Älifba

Dönyä älifba tarixı

Urta Baqır Çorı älifbası m.k. 19. ğasır. Berençe Keldani älifbası m.k. 14. ğasır. Ugarit älifbası m.k. 13. ğasır Finiki älifbası m.k. 11. ğasır İbrani älifbası m.k. 9. ğasır Şumer älifası m.k. 6. ğasır Aramey älifbası m.k. 9. ğasır İbraniy älifbası m.k. 3. ğasır Pehlewi älifbası 224 Ğäräp älifbası 4. ğasır Grek älifbası 8. ğasır Glagolitsa 862 Kiril älifbası 10. ğasır Eski İtalik älifbası m.k. 8. ğasır Latin älifbası m.k.7. ğasır Run yazuı 2. ğasır

Älifba här telneñ awazlarına turı kilgän häreflär tezemeder. "Älifba" süze ğäräp teleneñ berençe ike härefe isemennän oyışqan.

Tatar teleneñ häzerge waqıtta bernäçä älifbası bar: 1. Räsmi bularaq qullanışta bulğanı - Kiril älifbası. 2. 2000. yıllar başında kertelä başlanğan, läkin soñraq Räsäy xökümäte tarafınnan tıyılğan Yañalif.

Yazulı belgelär taşığan añlam buyınça tellär ike törgä bülenä: tawışçıl tellär (fonetik tellär) häm ideogramlı tellär. Tawışçıl tellärdä här ayırım belgeneñ añlamı bulmıy, ul berär awaznı ğına belderä häm añlamnı başqa häreflär belän bergä kilgändä genä qazana. İdeogramlı tellärdä ğädättä här belge berär äyberne añlata, qayber äyberlär ike yä kübräk belge belän belderelä (ürnäge: Yapon tele).

Ölkälärdä qullanıla torğan älifbalar

Alfabeler:  Latin elifbası ,  Kiril elifbası ,  Latin da Kiril elifbaları ,  Yunan alfabesi ,  Gruzin da Ermen elifbaları 
Abyatlar:  Arep elifbası ,  Arep te Latin elifbaları ,  Yehud te Arep elifbaları 
Abugidalar:  Tunyak Indik ,  Kunyak Indik ,  Thaana ,  Efiopik ,  Efiopik hem Arep 
Logografik+eyikli:  Saf logografik ,  Bootalgan logografik hem eyikli ,  Elifba-beyli eyikli de ciklengen dereyede logografik   Elifba-beyli eyikli ]] ya:アルファベット yv:Alfabèt