Моздок
| Моздок | |
|---|---|
.png) .png) | |
 | |
| Ил | Русия |
| Республика | Төньяк Осетия |
| Район | Моздок районы |
| Координатлар | 43°45'N, 44°39'E |
| Нигезләнгән | 1763 |
| Мәркәз биеклеге | 130 м |
| Халык саны | 38 748 кеше |
| Сәгать кушагы | UTC+4 |
| Телефон коды | +7 86736 |
| почта индекслары | 363750 |
Моздок, Мәздәк[1] (осет. Мæздæг , рус. Моздок) — Төньяк Осетия республикасындагы шәһәр, Моздок районының админитратив үзәге.
Халык саны — 38 748 кеше.[2]
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр Терек-Кума түбәнлегенең көньяк кырыенда, Терек елгасының сул ярында, Владикавказдан 92 километр төньяктарак урнашкан. Тимер юл станциясе, автомобил юллар төене.
Исем чыганагы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
«мэз дэгу» сүзләре чиркәсчәдән "кара урман" дигәнне аңлата.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр рус табигълыкка күчкән һәм праваслау динен кабул иткән кабарда кенәзе Кургока Кончокин (чукынганнан соң — Андрей Иванов) тарафыннан 1763 елда ныгытма буларак нигезләнгән.
1785 елдан — Кавказ наместниклыгының өяз шәһәре. 1822 елдан — Кавказ (1847 елдан — Ставрополь) өлкәсненең Моздок өязе үзәге. 1863 елда Терек өлкәсе составына күчерелә. 1897 елда — Терек өлкәсе Пятигорск округының өяз үзәге булмаган шәһәр.
19-20 гасырла рубежында — бистә, 1920-еллардан яңадан шәһәр. 1944 елда Ставрополь крае составыннан Төньяк Осетияга күчерелә.
Бөек Ватан сугышы барышында (1942 елның 25 августы) шәһәр алман-фашист гаскәрләре тарафыннан басып алына. 1943 елның 3 гыйнварында азат ителә.
Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| 1856[3] | 1897[4] | 1913[3] | 1939[3] | 1959[5] | 1970[6] | 1979[7] | 1989[8] | 2002[9] | 2010[2] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| ~10 000 | 9 330 | ~20 200 | ~19 100 | 25 611 | 32 350 | 34 394 | 38 037 | 42 865 | 38 748 |
Милли состав[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Милләт | 1897[4] | 1926[10] | 1959[11] | 1970[12] | 1979[13] | 1989[14] | 2002[15] | 2010[16] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| руслар | 48,6% | 58,2% | 75,8% | 71,2% | 70,7% | 66,7% | 62,7% | 58,1% |
| осетиннар | 7,4% | 4,7% | 4,5% | 6,6% | 6,4% | 7,0% | 7,7% | 9,3% |
| комыклар | 0,6% | -,-% | -,-% | 1,0% | 1,4% | 2,2% | 4,6% | 7,1% |
| әрмәннәр | 24,9% | 16,1% | 6,7% | 5,6% | 5,5% | 5,1% | 6,1% | 6,2% |
| чеченнар | 0,0% | -,-% | -,-% | -,-% | -,-% | -,-% | 4,2% | 3,5% |
| кабардалылар | 2,9% | 2,3% | 1,9% | 2,2% | 2,5% | 3,0% | 3,2% | 3,2% |
| төрекләр | 0,4% | -,-% | -,-% | -,-% | -,-% | -,-% | 0,9% | 2,0% |
| украиннар | 3,8% | 5,2% | 5,2% | 4,8% | 4,1% | 4,2% | 2,2% | 1,5% |
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Азык-төлек сәнәгатенең ширкәтләре: иткомбинат, сөт заводы, сыра капйнату заводы, шәраб заводы.
Гардиналар фабрикасы, кирпеч заводы.
Шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Габдерахман Терегулов (1897-1938), ССРБның Кашгар шәһәрендәге консулы (?-1937).
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Имлә сүзлеге, 1928
- ↑ 2,0 2,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-12-10
- ↑ 3,0 3,1 3,2 http://www.mojgorod.ru/r_sevosetia/mozdok/
- ↑ 4,0 4,1 http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=513"
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnnossetia.html
- ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok59.html
- ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok70.html
- ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok79.html
- ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok89.html
- ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok02.html
- ↑ Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года., archived from the original on 2013-08-19, retrieved 2013-12-10