Сатурн (планета): юрамалар арасында аерма
к r2.7.1) (робот өстәде: nap:Saturno |
к Bot: Migrating 164 interwiki links, now provided by Wikidata on d:q193 (translate me) |
||
Юл номеры - 45: | Юл номеры - 45: | ||
{{Link GA|eo}} |
{{Link GA|eo}} |
||
{{Link GA|zh}} |
{{Link GA|zh}} |
||
[[af:Saturnus]] |
|||
[[als:Saturn (Planet)]] |
|||
[[am:ማህፈድ]] |
|||
[[an:Saturno (planeta)]] |
|||
[[ang:Sætern (tungol)]] |
|||
[[ar:زحل]] |
|||
[[arz:زحل]] |
|||
[[as:শনি গ্ৰহ]] |
|||
[[ast:Saturnu (planeta)]] |
|||
[[az:Saturn (planet)]] |
|||
[[ba:Сатурн (планета)]] |
|||
[[bar:Saturn (Planet)]] |
|||
[[bat-smg:Satorns]] |
|||
[[be:Планета Сатурн]] |
|||
[[be-x-old:Сатурн (плянэта)]] |
|||
[[bg:Сатурн (планета)]] |
|||
[[bn:শনি গ্রহ]] |
|||
[[bo:སྤེན་པ།]] |
|||
[[br:Sadorn (planedenn)]] |
|||
[[bs:Saturn]] |
|||
[[ca:Saturn (planeta)]] |
|||
[[chr:ᏌᏓᏂ]] |
|||
[[ckb:کەیوان]] |
|||
[[co:Saturnu]] |
|||
[[cs:Saturn (planeta)]] |
|||
[[csb:Saturna]] |
|||
[[cv:Сатурн]] |
|||
[[cy:Sadwrn (planed)]] |
|||
[[da:Saturn (planet)]] |
|||
[[de:Saturn (Planet)]] |
|||
[[diq:Saturn]] |
|||
[[el:Κρόνος (πλανήτης)]] |
|||
[[eml:Satûren]] |
|||
[[en:Saturn]] |
|||
[[eo:Saturno (planedo)]] |
|||
[[es:Saturno (planeta)]] |
|||
[[et:Saturn]] |
|||
[[eu:Saturno (planeta)]] |
|||
[[ext:Saturnu (praneta)]] |
|||
[[fa:زحل]] |
|||
[[fi:Saturnus]] |
|||
[[fiu-vro:Saturn]] |
|||
[[fo:Saturn]] |
|||
[[fr:Saturne (planète)]] |
|||
[[frp:Saturno (planèta)]] |
|||
[[frr:Saturnus]] |
|||
[[fy:Saturnus]] |
|||
[[ga:Satarn (pláinéad)]] |
|||
[[gan:土星]] |
|||
[[gd:Satarn]] |
|||
[[gl:Saturno]] |
|||
[[gn:Satuyno]] |
|||
[[gu:શનિ (ગ્રહ)]] |
|||
[[gv:Sarn (planaid)]] |
|||
[[haw:Makulu]] |
|||
[[he:שבתאי]] |
|||
[[hi:शनि (ग्रह)]] |
|||
[[hif:Sanigrah]] |
|||
[[hr:Saturn (planet)]] |
|||
[[ht:Satin]] |
|||
[[hu:Szaturnusz]] |
|||
[[hy:Սատուրն (մոլորակ)]] |
|||
[[ia:Saturno (planeta)]] |
|||
[[id:Saturnus]] |
|||
[[ilo:Saturno]] |
|||
[[io:Saturno]] |
|||
[[is:Satúrnus (reikistjarna)]] |
|||
[[it:Saturno (astronomia)]] |
|||
[[ja:土星]] |
|||
[[jbo:saturn]] |
|||
[[jv:Saturnus]] |
|||
[[ka:სატურნი (პლანეტა)]] |
|||
[[kk:Қоңырқай (ғаламшар)]] |
|||
[[km:ភពសៅរ៍]] |
|||
[[kn:ಶನಿ (ಗ್ರಹ)]] |
|||
[[ko:토성]] |
|||
[[ksh:Saturn]] |
|||
[[ku:Keywan]] |
|||
[[kv:Сатурн]] |
|||
[[kw:Sadorn (planet)]] |
|||
[[ky:Сатурн]] |
|||
[[la:Saturnus (planeta)]] |
|||
[[lb:Saturn (Planéit)]] |
|||
[[lez:Сатурн]] |
|||
[[li:Saturnus (planeet)]] |
|||
[[lij:Satûrno (astrònomia)]] |
|||
[[ln:Saturne]] |
|||
[[lt:Saturnas]] |
|||
[[lv:Saturns (planēta)]] |
|||
[[map-bms:Saturnus]] |
|||
[[mdf:Сатурн (шары тяште)]] |
|||
[[mk:Сатурн (планета)]] |
|||
[[ml:ശനി]] |
|||
[[mn:Санчир]] |
|||
[[mr:शनी ग्रह]] |
|||
[[ms:Zuhal]] |
|||
[[mt:Saturnu (pjaneta)]] |
|||
[[mwl:Saturno]] |
|||
[[my:စနေဂြိုဟ်]] |
|||
[[mzn:زحل]] |
|||
[[nah:Tzitzimicītlalli]] |
|||
[[nap:Saturno]] |
|||
[[nds:Saturn (Planet)]] |
|||
[[nds-nl:Saturnus (planeet)]] |
|||
[[ne:शनिग्रह]] |
|||
[[nl:Saturnus (planeet)]] |
|||
[[nn:Planeten Saturn]] |
|||
[[no:Saturn]] |
|||
[[nov:Saturne (planete)]] |
|||
[[nv:Séetin]] |
|||
[[oc:Saturne (planeta)]] |
|||
[[or:ଶନି]] |
|||
[[os:Сатурн (планетæ)]] |
|||
[[pa:ਸ਼ਨੀ ਗ੍ਰਹਿ]] |
|||
[[pam:Saturn]] |
|||
[[pl:Saturn]] |
|||
[[pms:Saturn (pianeta)]] |
|||
[[pnb:زحل]] |
|||
[[ps:زحل]] |
|||
[[pt:Saturno (planeta)]] |
|||
[[qu:Hawcha]] |
|||
[[rm:Saturn (planet)]] |
|||
[[ro:Saturn]] |
|||
[[ru:Сатурн]] |
|||
[[rue:Сатурн]] |
|||
[[sa:शनिः]] |
|||
[[sah:Сатурн]] |
|||
[[scn:Saturnu (pianeta)]] |
|||
[[se:Saturnus]] |
|||
[[sh:Saturn (planeta)]] |
|||
[[si:සෙනසුරු (තාරකාවේදය)]] |
|||
[[simple:Saturn (planet)]] |
|||
[[sk:Saturn]] |
|||
[[sl:Saturn]] |
|||
[[so:Raage]] |
|||
[[sq:Saturni]] |
|||
[[sr:Сатурн]] |
|||
[[stq:Saturn]] |
|||
[[su:Saturnus]] |
|||
[[sv:Saturnus]] |
|||
[[sw:Zohali]] |
|||
[[szl:Saturn]] |
|||
[[ta:சனி (கோள்)]] |
|||
[[tg:Зуҳал]] |
|||
[[th:ดาวเสาร์]] |
|||
[[tl:Saturno (planeta)]] |
|||
[[tr:Satürn]] |
|||
[[ug:ساتۇرن]] |
|||
[[uk:Сатурн (планета)]] |
|||
[[ur:زحل]] |
|||
[[uz:Saturn]] |
|||
[[vi:Sao Thổ]] |
|||
[[vo:Saturn]] |
|||
[[war:Saturno]] |
|||
[[wuu:土星]] |
|||
[[xal:Бемб һариг]] |
|||
[[xmf:მარსქული (პლანეტა)]] |
|||
[[yi:סאטורן]] |
|||
[[yo:Sátúrnù]] |
|||
[[zh:土星]] |
|||
[[zh-classical:土星]] |
|||
[[zh-min-nan:Thó͘-chheⁿ]] |
|||
[[zh-yue:土星]] |
|||
[[zu:USatureni]] |
8 мар 2013, 18:05 юрамасы
Сату́рн — Кояш системасының Кояштан алтынчы планета, зурлыгы буенча Юпитердан икенче урында тора. Сатурн Юпитер, Уран һәм Нептун белән зур газлы планеталар төркемене тәшкил итәләр. Планета үз исемене римлылар мифларындагы Сатурн исеменә карап алды, ул греклардагы Зевсның атасы титан Кроноска тәңгәл килә. Сатурнның билгесе — урак: ♄
.
Гомум алганда Сатурн гелий катышмасы, су, метан, аммиак эзләре белән водородтан һәм «тау токымнарыннан» гыйбарәт. Эчке өлкә газ хәлендәге тышкы катлам, металл хәлендә булуы водород юка катламы белән капланган тау токымнары һәм боздан гыйбарәт кечкенә төш булып тора. Планетаның тышкы атмосфера тыныч һәм гаугасыз күренә, әмма җил тизлеге кайбер урыннарда 1800 км/сәг артып җитә, бу Юпитердагыннан шактый зуррак.
Сатурн күренеп тора торган боҗралар системасы ия була. Алар башлыча боз, тау токымнары һәм тузан бөртекләреннән гыйбарәт. Планета тирәсендә бүгенгесе көнгә мәгълүм булган 62 иярчен әйләнә. Алардан иң эресе — Титан Кояш системасының иярченнәреннән зурлыгы буенча икенче урында (Юпитерның Ганимедтан). Ул Меркурий планетасыннан зуррак һәм Кояш системассының иярченнәреннән бердән куе атмосфера ия була.
Тарих
Татар халкы, бөтен гарәп-мөселман мәдәнияте бер өлеше буларак, әүвәл планетаның Зөхәл (иске тат. زحل) гарәп исеме да кулланды[1], әмма хәзерге вакытта бу исем кулланмый.
Искәрмәләр
- ↑ Зөхәл — Сатурн (планета). — Гарәпчә-татарча-русча алынмалар сүзлеге: татар әдәбиятында кулланылган гарәп һәм фарсы сүзләре / К.З. Хәмзин, М.И. Мәхмүтов, Г.Ш. Сәйфуллин. — Казан: Тат. кит. нәшр., 1965. — 792 б. — Б. 142.
Кояш системасы | |
---|---|
| |
Үзәк йолдыз һәм планеталар | Кояш • Меркурий • Чулпан • Җир • Марс • Юпитер • Сатурн • Уран • Нептун |
кәрлә планеталар | |
зур иярченнәр | |
Иярченнәр / боҗралар[ru] |
Җирнеке • Марсныкы • Юпитерныкы / ∅[ru] • Сатурнныкы[ru] / ∅[ru] • Уранныкы[ru] / ∅[ru] • Нептунныкы[ru] / ∅[ru] • Плутонныкы[ru] / ∅[ru] • Һаумеаныкы[ru] • Макемакеныкы[ru] • Эриданыкы[ru] |
Беренче ачылган астероидлар |
(2) Паллада • (3) Юнона • (4) Веста • (5) Астрея • (6) Геба • (7) Ирида • (8) Флора • (9) Метида • (10) Гигея • (11) Парфенопа |
Кече җисемнәр | |
Һипотетик җисемнәр |
Вулкан[ru] һәм вулканоидлар[ru] • Меркурий иярченнәре[ru] • Венера иярченнәре[ru] • Җирнең башка иярченнәре[ru] • Антиҗир (Глория)[ru] • Тейя[ru], Фаэтон (элекке планеталар), Бишенче планета[ru] • Бишенче газлы гигант[ru] • Тугызынчы планета, Түхе[ru], X планетасы һәм башка транснептун планеталар[ru] • Немезида |
Астрономик җисемнәр • Портал:Астрономия • Проект:Астероидлар |
Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link FA Калып:Link GA Калып:Link GA