Пермь губернасы

Пермь губернасы
1781 — 1923
Герб
Башкала	Пермь
Мәйдан	332 052 км2 (1897)
Халык	2 994 302 кеше
← Пермь наместниклыгы Урал өлкәсе →

Пермь губернасы (рус. Пермская губерния, коми-пермякчә Перем губерния) — Русия империясенең һәм РСФСР административ берәмлеге.

География

Чиктәшлек

Як	Губерна
Төньяк-көнбатыш	Вологда губернасы
Төньяк-көнчыгыш Көнчыгыш	Тубыл губернасы
Көньяк-көнчыгыш	Оренбург губернасы
Көньяк-көнбатыш	Уфа губернасы
Көнбатыш	Вятка губернасы

Тарих

1737 елда Казан губернаның Чердынь, Соликамск һәм Кунгур өязләре Казан губернаның Кунгур провинциясенә берләшкәннәр (үзәк шәһәре — Кунгур).

1780 елның 20 ноябрендә (1 декабрьдә) Екатерина II патшабикәсы Пермь наместниклыгының оештыру турында карары астында имза куйды. Пермь наместниклыгы үзенең эчендә Пермь һәм Екатеринбург өлкәләренә бүленгән.

Башта Пермь наместниклыгы 16 өязгә бүленгән иде: Пермь өлкәсе эчендә: Пермь өязе, Чердынь өязе, Соликамск өязе, Оханск өязе, Оса өязе, Кунгур өязе, Красноуфимск өязе һәм Обвинск өязе;
Екатеринбург өлкәсе эчендә: Екатеринбург өязе, Верхотурье өязе, Камышлов өязе, Ирбит өязе, Шадринск өязе, Чиләбе өязе, Далматово өязе һәм Алапаевск өязе.

1783 елда Чиләбе өязе Оренбург губернасына күчкән.

1796 елда Алапаевск, Даламатов һәм Обвинск өязләр юкка чыгарылалар.

1919 елның 15 июлендә Пермь губернасы составыннан Екатеринбург губернасы аерылып чыгарыла.

1920 елның 4 ноябрендә Вятка губернаның Сарапул өязе Пермь губернасы составына тапшырылган.

1923 елның 3 ноябрендә Пермь губернасы юкка чыгарыла, ә аның территориясе Урал өлкәсенә кертелә.

Административ бүленеш

Пермь губернасының административ бүленеш

Исем	Өяз шәһәре	Мәйдан (км2)	Халык саны (1897 ел)	Искәрмә
Перм өязе	Пермь	27 270,9	240 428	Губернаның Аурупа өлешендә урнаша иде
Красноуфимск өязе	Красноуфимск	24 485	244 310	Губернаның Аурупа өлешендә урнаша иде
Кунгур өязе	Кунгур	11 373	126 258	Губернаның Аурупа өлешендә урнаша иде
Оса өязе	Оса	19 246	284 547	Губернаның Аурупа өлешендә урнаша иде
Оханск өязе	Оханск	14 280,17	276 986	Губернаның Аурупа өлешендә урнаша иде
Соликамск өязе	Соликамск	29 334,3	237 268	Губернаның Аурупа өлешендә урнаша иде
Чердынь өязе	Чердынь	70 790	101 265	Губернаның Аурупа өлешендә урнаша иде
Верхотурье өязе	Верхотурье	60 117	208 237	Губернаның Азия өлешендә урнаша иде
Екатеринбург өязе	Екатеринбург	28 291	347 133	Губернаның Азия өлешендә урнаша иде
Ирбит өязе	Ирбит	10 119	147 786	Губернаның Азия өлешендә урнаша иде
Камышлов өязе	Камышлов	15 411	248 860	Губернаның Азия өлешендә урнаша иде
Шадринск өязе	Шадринск	18 035,6	319 286	Губернаның Азия өлешендә урнаша иде

Халык

Туган тел буенча состав (1897 елдагы җанисәбе буенча):

Пермь губернасы: Тел Кешеләр саны % урыс 2 705 327 90,35 коми-пермяк 92 641 3,09 башкорт 85 935 2,85 татар 46 711 1,56 мишәр 21 163 0,71 мари 15 687 0,52 удмурт 6 505 0,22 типтәр 5 295 0,18 коми 4 474 0,15 манси 2 838 0,09 украин 2 028 0,07 поляк 1 980 0,07 яһуд 1 761 0,06 алман 947 0,03 чегән 375 0,01 белорус 266 0,01 казакъ 152 0,01 башка телләр 757 0,03

Өязләрдә тел буенча состав: Уезд урыс коми-пермяк башкорт татар мари мишәр һәм типтәр удмурт коми Верхотурье өязе 96,8% ... ... ... ... ... ... ... Екатеринбург өязе 96,6% ... 2,1% ... ... ... ... ... Ирбит өязе 98,1% ... ... 1,0% ... ... ... ... Камышлов өязе 99,7% ... ... ... ... ... ... ... Красноуфимск өязе 77,9% ... 8,4% 5,7% 5,9% 1,6% ... ... Кунгур өязе 96,6% ... ... 2,0% ... ... ... ... Оса өязе 82,7% ... 10,7% 4,3% ... ... 1,8% ... Оханск өязе 99,7% ... ... ... ... ... ... ... Пермь өязе 94,9% ... 1,3% 2,6% ... ... ... ... Соликамск өязе 70,5% 28,4% ... ... ... ... ... ... Чердынь өязе 73,1% 25,4% ... ... ... ... ... 1,1% Шадринск өязе 89,0% ... 4,9% ... ... 5,6% ... ...

Дини состав: Дин Кешеләр саны % Православие 2 597 177 86,74 Староверлар 218 396 7,29 Ислам 151 495 5,06 башка диннәр 27 234 0,91

Губернаның җитәкчелеге

Генерал-губернаторлар

Исем
Евгений Кашкин	07.05.1780—1788
Алексей Волков	1789—26.01.1797
Карл Модерах	1804—22.03.1811

Наместниклыгының хакимнәре

Ф. И. О.
Иван Ламб	1781—1782
Илья Колтовский	1782—1796

Губернаторлар

Ф. И. О.
Карл Модерах	1797—1804
Богдан Гермес	1806—1818
Антон Криденер	1818—26.03.1824
Кирилл Тюфяев	26.03.1824—16.03.1831
Гавриил Селастенник	16.03.1831—15.04.1837
Илья Огарев	15.04.1837—06.05.1854
Павел Клушин	15.06.1854—24.11.1855
Пётр Замятин	24.11.1855—19.11.1857
Константин Огарев	19.11.1857—07.09.1860
Александр Лашкарёв	07.09.1860—22.04.1865
Бернгард Струве	22.04.1865—02.10.1870
Николай Андреевский	13.11.1870—21.04.1878
Валериан Енакиев	21.04.1878—18.07.1882
Александр Анастасьев	06.08.1882—11.04.1885
Василий Лукошков	11.04.1885—17.12.1892
Пётр Погодин	17.12.1892—11.06.1897
Дмитрий Арсеньев	11.06.1897—14.03.1903
Александр Наумов	14.03.1903—05.1905
Александр Ключарёв	1905
Александр Болотов	24.11.1905—31.12.1909
Виктор Лопухин	31.12.1909—28.02.1911
Иван Кошко	28.02.1911—1914
Михаил Любич-Ярмолович-Лозина-Лозинский	1914—1917