Надежда Кужельная
 | |
| Җенес | хатын-кыз |
|---|---|
| Ватандашлык |
 Россия |
| Туу датасы | 6 ноябрь 1962 (61 яшь) |
| Туу урыны | Алексеевское, Татарстан АССР, РСФСР, СССР |
| Һөнәр төре | галәмгизәр, очучы, инженер, Q10497074? |
| Әлма-матер | Мәскәү авиация институты[d] һәм Приднепровская государственная академия строительства и архитектуры[d] |
| Бүләкләр |
 |
Кужельная Надежда Васильевна (6 ноябрь 1962, Алексеевское, Татар АССР — Россия космонавты-сынаучысы, "Энергия" НПО 12 нче җыелмасы. Космик очулар тәҗрибәсе юк.
Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Надежда Васильевна Кужельная 1962 елның 6 ноябрендә Алексеевское шәһәр тибындагы поселогында рус гаиләсендә туган.
- 1981 елда 86 нчы Криворож урта мәктәбен тәмамлый.
- 1984 ел — Днепропетровск инженер-төзелеш институтының 3 нче курсын тәмамлый һәм бер курсны югалту белән Мәскәү авиация институтына күчә.
- 1988 ел — Мәскәү авиация институтын «Очыш динамикасы һәм идарә итү" белгечлеге буенча инженер-система техникасы квалификациясе белән тәмамлый.
- 1988 елның 31 маеннан -178 нче бүлек инженеры, 1989 елның 21 декабреннән — 103 нче бүлек, 1990 елның 1 маеннан-33 нче бүлек инженеры. 1990 елның 1 ноябреннән — «Энергия» НПО 33 нче бүлегенең инженер-математигы. «Мир» орбиталь станциясенең фәнни аппаратурасын проект документациясен һәм программа белән тәэмин итүне эшләгән.
Космонавтлар отрядында хезмәте[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 1993 елда Медицина-биология проблемалары институтында (ИМБП) медицина комиссиясе узды һәм Баш медицина комиссиясе (ГМК) тарафыннан махсус тренировкаларга рөхсәт ала. 1994 елның 1 апрелендә Дәүләт ведомствоара комиссиясе (ГМВК) карары белән РКК "Энергия" космонавтлар отрядына сайлап алына.
- 1994 елның 16 июнендә дәүләт оборона сәнәгате комитетының 169 номерлы боерыгы белән «Энергия» РКК космонавтлар отрядының космонавт-сынаучылары вазыйфасына кандидат итеп билгеләнә (291 нче бүлек).
- 1994 елның җәеннән 1996 елның апреленә кадәр Ю.А. Гагарин исемендәге космонавтларны әзерләү үзәгендә гомумкосмик әзерлек уза. 1996 елның 25 апрелендә зачетлар тапшырганнан соң Ведомствоара квалификация комиссиясе карары белән «космонавт-сынаучы»квалификациясе бирелә.
- 1996 елның 13 июнендә РКА генераль директорының 83 нче боерыгы белән «Энергия» РКК космонавтлар отрядының космонавт-сынаучы вазыйфасына билгеләнә (291 нче бүлек).
- 1996 елның июнь-сентябрь айларында ОС «Мир»программасы буенча Космонавтлар төркеме составында әзерлек бара.
- 1996 елның июнь-сентябрендә "Мир" орбиталь станциясе программасы буенча космонавтлар төркеме составында әзерлек уза.
- 1997 елның 28 июлендә Дәүләт ведомствоара комиссиясе карары белән Тәлгать Мусабаев белән МКСка бару буенча («Союз ТМА» кораблен сынау һәм «Союз» транспорт корабын алыштыру максаты белән - «МКС-Такси» программасы (МКС-Т)) 1 нче Россия экспедициясенең төп экипажы бортинженеры итеп раслана.
- 1997 елның августыннан алып 1998 елның ноябренә кадәр төркем составында «МКС-Т» программасы буенча әзерлек уза. 1998 елның 21 ноябрендә, бала туу сәбәпле, декрет ялы аркасында, әзерлекне туктата. 1999 елның апрелендә декрет ялыннан чыга.
- 1999 елның 12 маеннан яңадан «МКС-Т» (ЭП-1) программасы буенча МКСка килүнең 1 нче Россия экспедициясенең төп экипажы бортинженеры сыйфатында әзерлек узды. 2000 елның маена кадәр Тәлгать Мусабаев («Дербент — 2» чакырылышы) белән, ә 20 июльдән 2000 елның 26 ноябре — белән Виктор Афанасьев ("Дербент-2» чакырылышы)
- 2000 елның декабрендә экипажлар яңадан оешуга бәйле рәвештә төп экипаждан чыгарылган: 2000 елның 28 декабрендә төп экипажның яңа составы билгеләнүгә бәйле рәвештә (Тәлгать Мусабаев — Юрий Батурин).
- 2001 елның маенда - МКСка Сергей Залётин белән бергә 2 нче (дублирующий экипаж) экспедициясенә бортинженер итеп билгеләнгән. 2001 елның маеннан октябренә кадәр МКС (ЭП) 2 нче Россия экспедициясе программасы буенча очуга әзерлек уза. 2001 елның 21 октябрендә «Союз ТМ-33» ТК кабатлау экипажына керә («Енисей-2» чакырылышы), Константин Козеевны кабатлый
- 2004 елның 27 маенда Федераль космик агентлык (ФКА) җитәкчесе боерыгы белән, тиешле еллар эшләү буенча пенсиягә китү сәбәпле, космонавт-сынаучы вазыйфасыннан азат ителә.
Киләсе эшчәнлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 2004 елда Ульяновск югары авиация училищесын тәмамлый.
- Училищены тәмамлаганнан соң, «Аэрофлот» авиакомпаниясендә Ту-134 (5 ел) самолетының икенче пилоты булып эшли, ә аннары Airbus А320 һәм Airbus A330 самолетларында эшли.
Яхшылык һәм казанышлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Самолет спорты буенча 1 нче разряд (П.О. Сухой исемендәге ОКБ каршындагы «Карлыгачлар» хатын-кызлар пилотаж төркеме әгъзасы);
- Планер спорты буенча 2 нче разряд;
- Парашют спорты буенча 3 нче разряд.
Өстәмә мәгълүмат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Уку очышларының берсендә бер урынлы Су-26да югары пилотаж сынын башкарганда 9g га артык басым ясалу сәбәпле, май бакында бөкене ташлый. Самолет фонаре тыгыз май элпәсе белән тула. Самолеттан китмичә, аны сукыр килеш диярлек утырта[1]
- Як-52, Як-55, Су-26, Су-29, Л-39, Як-18Т, Ту-134, Airbus А320 һәм Airbus A330 самолетларында оча.
- Хатын-кызларны - очу экипажлары әгъзаларын берләштерүче "Авиатрисс" клубы әгъзасы булып тора.
- 2002 елның октябрендә "Соңгы герой" реалити-шоуында катнашты.
Гаиләсе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Әтисе — Кужельный Василий Иванович (1937)
- Әнисе — Кужельная (Козлова) Людмила Ивановна (1937)
- Энесе — Кужельный Виктор Васильевич (1967)
- Энесе — Кужельный Алексей Васильевич (1976)
- Ире — Морозов Владимир Георгиевич, хәрби очучы, Хәрби-һава көчләре космонавтларын әзерләү үзәгенең очу хезмәте башлыгы урынбасары булып хезмәт иткән, запастагы полковник.
- Кызы — Морозова-Гапонова Екатерина Владимировна (1999)
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Надежда Васильевна Кужельная.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Советские и российские космонавты. 1960—2000 / Москва: ООО Информационно-издательский дом «Новости космонавтики», 2001. — 408 с. ISBN 5-93345-003-0.