Азәрбайҗан гимны

Хор башкаруында Оркестр башкаруында

Гозәер Хаҗибәйли

Әхмәд Җавад

Һимнның тарихы

1920 елның 30 гыйнварында Азәрбайҗан Демократик Җөмһүрияте Министрлар Шурасы дәүләт һимнын әзерләргә булды. Һимн текстына һәм музыкасына бәйге игълан ителде. Халык мәгарифе министрлыгы берничә тапкыр “Азәрбайҗан” газетасында дәүләт һимны проектының шартларын бастырды. Иң яхшы һимн проекты өчен 50 мең манат күләмендә премия биреләчәге билгеле булды. Бәйгедә катнашучылар үз әсәрләрен шул елның 1 маена кадәр җибәрергә тиеш иде. Конкурс нәтиҗәләрен игълан итү 28 майга, Азәрбайҗан Демократик Җөмһүриятенең ике еллыгына билгеләнде. Ләкин 1920 елның 28 апрелендә совет гаскәрләре Азәрбайҗанны басып алды. Дәүләт һимнын кабул итүгә рөхсәт булмады.
“Azәrbayсan marşı”. Тугандаш ил-дәүләтнең үз исеме белән аталган бу һимн да совет заманында, империя таркалуга юл тоткан елларда ук языла башлаган иде. Көйязар Гозәер Хаҗибәйли (Uzeyir Hacibәyli) аның көен “Азәрбайҗан маршы” дип атаган. Соңрак башка бер музыка белгече Айдын Азим (Аydın Аzim) аны хор һәм оркестр башкаруы өчен нәкъ бүгенге рәвешендә аранжировкалаган. Азәрбайҗан Җөмһүриятенең бәйсезлеге игълан ителгәннән соң ярты ел үткәч, 1992 елның 27 маенда бу һимнга Милли Мәҗлес карары белән Әхмәд Җавад (Әһmәd Cavad) язган җыр тексты беркетелде. Шигырьнең урыс теленә тәрҗемәсен Сиявуш Мәмәд-задә (Siyavuş Mәmәd-zade) эшләгән.
Илнең үзендәге чараларда һимн гадәттә тулысы белән уйнала һәм җырлана. Халыкара вакыйгаларда башкару өчен билгеләнгән җыйнак вариантта һимнның җиденче-ундүртенче юлларын төшереп калдыралар.
Хәлбуки, Гозәер Хаҗибәйли Азәрбайҗан Совет Социалистик Җөмһүрияте һимны көенең дә авторы. Ул аның музыкасын Төркиягә мөһаҗирлеккә киткәч язган булган. 1944 елда аңа шагыйрь Сәмәд Вургун (Sәmәd Vurğun) сүзләре беркетелгән. 1978 елда исә союздаш җөмһүрият һимны текстын бераз кыскартканнар һәм үзгәрткәннәр — Сталин турындагы юлларны алып ташлау өчен. Шуннан соң һимн бүгенге “Азәрбайҗан маршын” кабул иткәнче гамәлдә булды.

Азәрбайҗан маршы

Azәrbaycan dilindә	Tatar телендә	Tatar telendä
Azәrbaycan! Azәrbaycan! Ey, qәhrәman övladın şanlı Vәtәni! Səndən ötrü can verməyə cümlə äzerbez! Səndən ötrü qan tökməyə cümlə qadirbez! Üç rəngli bayrağınla məs’ud yaşa! Üç rəngli bayrağınla məs’ud yaşa! Minlərlə can qurban oldu, Sinən hərbə meydan oldu! Hüququndan keçən əsgər! Hərə bir qəhrəman oldu! Sən olasan gülüstan, Sənə hər an can qurban! Sənə min bir məhəbbət, Sinəmdə tutmuş məkan! Namusunu hifz etməyə, Bayrağını yüksəltməyə, Namusunu hifz etməyə, Cümlə gənclər müştaqdır! Şanlı Vətən! Şanlı Vətən! Azərbaycan! Azərbaycan! Azərbaycan! Azərbaycan!	Азәрбайҗан! Азәрбайҗан! Әй, батыр улларыныңа данлы Ватан! Синең өчен җан бирергә җөмлә әзер без! Синең өчен кан түгәргә җөмлә кадир без! Өч төс байрак астында бәхетле яшә! Өч төс байрак астында бәхетле яшә! Җирең хәрби мәйдан булды, Меңләгәннәр корбан булды! Синең хаклыгыңны яклап, Барчасы каһарман булды! Син булсын дип гөлстан, Сиңа һәрбер җан корбан! Мең бер мәхәббәт, Ватан, Йөрәктә тотам мәкян! Намусыңны керләмәскә, Байрагыңны кимсетмәскә, Намусыңны керләмәскә Барча яшьләр җан аткан! Шанлы Ватан! Шанлы Ватан! Азәрбайҗан! Азәрбайҗан! Азәрбайҗан! Азәрбайҗан!	Azärbaycan! Azärbaycan! Äy, batır ullarınıña danlı Watan! Sineñ öçen can birergä cömlä äzer bez! Sineñ öçen qan tügärgä cömlä qadir bez! Öç tös bayraq astında bäxetle yaşä! Öç tös bayraq astında bäxetle yaşä! Cireñ xärbi mäydan buldı, Meñlägännär qorban buldı! Sineñ xaqlığıñnı yaqlap, Barçası qaharman buldı! Sin bulsın dip gölstan, Siña härber can qorban! Meñ ber mäxäbbät, Watan, Yöräktä totam mäk’an! Namusıñnı kerlämäskä, Bayrağıñnı kimsetmäskä, Namusıñnı kerlämäskä Barça yäşlär can atqan! Şanlı Watan! Şanlı Watan! Azärbaycan! Azärbaycan! Azärbaycan! Azärbaycan!