Älifba: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Älifba latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
IanraBot (бәхәс | кертем)
к clean up using AWB
Тамга: кире кагылган
MBHbot (бәхәс | кертем)
Тамга: кире кайтару
 
Юл номеры - 2: Юл номеры - 2:
|+ align=bottom style="text-align:right;" |
|+ align=bottom style="text-align:right;" |
|-
|-
! style="font-weight:normal;" | Dɵnyə əlifba tarixı<br />
! style="font-weight:normal;" | Dönyä älifba tarixı<br />
|-
|-
|
|
[[Urta Baqır Çorı əlifbası]] m.k. 19. ƣasır.
[[Urta Baqır Çorı älifbası]] m.k. 19. ğasır.
[[Berençe Keldani əlifbası]] m.k. 14. ƣasır.
[[Berençe Keldani älifbası]] m.k. 14. ğasır.
* [[Ugarit əlifbası]] m.k. 13. ƣasır
* [[Ugarit älifbası]] m.k. 13. ğasır
* [[Finiki əlifbası]] m.k. 11. ƣasır
* [[Finiki älifbası]] m.k. 11. ğasır
** [[İbrani əlifbası]] m.k. 9. ƣasır
** [[İbrani älifbası]] m.k. 9. ğasır
*** [[Şumer əlifası]] m.k. 6. ƣasır
*** [[Şumer älifası]] m.k. 6. ğasır
** [[Aramey əlifbası]] m.k. 9. ƣasır
** [[Aramey älifbası]] m.k. 9. ğasır
*** [[İbraniy əlifbası]] m.k. 3. ƣasır
*** [[İbraniy älifbası]] m.k. 3. ğasır
*** [[Pehlewi əlifbası]] 224
*** [[Pehlewi älifbası]] 224
*** [[ƣərəp əlifbası]] 4. ƣasır
*** [[Ğäräp älifbası]] 4. ğasır
** [[Grek əlifbası]] 8. ƣasır
** [[Grek älifbası]] 8. ğasır
*** [[Glagolitsa]] 862
*** [[Glagolitsa]] 862
**** [[Kiril əlifbası]] 10. ƣasır
**** [[Kiril älifbası]] 10. ğasır
*** [[Eski İtalik əlifbası]] m.k. 8. ƣasır
*** [[Eski İtalik älifbası]] m.k. 8. ğasır
**** [[Latin əlifbası]] m.k.7. ƣasır
**** [[Latin älifbası]] m.k.7. ğasır
**** [[Run yazuı]] 2. ƣasır
**** [[Run yazuı]] 2. ğasır
|}
|}
[[Рәсем:A Specimen by William Caslon.jpg|thumb|left|200px]]
[[Рәсем:A Specimen by William Caslon.jpg|thumb|left|200px]]
'''əlifba''' hər telneꞑ awazlarına turı kilgən xəreflər tezemeder. "əlifba" süze [[ƣərəp tele]]neꞑ berençe ike xərefe isemennən oyışqan.
'''Älifba''' här telneñ awazlarına turı kilgän xäreflär tezemeder. "Älifba" süze [[ğäräp tele]]neñ berençe ike xärefe isemennän oyışqan.


[[Tatar tele]]neꞑ xəzerge waqıtta berniçə əlifbası bar:
[[Tatar tele]]neñ xäzerge waqıtta berniçä älifbası bar:
1. Rəsmi bularaq qullanışta bulƣanı - [[Kiril əlifbası]].
1. Räsmi bularaq qullanışta bulğanı - [[Kiril älifbası]].
2. [[2000]]. yıllar başında kertelə başlanƣan, ləkin soꞑraq Rəsəy xɵküməte tarafınnan tıyılƣan [[Yaꞑalif]].
2. [[2000]]. yıllar başında kertelä başlanğan, läkin soñraq Räsäy xökümäte tarafınnan tıyılğan [[Yañalif]].


Yazu bilgeləre buyınça tellər ike tɵrgə bülenə: [[tawışçıl tellər]] (fonetik tellər) həm [[ideogramlı tellər]]. Tawışçıl tellərdə hər ayırım bilgeneꞑ aꞑlamı bulmıy, ul berər awaznı ƣına belderə həm aꞑlamnı başqa xəreflər belən bergə kilgəndə genə qazana. İdeogramlı tellərdə ƣədəttə hər bilge berər əyberne aꞑlata, qayber əyberlər ike kübrək bilge belən belderelə (ürnəge: [[Yapon tele]]).
Yazu bilgeläre buyınça tellär ike törgä bülenä: [[tawışçıl tellär]] (fonetik tellär) häm [[ideogramlı tellär]]. Tawışçıl tellärdä här ayırım bilgeneñ añlamı bulmıy, ul berär awaznı ğına belderä häm añlamnı başqa xäreflär belän bergä kilgändä genä qazana. İdeogramlı tellärdä ğädättä här bilge berär äyberne añlata, qayber äyberlär ike kübräk bilge belän belderelä (ürnäge: [[Yapon tele]]).


== ɵlkələrdə qullanıla torƣan əlifbalar ==
== Ölkälärdä qullanıla torğan älifbalar ==


'''əlifbalar :'''
'''Älifbalar :'''
<span style="background-color:#AAAAAA;color:black;">&nbsp;Latin əlifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:#AAAAAA;color:black;">&nbsp;Latin älifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:#008080;color:white;">&nbsp;Kiril əlifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:#008080;color:white;">&nbsp;Kiril älifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:cyan;color:black;">&nbsp;Latin da Kiril əlifbaları&nbsp;</span>,
<span style="background-color:cyan;color:black;">&nbsp;Latin da Kiril älifbaları&nbsp;</span>,
<span style="background-color:blue;color:white;">&nbsp;Yunan əlifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:blue;color:white;">&nbsp;Yunan älifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:darkblue;color:white;">&nbsp;Gɵrci həm ərmən əlifbaları&nbsp;</span>
<span style="background-color:darkblue;color:white;">&nbsp;Görci häm Ärmän älifbaları&nbsp;</span>
<br />
<br />
'''Abyatlar:'''
'''Abyatlar:'''
<span style="background-color:green;color:white;">&nbsp;ƣərəp əlifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:green;color:white;">&nbsp;Ğäräp älifbası&nbsp;</span>,
<span style="background-color:#66FF00;color:black;">&nbsp;ƣərəp həm Latin əlifbaları&nbsp;</span>,
<span style="background-color:#66FF00;color:black;">&nbsp;Ğäräp häm Latin älifbaları&nbsp;</span>,
<span style="background-color:#00ff7f;color:black;">&nbsp;Yəhüd həm ƣərəp əlifbaları&nbsp;</span>
<span style="background-color:#00ff7f;color:black;">&nbsp;Yähüd häm Ğäräp älifbaları&nbsp;</span>
<br />
<br />
'''Abugidalar:'''
'''Abugidalar:'''
Юл номеры - 58: Юл номеры - 58:
<span style="background-color:#800080;color:white;">&nbsp;Elifba-beyli eyikli&nbsp;</span>
<span style="background-color:#800080;color:white;">&nbsp;Elifba-beyli eyikli&nbsp;</span>


== Monı da qaraƣız ==
== Monı da qarağız ==
* [[Şakircan Tahiri]]
* [[Şakircan Tahiri]]



3 гый 2021, 13:42 өчен соңгы юрама

Dönyä älifba tarixı

Urta Baqır Çorı älifbası m.k. 19. ğasır. Berençe Keldani älifbası m.k. 14. ğasır.

Älifba här telneñ awazlarına turı kilgän xäreflär tezemeder. "Älifba" süze ğäräp teleneñ berençe ike xärefe isemennän oyışqan.

Tatar teleneñ xäzerge waqıtta berniçä älifbası bar: 1. Räsmi bularaq qullanışta bulğanı - Kiril älifbası. 2. 2000. yıllar başında kertelä başlanğan, läkin soñraq Räsäy xökümäte tarafınnan tıyılğan Yañalif.

Yazu bilgeläre buyınça tellär ike törgä bülenä: tawışçıl tellär (fonetik tellär) häm ideogramlı tellär. Tawışçıl tellärdä här ayırım bilgeneñ añlamı bulmıy, ul berär awaznı ğına belderä häm añlamnı başqa xäreflär belän bergä kilgändä genä qazana. İdeogramlı tellärdä ğädättä här bilge berär äyberne añlata, qayber äyberlär ike yä kübräk bilge belän belderelä (ürnäge: Yapon tele).

Ölkälärdä qullanıla torğan älifbalar[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Älifbalar :  Latin älifbası ,  Kiril älifbası ,  Latin da Kiril älifbaları ,  Yunan älifbası ,  Görci häm Ärmän älifbaları 
Abyatlar:  Ğäräp älifbası ,  Ğäräp häm Latin älifbaları ,  Yähüd häm Ğäräp älifbaları 
Abugidalar:  Tunyak Indik ,  Kunyak Indik ,  Thaana ,  Efiopik ,  Efiopik hem Arep 
Logografik+eyikli:  Saf logografik ,  Bootalgan logografik hem eyikli ,  Elifba-beyli eyikli de ciklengen dereyede logografik   Elifba-beyli eyikli 

Monı da qarağız[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]


ja:アルファベット yv:Alfabèt