Мәгафүр Хисмәтуллин
Мәгафүр Хисмәтуллин Мәғәфүр Хисмәтуллин | |
---|---|
![]() | |
Туган телдә исем | Мәгафүр Хисмәтулла улы Хисмәтуллин |
Туган | 10 гыйнвар 1915 Иглин районы Яңа Кыбау авылы |
Үлгән | 5 октябрь 2004 (89 яшь) Уфа |
Милләт | башкорт |
Ватандашлыгы | |
Әлма-матер | Мәскәү дәүләт консерваториясе |
Һөнәре | җырчы, мөгаллим |
Җефет | Сөембикә Сәмигулла кызы |
Балалар | улы Марат, БР атказанган сәнгать эшлеклесе; улы Азамат |
Ата-ана |
|
Бүләк һәм премияләре | ![]() ![]() ![]() |
Мәгафүр Хисмәтуллин (Мәгафүр Хисмәтулла улы Хисмәтуллин, баш. Мәғәфүр Хисмәтулла улы Хисмәтуллин) – танылган башкорт опера җырчысы. БАССР халык артисты (1953), РСФСР халык артисты (1965). Салават Юлаев премиясе лауреаты (1969).
Тәрҗемәи хәле[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1915 елның 10 гыйнваренда Уфа губернасы Уфа өязе (хәзер Иглин районы) Яңа Кыбау авылында туган. Уфада сәнгать техникумын (1934), Мәскәүдә консерватория (1939) тәмамлый. Баймак колхоз-совхоз театрында (1934-1936) эшли. 1934 елдан Уфа опера-балет театрында: солист (1934-1982), режиссёр (1959 елдан), баш режиссёр (1963-1967). Уфада сәнгать укуханәсендә (1966), сәнгать институтында (1969-1995) укыта. Мәскәү Зур театрында стажировка үтә (1959-1960).[1]
Иҗаты[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Башкортстан опера сәнгатенә зур өлеш кертә. Лирик-драматик тенор тавышына ия була. Төрле холыклы 60 партия башкара. Мәскәүдә «Башкортстан әдәбияты һәм сәнгате ункөнлеге»ндә (1955), Каракалпакстан АССР да «БАССР әдәбияты һәм сәнгате көннәре»ндә (1976) катнаша. Уфа опера-балет театрында 12 спектакльне сәхнәгә куя. ССРБ шәһәрләре буйлап, Әфганстан, Пакъстанда гастрольләрдә була. «Ай тотылган төндә» фильмында уйный (Свердловск киностудиясе, 1978).[2]
Төп партияләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Хезмәтче Вәли («Аршин мал алан» Г. Хаҗибәков; дебют, 1939)
- Ерошка («Князь Игорь» А.П. Бородин),
- Бомелий («Патша кәләше» Н.А. Римский-Корсаков)
- Трике («Евгений Онегин» П.И. Чайковский)
- Арлекин («Наяннар» Р. Леонкавалло)
- Җаббар («Кодача» З.Г. Исмәгыйлев)
- Күбәк («Шәүрә»)
- Салават («Салават Юлаев» З.Г.Исмәгыйлев)
- Шүлгән («Акбүзат»)
- Юламан («Карлыгач» Н.К.Чемберджи, 1941)
- Фәхри («Айсылу» М.М. Вәлиев-Н.И. Пейко, 1953)
- Гайнулла («Агыйдел дулкыннары», З.Исмәгыйлев)
Репертуар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Хөсәен Әхмәтов, Әкрәм Даутов, Т.Кәримов, Рәүф Мортазин, Нариман Сабитов әсәрләре
- Чит ил һәм рус композиторларының романслары
- Башкорт халык озын җырлары «Азамат», «Буранбай», «Гайсә-ахун», «Кәраван-Сарай», «Сибай», «Урал», «Сандугач»
Куйган спектакльләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- «Мәйсәрә шуклыклары» (С.А.Юдаков, 1961)
- «Шәүрә» (З.Исмәгыйлев, 1963)
- «Замандашлар» (Хөсәен Әхмәтов, 1970)
- «Кодача» (Казанда, Алматыда) һ.б.
Бүләкләре, мактаулы исемнәре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- БАССР атказанган артисты (1949)
- БАССР халык артисты (1953)
- РСФСР атказанган артисты (1955)
- РСФСР халык артисты (1965)
- Салават Юлаев премиясе (1969)
- Хезмәт Кызыл Байрагы ордены
- «Хөрмәт билгесе» ордены
Хәтер[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Уфадагы урамга җырчы исеме бирелгән.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Р. Шәкүр. Салават Юлаев премиясе лауреатлары (Иҗат портретлары). Уфа, 1987. (рус.)
- А. Баһуманов, Ф.Фәизова. Салават Юлаев премиясе лауреатлары. Уфа: Китап, 1999. (рус.)
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Мәгафүр Хисмәтуллин Тан атканда
- Башкортстан (белешмәлек) (рус.)
- Аның тавышы мәңге яңгырар (рус.)
- Аны «башкорт сандугачы» дип атадылар (Мәгариф Хисмәтуллинның 100 еллыгына)(рус.)
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 10 гыйнвар көнне туганнар
- 1915 елда туганнар
- Әлифба буенча шәхесләр
- Иглин районында туганнар
- 5 октябрь көнне вафатлар
- 2004 елда вафатлар
- Салават Юлаев премиясе лауреатлары
- Хезмәт Кызыл Байрагы ордены кавалерлары
- «Хөрмәт Билгесе» ордены кавалерлары
- Infobox person using numbered parameter
- БАССР атказанган артистлары
- БАССР халык артистлары
- РСФСР атказанган артистлары
- РСФСР халык артистлары
- Уфа сәнгать училищесын тәмамлаучылар
- Югары уку йортларын тәмамлаучылар
- Мәскәү консерваториясен тәмамлаучылар
- Артистлар
- Җырчылар
- Романс башкаручылар
- Вуз укытучылары