Уртак төрки әлифба: юрамалар арасында аерма

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Уртак төрки әлифба latin yazuında])
Контент бетерелгән Контент өстәлгән
Buzancar (бәхәс | кертем)
Buzancar (бәхәс | кертем)
Юл номеры - 109: Юл номеры - 109:
| A || - || Ə ||- || E || B || C || Ç || J || D || - || F || G || Ğ || - || H || - || X || I || İ
| A || - || Ə ||- || E || B || C || Ç || J || D || - || F || G || Ğ || - || H || - || X || I || İ
| K || - || Q || L || - || M || N || - || - || O || Ö || P || R || S || - || Ş || - || T || U || Ü
| K || - || Q || L || - || M || N || - || - || O || Ö || P || R || S || - || Ş || - || T || U || Ü
| V || - || Y || Z || -
|-
| '''Türkçe'''
| A || - || - ||- || E || B || C || Ç || J || D || - || F || G || Ğ || - || H || - || - || I || İ
| K || - || - || L || - || M || N || - || - || O || Ö || P || R || S || - || Ş || - || T || U || Ü
| V || - || Y || Z || -
| V || - || Y || Z || -
|-
|-

5 фев 2014, 09:33 юрамасы

Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.
Урта́к төрки́ әлифбасы́ (төр. Ortak Türk Alfabesi) — барлык төрки телләр өчен бердәм латин әлифбасы проекты.

Урта́к төрки́ әлифбасы́
A Ä B C Ç D E F G Ğ H I İ J K L M N Ñ O Ö P Q R S Ş T U Ü V W X Y Z
a ä b c ç d e f g ğ h ı i j k l m n ñ o ö p q r s ş t u ü v w x y z

Тарих

ССРБ таркалудан соң төрки телле республикаларда пантюркизм идеяләре яңадан популярлыкны алганнар; нәтиҗәдә латин әлифбаны торгызу өчен хәрәкәте дә барлыкка килгән.

1991 елның ноябрьдә әлифбаларны бердәйләштерү максаты белән Төркия инициативасы буенча бердәм төрки әлифбасы хәзерләү буенча Стамбулда халыкара фәнни симпозиумы үткәрелә. Нәтиҗәдә әлифба 34 хәрефтән торган, шул исәптә 29 хәреф төрек әлифбасыннан алынган.

Иң беренче бу әлифбаны 1991 елның декабрендә Азәрбайҗан кабул итә, 1993 елда аны Үзбәкстан һәм Төрекмәнстан кабул итәләр. 1993 елда Әнкарада үткән конференциясендә Азәрбайҗан, Үзбәкстан һәм Төрекмәнстан вәкилләре яңа әлифбасына күчү турында рәсми рәвештә игълан иткәннәр. Әмма 1992 елда ук Азәрбайҗан үз әлифбаны бераз үзгәртә (Ä хәрефе Ə белән алыштырыла), ә 1995 елда Үзбәкстан 1993 елда кабул иткән әлифбасыннан баш тарта һәм стандарт латиницасы нигезендәге әлифбаны кабул итә; шул ук версияне каракалпак теле өчен кабул итәләр. Төрекмәнстан үз латин әлифбаны 1995 елда кабу итә, ләкин ул уртак төрки әлифбасыннан берничә хәреф белән аерыла.

Нәтиҗәдә уртак төрки әлифбасыны азәрбайҗан (бер хәреф үзгәртеше белән), гагауз (1996), һәм кырымтатар (1992, рәсми рәвештә 1997 елдан) телләре генә кулланалар.

2012 елның 24 декабреннән Татарстанда татар телен дәүләт теле буларак куллану кануны буенча татар теле өчен уртак төрки әлифбасы нигезендә латин әлифбасын куллану рәсми рәвештә рөхсәт ителә.

Әлифба

Төрки телләре - Хәрефләр
Латин A Ă Ä Ë E B C Ç J D F G Ğ Ģ H X I İ K Ķ Q L M N Ņ Ň O Ö P R S Š Ş Ț T U Ü V W Y Z Ž
Татар A - Ä - E B C Ç J D - F G Ğ - H - X I İ K - Q L - M N - Ñ O Ö P R S - Ş - T U Ü V W Y Z -
Әзери A - Ə - E B C Ç J D - F G Ğ - H - X I İ K - Q L - M N - - O Ö P R S - Ş - T U Ü V - Y Z -
Türkçe A - - - E B C Ç J D - F G Ğ - H - - I İ K - - L - M N - - O Ö P R S - Ş - T U Ü V - Y Z -
Гарәп

أ

ع

ء

ء

أ

ب

ج

چ

ژ

د

ڏ

ف

گ

ݝ

غ

ه

ح

خ

إ

إ

ك

ٯ

ق

ل

ڵ

م

ن

ڠ

ڭ

ۆ

ۆ

پ

ر

س

ث

ش

ڞ

ت

ٱ

ٱ

ۋ

و

ي

ز

ذ

Кирилл А Ӑ Ә Є Е Б Җ Ч Ж Д Ӡ Ф Г Ғ Ӷ Һ Ҳ Х Ы И К Қ Ҡ Л Љ М Н Ң Њ О Ө П Р С Ҫ Ш Ц Т У Ү В Ў Й З Ҙ
1. Ää=Əə=Эə 2. Č=J 3. Š=Ť һәм Ž=Ď 4. Ț=T+S һәм Ḑ=D+Z 5. Ṡ= ص һәм Ḋ= ض 6. Ṫ= ط һәм Ż= ظ
1. Нечкә: Â, Ê, Î, Ô, Û. 2. Озын: Á, É, Í, Ó, Ú. 3. Йомшак: Ă, Ĕ, Ĭ, Ŏ, Ŭ. 4. Ҝыска: (ˋ) - Тартык Хәрефләр

Моны да карагыз

Тышкы сылтамалар