, [[Татарстан]]
 | гражданлык =
 | милләт = татар
-| үлем датасы = 13 март [[2002]]
+| үлем датасы = [[2002 ел|2002 елның]] [[13 март|13 марты]]
 | үлем җире =
 | әти =
@@ Юл номеры - 22: / Юл номеры - 22: @@
 | башка мәгълүмат =
 }}
-'''Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев''' (17 гыйнвар [[1928]] – 13 март [[2002]]) – татар язучысы, драматург.
+'''Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев''' ([[1928 ел|1928 елның]] [[17 гыйнвар]]ы – [[2002 ел|2002 елның]] [[13 март|13 марты]]) – татар язучысы, драматург.
 ==Биография==
-Прозаик һәм драматург Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев [[1928]] елның 17 гыйнварында [[Татарстан]]ның [[Сарман районы]] Чукмарлы авылында укытучы гаиләсендә туган. Бала чагы һәм мәктәп еллары [[Зәй районы]]ның Югар Баграж авылында уза. Авыл мәктәбенең тугызынчы сыйныфын тәмамлагач, унынчы сыйныфны [[Сарман]] урта мәктәбендә укый.
+Прозаик һәм драматург Аяз Мирсәет улы Гыйләҗев [[1928 ел|1928 елның]] [[17 гыйнвар]]ында [[Татарстан]]ның [[Сарман районы]] Чукмарлы авылында укытучы гаиләсендә туган. Бала чагы һәм мәктәп еллары [[Зәй районы]]ның Югар Баграж авылында уза. Авыл мәктәбенең тугызынчы сыйныфын тәмамлагач, унынчы сыйныфны [[Сарман]] урта мәктәбендә укый.
-[[1948]]-[[1950]] елларда ул – [[Казан дәүләт университеты]] студенты. Аңа да шәхес культының газапларын татырга туры килә. [[1950]] елның мартыннан башлап [[1955]] елның августына кадәр [[Казахстан]]да тоткынлыкта була. [[Казан]]га кайткач, университетта укуын дәвам итә.
+[[1948 ел|1948]] - [[1950 ел|1950]] елларда ул – [[Казан дәүләт университеты]] студенты. Аңа да шәхес культының газапларын татырга туры килә. [[1950 ел|1950]] елның мартыннан башлап [[1955 ел|1955 елның]] августына кадәр [[Казахстан]]да тоткынлыкта була. [[Казан]]га кайткач, университетта укуын дәвам итә.
-[[1957]] елның мартыннан [[1961]] елның августына кадәр А.Гыйләҗев матбугат эшендә: [["Чаян"]] һәм [["Азат хатын"]] (хәзер [[Сөембикә журналы|"Сөембикә"]]) журналлары редакцияләрендә әдәби хезмәткәр, [["Совет әдәбияты"]] ([["Казан утлары"]]) журналында проза бүлеге мөхәррире вазифаларын үти.
+[[1957 ел|1957 елның]] мартыннан [[1961 ел|1961 елның]] августына кадәр А.Гыйләҗев матбугат эшендә: [["Чаян"]] һәм [["Азат хатын"]] (хәзер [[Сөембикә журналы|"Сөембикә"]]) журналлары редакцияләрендә әдәби хезмәткәр, [["Совет әдәбияты"]] ([["Казан утлары"]]) журналында проза бүлеге мөхәррире вазифаларын үти.
-[[1961]]-[[1963]] елларда [[Мәскәү]]дә [[СССР Язучылар союзы]] каршындагы Югары әдәби курсларда укып кайтканнан бирле Аяз Гыйләҗев, язучы-профессионал сыйфатында, әдәби иҗат эше белән шөгыльләнә.
+[[1961 ел|1961]]-[[1963 ел|1963]] елларда [[Мәскәү]]дә [[СССР Язучылар союзы]] каршындагы Югары әдәби курсларда укып кайтканнан бирле Аяз Гыйләҗев, язучы-профессионал сыйфатында, әдәби иҗат эше белән шөгыльләнә.
-Аяз Гыйләҗев [[2002]] елның 13 мартында вафат булды.
+Аяз Гыйләҗев [[2002 ел|2002 елның]] [[13 март|13 мартында]] вафат булды.
 ==Иҗат==
@@ Юл номеры - 40: / Юл номеры - 40: @@
 Беренче әсәрләрендә үк анык сиземләнгән язу манерасы – кырыс реализм, халыкчан образларга бай җор тел һәм үзенчәлекле сурәтләү алымнары, кайсы чор турында һәм нинди темага язса да, кеше шәхесенең катлаулы рухи дөньясын, эш-гамәлләрен анализлау – А.Гыйләҗев иҗат эшчәнлегенең төп асылын, идея-эстетик юнәлешен тәшкил иткән сыйфатлар.
-[["Өч аршин җир"]] ([[1962]]), [["Зәй энҗеләре"]] ([[1963]]), [["Урталыкта"]]([[1969]]), [["Язгы кәрваннар"]]([[1972]]), [["Мәхәббәт һәм нәфрәт турында хикәят"]] ([[1973]]), [["Җомга көн кич белән"]] ([[1979]]), [["Әтәч менгән читәнгә"]] ([[1979]]-[[1980]]) әсәрләре белән Аяз Гыйләҗев үзен повестлар остасы итеп танытты.
+[["Өч аршин җир"]] ([[1962 ел]]), [["Зәй энҗеләре"]] ([[1963 ел]]), [["Урталыкта"]]([[1969 ел]]), [["Язгы кәрваннар"]]([[1972 ел]]), [["Мәхәббәт һәм нәфрәт турында хикәят"]] ([[1973 ел]]), [["Җомга көн кич белән"]] ([[1979 ел]]), [["Әтәч менгән читәнгә"]] ([[1979 ел]]-[[1980 ел]]) әсәрләре белән Аяз Гыйләҗев үзен повестлар остасы итеп танытты.
 Тематик яктан А.Гыйләҗевның күпчелек повестьлары авыл тормышына багышланган. Аларда кичәге һәм бүгегенге авыл, аның гади кешеләре гәүдәләндерелә.
@@ Юл номеры - 56: / Юл номеры - 56: @@
 {{Writer-stub}}
-[[Törkem:Татар язучылары]]
+[[Төркем:Татар язучылары]]