Ямал-Ненец автономияле округы: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Ямал-Ненец автономияле округы latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
EmausBot (бәхәс | кертем)
к r2.6.4) (робот үзгәртте: diq:Yamalo-Nenets; косметик үзгәртүләр
Рашат Якупов (бәхәс | кертем)
Төзәтмә аңлатмасы юк
Юл номеры - 1: Юл номеры - 1:
{{Ил
{{Ил|исем=Ямал-Ненец автономияле округы
|исем=Ямал-Ненец автономияле округы
|исем2=Ямало-Ненецкий автономный округ
|исем2=Ямало-Ненецкий автономный округ
|исем3=Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук
|исем3=Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук
Юл номеры - 30: Юл номеры - 31:
|телефон коды=+7
|телефон коды=+7
}}
}}
'''Яма́л-Не́нец автоно́мияле о́кругы''' (урыс. ''Ямало-Ненецкий автономный округ'', нен. ''Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук'') — Русия Федерациясенең субъекты (Төмән өлкәсе составында).<br />
'''Яма́л-Не́нец автоно́мияле о́кругы''' ({{lang-ru|Ямало-Ненецкий автономный округ}}, {{lang-yrk|Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук}}) — [[Русия Федерациясе]]нең субъекты ([[Төмән өлкәсе]] составында).

Округның административ үзәге Салехард.
Округның административ үзәге [[Салехард]] каласы.

== Чиктәшлек ==
== Чиктәшлек ==
{|class="standard sortable"
{|class="standard sortable"
Юл номеры - 45: Юл номеры - 48:
|-
|-
|}
|}

== География ==
== География ==
Округ Көнбатыш [[Себер]] тигезлекнең арктик зонада, күбесенчә Поляр тугәрәк артында урнашкан. Округның төньякта Ямал ярымутравы урнаша, көнбатышта - Поляр Урал таулары.
Округ Көнбатыш [[Себер]] тигезлекнең арктик зонада, күбесенчә Поляр тугәрәк артында урнашкан. Округның төньякта Ямал ярымутравы урнаша, көнбатышта Поляр Урал таулары.
Иң зур елгалары - [[Обь]], Надым, Таз, Пур.
=== Файдалы казылмалар ===


Иң зур елгалары [[Обь]], Надым, Таз, Пур.
*[[:ru:Уренгойское газовое месторождение|Уренгой газ чыганагы]]<br />

*[[:ru:Южно-Русское нефтегазовое месторождение|Южно-Русское нефть һәм газ чыганагы]]<br />
=== Файдалы казылмалар ===
*Находка газ чыганагы<br />
* [[:ru:Уренгойское газовое месторождение|Уренгой газ чыганагы]]
*Ямбург нефтегазоконденсат чыганагы<br />
* [[:ru:Южно-Русское нефтегазовое месторождение|Южно-Русское нефть һәм газ чыганагы]]
*Еты-Пур нефть чыганагы<br />
* Находка газ чыганагы
* Ямбург нефтегазоконденсат чыганагы
* Еты-Пур нефть чыганагы


Углеводород запаслар буенча ЯНАО Русия регионнар арасында беренче урыннарда тора.
Углеводород запаслар буенча ЯНАО Русия регионнар арасында беренче урыннарда тора.

== Тарих ==
== Тарих ==
Ямало-Ненец автономияле округы (башта - милли округ) Урал өлкә составында 1930 елда барлыкка килде. Аннары округ Обь-Иртыш һәм [[Омск өлкәсе]] составына кергән, ә 1944 елда [[Төмән өлкәсе]] составына кергән.<br />
Ямало-Ненец автономияле округы (башта милли округ) Урал өлкә составында [[1930 ел]]да барлыкка килә. Аннары округ Обь-Иртыш һәм [[Омск өлкәсе]] составына керә, ә [[1944 ел]]да [[Төмән өлкәсе]] составына керә.

1977 елдан автономияле округ.
[[1977 ел]]дан автономияле округ.

== Демография ==
== Демография ==
ЯНАО халык саны - 546 170 кеше (2010 җанисәбе буенча); халык тыгызлыгы - 0,7 кеше/км²<br />
ЯНАО халык саны 546 170 кеше ([[Бөтенрусия халык санын алу, 2010|2010 җанисәбе]] буенча); халык тыгызлыгы 0,7 кеше/км².

Халык табигый үсеше - 9,8 (1000 кешегә, [[2010]])
Халык табигый үсеше 9,8 (1000 кешегә, [[2010]]).

Халыкның 84,9 % шәһәрләрдә яши.
Халыкның 84,9 % шәһәрләрдә яши.


Милли состав
Халык составы
{| class="standard"
{| class="standard"
!Халык ||[[1959]]||[[1970]]||[[1979]]||[[1989]]||[[2002]] ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]) ||[[2010]]<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года]</ref>
!Халык ||[[1959]]||[[1970]]||[[1979]]||[[1989]]||[[2002]] ([http://www.perepis2002.ru/index.html?id=17 *]) ||[[2010]]<ref>[http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/per-itog/tab7.xls Информационные материалы об окончательных итогах Всероссийской переписи населения 2010 года]</ref>
Юл номеры - 99: Юл номеры - 109:
|Башка милләтләр || align="right" | н.д. || align="right" | н.д. || align="right" | н.д. ||align="right" | н.д. || align="right" | н.д. || align="right" |29 288 (5,8 %)
|Башка милләтләр || align="right" | н.д. || align="right" | н.д. || align="right" | н.д. ||align="right" | н.д. || align="right" | н.д. || align="right" |29 288 (5,8 %)
|-
|-
|Милләтне әйтмәделәр|| align="right" | … || align="right" | … || align="right" | 4 (0,01 %) || align="right" | … || align="right" | 7331 (1,45 %) || align="right" |17 517
|Милләтен атамаучылар|| align="right" | … || align="right" | … || align="right" | 4 (0,01 %) || align="right" | … || align="right" | 7331 (1,45 %) || align="right" |17 517

|}
|}


Юл номеры - 117: Юл номеры - 126:
* Шурышкары районы (Мужи)
* Шурышкары районы (Мужи)
* Ямал районы (Яр-Сале)
* Ямал районы (Яр-Сале)

=== Торак пунктлар ===
=== Торак пунктлар ===
<div align>
<div align>
Юл номеры - 161: Юл номеры - 171:


== Икътисад ==
== Икътисад ==
Икътисад нигезе - нефть һәм газ чыгаруы. Төп газ чыгаручы - ААҖ «Газпром»(округта чыгарылган газдан - 90%).
Икътисад нигезе нефть һәм газ чыгару. Төп газ чыгаручы ААҖ «Газпром» (округта чыгарылган газдан 90%).

Төп нефть чыгаручылар - ААҖ «Газпром нефть» и ААҖ «НК „Роснефть“».
Төп нефть чыгаручылар ААҖ «Газпром нефть» һәм ААҖ «НК „Роснефть“».


== Искәрмәләр ==
== Искәрмәләр ==
Юл номеры - 168: Юл номеры - 179:


{{Калып:Русия субъектлары}}
{{Калып:Русия субъектлары}}

[[Төркем:Русия субъектлары]]


[[ar:أوكروغ يامالو-نينيتس الذاتية]]
[[ar:أوكروغ يامالو-نينيتس الذاتية]]

6 гый 2012, 13:22 юрамасы

Ямал-Ненец автономияле округы
Ямало-Ненецкий автономный округ
Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук
Байрак Илтамга
байрагы гербы
урнашуы
Дәүләт төзелеше Автономияле округ
Рәсми тел урыс теле
Башкала Салехард
Губернатор Дмитрий Кобылкин
Мәйдан
– Барлыгы
– % Су

769 250 км²
10,1%
Халык саны
– Барлыгы (2010)
– Тыгызлык

522 904[1] кеше
0,7 кеше/км²
Акча RUB
Вакыт UTC MSK+2 (UTC+6)
Телефон коды +7

Яма́л-Не́нец автоно́мияле о́кругы (рус. Ямало-Ненецкий автономный округ, нен. Ямалы-Ненёцие автономной ӈокрук) — Русия Федерациясенең субъекты (Төмән өлкәсе составында).

Округның административ үзәге — Салехард каласы.

Чиктәшлек

Як Русия субъекты
Төньяк-көнбатыш Ненец автономияле округы
Көнчыгыш Красноярск крае
Көньяк Ханты-Манси автономияле округы
Көнбатыш Коми Республикасы

География

Округ Көнбатыш Себер тигезлекнең арктик зонада, күбесенчә Поляр тугәрәк артында урнашкан. Округның төньякта Ямал ярымутравы урнаша, көнбатышта — Поляр Урал таулары.

Иң зур елгалары — Обь, Надым, Таз, Пур.

Файдалы казылмалар

Углеводород запаслар буенча ЯНАО Русия регионнар арасында беренче урыннарда тора.

Тарих

Ямало-Ненец автономияле округы (башта — милли округ) Урал өлкә составында 1930 елда барлыкка килә. Аннары округ Обь-Иртыш һәм Омск өлкәсе составына керә, ә 1944 елда Төмән өлкәсе составына керә.

1977 елдан — автономияле округ.

Демография

ЯНАО халык саны — 546 170 кеше (2010 җанисәбе буенча); халык тыгызлыгы — 0,7 кеше/км².

Халык табигый үсеше — 9,8 (1000 кешегә, 2010).

Халыкның 84,9 % шәһәрләрдә яши.

Милли состав

Халык 1959 1970 1979 1989 2002 (*) 2010[2]
Урыслар 27 789 (44,58 %) 37 518 (46,91 %) 93 750 (59,02 %) 292 808 (59,17 %) 298 359 (58,9 %) 312 019 (61,7 %)
Украинннар 1921 (3,08 %) 3026 (3,78 %) 15 721 (9,90 %) 85 022 (17,18 %) 66 080 (13,03 %) 48 985 (9,7 %)
Ненецлар 13 977 (22,42 %) 17 538 (21,93 %) 17 404 (10,96 %) 20 917 (4,23 %) 26 435 (5,21 %) 29 772 (5,9 %)
Татарлар 3952 (6,34 %) 4653 (5,82 %) 8556 (5,39 %) 26 431 (5,34 %) 27 734 (5,47 %) 28 509 (5,6 %)
Хантылар 5519 (8,85 %) 6513 (8,14 %) 6466 (4,07 %) 7247 (1,46 %) 8760 (1,76 %) 9 489 (1,9 %)
Әзериләр  — (0,0 %) 28 (0,0 %) 308 (0,2 %) 3418 (0,69 %) 8353 (1,6 %) 9 291 (1,8 %)
Башкортлар 25 (0,0 %) 113 (0,1 %) 871 (0,5 %) 6830 (1,38 %) 7932 (1,56 %) 8 297 (1,7 %)
Белоруслар 388 (0,6 %) 808 (1,01 %) 2121 (1,34 %) 12 609 (2,55 %) 8989 (1,77 %) 6 480 (1,3 %)
Комилар 4866 (7,81 %) 5445 (6,81 %) 5642 (3,55 %) 5746 (1,16 %) 6177 (1,22 %) 5 141 (1,0 %)
Молдаваннар 211 (0,3 %) 191 (0,2 %) 537 (0,3 %) 5570 (1,13 %) 5400 (1,07 %) 4 712 (0,9 %)
Комыклар - (0,0 %) - (0,0 %) - (0,0 %) н.д. н.д. 4 466 (0,9 %)
Ногайлар - (0,0 %) - (0,0 %) - (0,0 %) н.д. н.д. 3 479 (0,7 %)
Чуашлар - (0,0 %) н.д. н.д. н.д. н.д. 3 471 (0,7 %)
Селькуплар 1245 (2,00 %) 1710 (2,14 %) 1611 (1,01 %) 1530 (0,31 %) 1797 (0,35 %) 1 988 (0,4 %)
Башка милләтләр н.д. н.д. н.д. н.д. н.д. 29 288 (5,8 %)
Милләтен атамаучылар 4 (0,01 %) 7331 (1,45 %) 17 517

Административ-территориаль бүленеш

  • Салехард һәм (ияртелгән торак пунктлар)
  • Губкинский
  • Лабытнанги (һәм ияртелгән торак пунктлар)
  • Муравленко
  • Яңа Уренгой
  • Ноябрьск (һәм ияртелгән торак пунктлар)
  • Красноселькуп районы (район үзәге - Красноселькуп)
  • Надым районы (Надым)
  • Урал буе районы (Аксарка)
  • Пур районы (Тарко-Сале)
  • Таз районы (Тазовский)
  • Шурышкары районы (Мужи)
  • Ямал районы (Яр-Сале)

Торак пунктлар

Халык саны 10 мең кешедән артык булган торак пунктлар
(2010 җанисәбе буенча)[3]
Ноябрьск 110572
Яңа Уренгой 104144
Надым 46550
Салехард 42795
Муравленко 33401
Лабытнанги 26948
Губкинский 23340
Тарко-Сале 20372
Пангоды 10818
Уренгой 10070

Икътисад

Икътисад нигезе — нефть һәм газ чыгару. Төп газ чыгаручы — ААҖ «Газпром» (округта чыгарылган газдан — 90%).

Төп нефть чыгаручылар — ААҖ «Газпром нефть» һәм ААҖ «НК „Роснефть“».

Искәрмәләр