Мордвасу (Идел кушылдыгы)
| Мордвасу | |
| Кушыла: | Куйбышев сусаклагычы |
|---|---|
| Су җыю бассейны | Идел бассейны[d] |
| Дәүләт |
 Россия |
| Административ-территориаль берәмлек | Татарстан |
| Озынлык | 14 km |
 | |
, һәм
Мордвасу — Россиядә елга, Татарстан буенча ага. Иделнең уң кушылдыгы.
Тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Югары Ослан районының көньягындагы урман массивында, Брек авылыннан көньяк-көнбатышка таба 3,5 км ераклыкта башлана[1]. Кама Тамагы районының төньягында дулкынлы җирлек сызалары белән кискәләнгән урманнан чыгып, көньяк-көнчыгышка таба ага Тәмте авылында Куйбышев сусаклагычына коя[2].
Чыганакның биеклеге — диңгез өсте тигезлегеннән 180 м. Тамакның биеклеге — диңгез дәрәҗәсеннән 53 м.
Елга үрендә вак буалар бар. Уртача агымда элеккеге җиңнәр эзләре бар.
Елганың иң аскы өлешендә уң якта төп кушылдыклар — Шарманка һәм Черемиска кушылаref name="N-39-14" />.
Характеристика[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кайбер чыганаклар буенча, Шарманка белән кушылган вакытта Мордвасу төп елга түгел, ә Шарманкага коя. Түбәндә Мордвасу характеристикасы елга башыннан алып Шарманка белән кушылуга кадәр булган елга кисемтәсе өчен китерелгән.
Су җыюның урманлыгы 20 % тәшкил итә. Туклану катнаш, нигездә кар суы. Җир асты туклану модуле 0,1 л/(с=км). Еллык бассейнның уртача еллык катламы — 76 мм, ташкынның катламы — 60 мм. Язгы ташу гадәттә март ахырында башлана. Ноябрь башында туңа. Шарманка белән кушылган урын алдында күпьеллык уртача су чыгымы-0,02 м3/с.
Су уртача язын каты (3-6 мг-экв/л), кышын һәм җәен каты (6-9 мг-экв/л). Гомуми минерализация 200—300 мг/л язын, 500—700 мг / л кышын һәм җәен[3].
Торак пунктлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Елгада ике торак пункт урнашкан: тамагында Тәмте авылы һәм югарыгы агымда Осинники бистәсе. Бассейнда шулай ук аз халык яши торган Тукай, Ясная Поляна, Ирекле Хезмәт бистәсе (Кама Тамагы районы), Тәмте урманчылыгы бистәсе (Югары Ослан районы) урнашкан. Бассейнның гомуми халкы 1,8 мең кешедән аз гына кимрәк (2010).
Су реестры мәгълүматлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Россиянең дәүләт су реестры мәгълүматлары буенча, Түбән Идел бассейны округына карый, елганың су хуҗалыгы участогы — Казан шәһәреннән Кама Тамагы шәһәр тибындагы поселогына кадәр Куйбышев сусаклагычының Идел участогы. Елга бассейны — Идел Куйбышев сусаклагычының үрге агымыннан Каспий диңгезе кушылган җиргә кадәр.
Дәүләт су реестрындагы су объекты коды —110100112112100003403[4][5].
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Калып:Карта/Бк
- ↑ Калып:Карта/Бк
- ↑ Мордовка. Каталог топонимов Республики Татарстан.
- ↑ Ресурсы поверхностных вод СССР: Гидрологическая изученность. Т. 12. Нижнее Поволжье и Западный Казахстан. Вып. 1. Нижнее Поволжье / под ред. О. М. Зубченко. — Л.: Гидрометеоиздат, 1966. — 287 с.
- ↑ Дәүләт су реестры (2023-01-01). Мордовка. Русия Табигать министрлыгы. әлеге чыганактан 2009-03-29 архивланды. 2018-12-20 тикшерелгән.