Нугай Урдасы: юрамалар арасында аерма

	Нугай ордасы ; Маңгыт йорты ; Олуг Нугай ; نوجاي اوردا ; أولوج نوجاي ; يورت مانجيت;
Зур шәһәрләр	Сарайчык(Сарайчук)
Тел(ләр)	татар теле, чагатай теле
Дин	Ислам
Мәйдан	52 200 км²
Идарә итү төре	монархия

Тарихны интерактив карап чыгу

← Алдагы төзәтмә Киләсе төзәтмә →

Контент бетерелгән Контент өстәлгән

КүрсәтмәлеВики-текст

Кертелгән

31 июл 2021, 15:06 юрамасы

Нугай Ордасы(тат. ,أولوج نوجاي ,نوجاي اوردا , يورت مانجيت)(Олуг Нугай, Нугай Ордасы, Нугай Йорты^[1])- 1481 елда Урыс елъязмалары буеча Маңгыт Йорты Нугай Урдасы дип атала башлый. Татар дәүләтләренең берсе. Нәкъ ошбу дата Олуг Нугай Ордасы барлыкка килгәнел дип санала. Алтын Урда дәүләтендәге Идегәй Бәкләрибәге идәрә колган эчке олус исеме. Сарай хакимлеге соң килеп чыккан күчмә дәүләт, 1440-1634 елларда түбән Идел һәм Җәек (Урал) елгасы арасында урнашкан булган.

Алтын Урда дәүләте җимерелгәннән соң барлыкка килгән дәүләт. Аксак Тимер Алтын Урданы җимергәч, шәһәрләрен һәм авылларын туздыргач, утраклыкка күчмәгән татар кабиләләре Идегәй би һәм аның балалары тирәсенә тупланалар. Нугай Урдасы Казан ханлыгы белән тыгыз бәйләнештә булган. Казан ханнарының хатыннары арасында Нугай Урдасы мирзаларының кызлары булган, мәсәлән, Нурсолтан, Сөембикә.

Тарихы

Шәһәрләре

Ногай Ордасының пәйтәхете Сарайчык шәһәредер. Сарайчык шәһәре җаек елгасының төбән өлешендә тора Сарайчык авылы янында Казакъстан республикасының Атырау өлкәсендә.

Сарайчык Мангыт Йорты пәйтехете соңрак Нугай Ордасы пәйтәхетенә әверелде.

Шәһәр XIII гасырда оешкан. Алтын Урда дәүләте булганда, Кырым һәм Кавказдан Каракорумга һәм Китайга җанлы сәүдә юллары Сараичик аша үтте. XIII-XIV гасырлар шәһәрнең чәчәк аткан чоры иде, ләкин XV гасырда Сараичик Аксак Тимер гаскәрләре тарафыннан юк ителде, һәм анда яшәүчеләр күбесенчә үтерелде. Ногай Урда башкаласы булгач кына, шәһәр яңадан торгызыла башлады.

XVI гасыр башында Казакъ хан Касыйм Сараичик шәһәрен Казакъ ханлыгына яулап алды.

1580 елда Сараичик Ермак Тимофеевич җитәкчелегендәге Идел казаклары тарафыннан яулап алына. Шәһәр тулысынча җимерелде һәм җимерелде. Шулай ук, Сараичикта Алтын ханнар һәм Ногай Урда хакимнәре басып алучылар җиңелгән.

Бузан елгасы буендагы шәһәрчеге. Тарихый чыганаклар буенча Нугай ордасының Бузан елгасы буенда булган шәһәрчеге.

Халкы

Төп мәкалә: Нугай урдасындагы татарлар

Идәрәчеләре

Нугай ордасының

Искәрмәләр

↑ Идегәй дастаны.

[1] Идегәй дастаны.

[1]

@@ Юл номеры - 9: / Юл номеры - 9: @@
 |p1                               = Алтын Урда
 |flag_p1                          =
-|барлыкка килгән                  = 1441 ел
+|барлыкка килгән                  = 1420 ел
-|юкка чыккан                      = 1783 ел
+|юкка чыккан                      = XVII йөз
 |s1                               = Русия империясе
 |flag_s1                          = Flag_of_Russia.svg
@@ Юл номеры - 16: / Юл номеры - 16: @@
 |тел                              = [[татар теле]], [[чагатай теле]]
 |идарә итү төре                   = [[монархия]]
-|шәһәрләр                         =
+|шәһәрләр                         = [[Сарайчык(Сарайчук)]]
 |дин                              = [[Ислам]]
 |мәйдан                           = 52 200 км²
@@ Юл номеры - 23: / Юл номеры - 23: @@
 '''Нугай Ордасы'''([[Татар теле|тат]]. ,''<big>أولوج نوجاي ,</big>نوجاي اوردا , يورت مانجيت'')(Олуг Нугай, Нугай Ордасы, Нугай Йорты<ref>Идегәй дастаны.</ref>)- 1481 елда Урыс елъязмалары буеча [[Маңгыт йорт|Маңгыт Йорты]] Нугай Урдасы дип атала башлый. [[Татар дәүләтләре|Татар дәүләтләренең]] берсе. Нәкъ ошбу дата Олуг Нугай Ордасы барлыкка килгәнел дип санала. [[Алтын Урда]] дәүләтендәге Идегәй Бәкләрибәге идәрә колган эчке олус исеме. Сарай хакимлеге соң килеп чыккан күчмә дәүләт, [[1440]]-[[1634]] елларда түбән [[Идел]] һәм Җәек ([[Урал]]) елгасы арасында урнашкан булган.
 [[Алтын_Урда|Алтын Урда]] дәүләте җимерелгәннән соң барлыкка килгән дәүләт. [[Аксак Тимер]] Алтын Урданы җимергәч, шәһәрләрен һәм авылларын туздыргач, утраклыкка күчмәгән татар кабиләләре Идегәй би һәм аның балалары тирәсенә тупланалар. Нугай Урдасы [[Казан ханлыгы]] белән тыгыз бәйләнештә булган. Казан ханнарының хатыннары арасында Нугай Урдасы мирзаларының кызлары булган, мәсәлән, Нурсолтан, [[Сөембикә]].
 == Тарихы ==