Сатурн (планета): юрамалар арасында аерма
к Робот: pl:Saturn сайланган мәкалә |
к Робот: simple:Saturn (planet) сайланган мәкалә |
||
Юл номеры - 41: | Юл номеры - 41: | ||
{{Link FA|id}} |
{{Link FA|id}} |
||
{{Link FA|pl}} |
{{Link FA|pl}} |
||
{{Link FA|simple}} |
|||
[[af:Saturnus]] |
[[af:Saturnus]] |
25 сен 2011, 20:52 юрамасы
Сату́рн — Кояш системасының Кояштан алтынчы планета, зурлыгы буенча Юпитердан икенче урында тора. Сатурн Юпитер, Уран һәм Нептун белән зур газлы планеталар төркемене тәшкил итәләр. Планета үз исемене римлылар мифларындагы Сатурн исеменә карап алды, ул греклардагы Зевсның атасы титан Кроноска тәңгәл килә. Сатурнның билгесе — урак: ♄
.
Гомум алганда Сатурн гелий катышмасы, су, метан, аммиак эзләре белән водородтан һәм «тау токымнарыннан» гыйбарәт. Эчке өлкә газ хәлендәге тышкы катлам, металл хәлендә булуы водород юка катламы белән капланган тау токымнары һәм боздан гыйбарәт кечкенә төш булып тора. Планетаның тышкы атмосфера тыныч һәм гаугасыз күренә, әмма җил тизлеге кайбер урыннарда 1800 км/сәг артып җитә, бу Юпитердагыннан шактый зуррак.
Сатурн күренеп тора торган боҗралар системасы ия була. Алар башлыча боз, тау токымнары һәм тузан бөртекләреннән гыйбарәт. Планета тирәсендә бүгенгесе көнгә мәгълүм булган 62 иярчен әйләнә. Алардан иң эресе — Титан Кояш системасының иярченнәреннән зурлыгы буенча икенче урында (Юпитерның Ганимедтан). Ул Меркурий планетасыннан зуррак һәм Кояш системассының иярченнәреннән бердән куе атмосфера ия була.
Тарих
Татар халкы, бөтен гарәп-мөселман мәдәнияте бер өлеше буларак, әүвәл планетаның Зөхәл (иске тат. زحل) гарәп исеме да кулланды[1], әмма хәзерге вакытта бу исем кулланмый.
Искәрмәләр
- ↑ Зөхәл — Сатурн (планета). — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 142.
Кояш системасы | |
---|---|
| |
Үзәк йолдыз һәм планеталар | Кояш • Меркурий • Чулпан • Җир • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун |
кәрлә планеталар | |
зур иярченнәр | |
Иярченнәр / боҗралар[ru] |
Җирнеке • Марсныкы • Юпитерныкы / ∅[ru] • Сатурнныкы[ru] / ∅[ru] • Уранныкы[ru] / ∅[ru] • Нептунныкы[ru] / ∅[ru] • Плутонныкы[ru] / ∅[ru] • Һаумеаныкы[ru] • Макемакеныкы[ru] • Эриданыкы[ru] |
Беренче ачылган астероидлар |
(2) Паллада • (3) Юнона • (4) Веста • (5) Астрея • (6) Геба • (7) Ирида • (8) Флора • (9) Метида • (10) Гигея • (11) Парфенопа |
Кече җисемнәр | |
Һипотетик җисемнәр |
Вулкан[ru] һәм вулканоидлар[ru] • Меркурий иярченнәре[ru] • Венера иярченнәре[ru] • Җирнең башка иярченнәре[ru] • Антиҗир (Глория)[ru] • Тейя[ru], Фаэтон (элекке планеталар), Бишенче планета[ru] • Бишенче газлы гигант[ru] • Тугызынчы планета, Түхе[ru], X планетасы һәм башка транснептун планеталар[ru] • Немезида |
Астрономик җисемнәр • Портал:Астрономия • Проект:Астероидлар |
Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA