Николай Хлудов
| Николай Хлудов | |
|---|---|
| Туган телдә исем | рус. Хлудов, Николай Гаврилович |
| Туган | 25 ноябрь 1850 Орёл губернасы, Россия империясе |
| Үлгән | 23 июнь 1935 (84 яшь) Алматы, РСФСР, СССР |
| Әлма-матер | Әдис сынлы сәнгать укуханәсе[d] |
| Һөнәре | сәнгатькәр |
Николай Гаврила улы Хлудов — (25 ноябрь 1850 ел, Брянск, Орёл губернасы, Россия империясе — 23 июнь, 1935 ел, Алматы, Казакъ АССР, СССР ) — рәссам, портретчы, иконоязчы, Заилия крае пейзажисты һәм көнкүреш рәссамы
Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Хлудов Николай Гаврилович Брянск арсеналының сызымчы һәм фейерверкер гаиләсендә туган. Аның әтисе Гавриил Васильевич-Десна елгасының сул як ярыннан камера-обскура ярдәмендә башкарылган Брянск график панорамасы авторы (1857) [1] .
Ул Одесса рәсем мәктәбендә укыган (1872-1874), аннары Санкт-Петербургтагы шәхси сәнгать остаханәләрендә, Гоголевский остаханәсендә укуын дәвам итә [2] .
1877 елдан ул Верный шәһәрендә (хәзерге Алматы ) яшәгән. Хлудов сызымчы, ә соңрак Семиречск өлкә идарәсе межевигы булып эшли, геолог И.В. Игнатьев һәм ботаник А. Н. Красновның Хан-Тенгри тау төркемен (1886) һәм профессор И. В. Мушкетовның Верный җир тетрәүен өйрәнү буенча экспедицияләрендә топограф һәм рәссам буларак катнаша (1887) ; археология үзешчәннәренең Төркестан түгәрәге әгъзасы, Россия географик җәмгыятенең Семиреченск бүлегенә нигез салучы [3] .
1904-1907 елларда Хлудов архитектор А.П.Зенков проекты буенча төзелгән Верный Кафедраль соборының беренче иконостасын буяды.
1910-1917 елларда-югары башлангыч училищеда рәсем һәм сызым укытучысы, укытучылар семинариясе һәм хатын-кызлар гимназиясе укытучысы. 1918-1919 елларда Верный авыл хуҗалыгы техникумында рәсем һәм сызым укыта. Шул ук вакытта казакъ даласына чыга һәм күп рәсем ясый
1921 елдан ул студия мөдире булып эшли, анда омтылышлы артистлар белән эшли. Совет чорында ул беренче казах һәм кыргыз рәссамнарын профессиональ әзерләүдә мөһим роль уйный. Төрле вакытта Хлудовның укучылары-Әбелхан Кастеев (1904-1973) , Алексей Бортников (1909-1980) һәм Пишпектән Семен Чуйков (1902-1980).[4]
Совет Семиречьесының 1 нче сәнгать күргәзмәсен (1925), шәхси күргәзмәне (1921-30 еллар) оештыручы, «СССР халыклары сәнгате» (1927), «Казахстан АССР сәнгате» (1934, көнчыгыш халыклары музее) Мәскәү күргәзмәләрендә катнаша.
Хлудов картиналары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Хлудов — ул вакыттагы казах кешеләре тормышыннан алынган сюжетлар буенча күп картиналар авторы [5] . Аның мирасының иң мөһим өлеше — 211 картиналар Казахстанның Үзәк музеенда һәм А .Кастеев исемендәге Казахстан дәүләт сәнгать музеенда саклана [6]
2010 елда Казахстан Үзәк дәүләт музеенда Верный шәһәрендә гомере буе диярлек яшәгән һәм эшләгән бу рус рәссамы әсәрләре белән "Н. Г. Хлудов залы” ачыла [7] .
Н.Г. Хлудов әсәрләре шулай ук Мәскәү, Санкт-Петербург, Бишкәк һәм Алматы музейларында саклана.
2007 елга алынган мәгълүматларга караганда, Үзәк Азиянең барлык рәссамнары арасыннан Николай Хлудов һәм Сергей Калмыковның эшләрен ешрак ясыйлар [8] . Ю.О. Домбровскийның "Хранитель древностей» китабында Н.Г. Хлудовка һәм аның иҗатына тулысынча дүртенче бүлек багышлана.:
Мин Хлудовны үзе күргән һәм холстка күчергән шатлык, тулы тормыш, вакыйгалар матурлыгы өчен яратам.
— Юрий Домбровский. Хранитель древностей. Издательство АСТ, 2011, с.81, ISBN 978-5-17-075593-6
Хәтер[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Хлудов урамы Казахстан башкаласы Астананың Чубара өлкәсендә бар.
- 2013 елда "Казпочта «Европа» «сериясендә Хлудовның «Жасаул» картинасы төшерелгән 10 маркадан торган почта блогын чыгарды. Европа почта операторлары ассоциациясе конкурсында марка 48 катнашучы арасында призлы өченче урынны алды [9] .
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Древний Брянск
- ↑ Николай Гаврилович Хлудов
- ↑ сайт ЮНЕСКО.КЗ Статья о художнике Хлудове Н . Г.
- ↑ Семен Афанасьевич Чуйков: Певец солнечного Кыргызстана
- ↑ Художники Казахстана. Хлудов Николай Гаврилович 2019 елның 5 гыйнвар көнендә архивланган.
- ↑ Художник Н. Г. Хлудов
- ↑ газета «Известия-Казахстан», 09.06.2010 г., «Жил такой художник…»(үле сылтама)
- ↑ Из художников ЦентрАзии чаще всего подделывают Калмыкова и Хлудова, archived from the original on 2016-03-04, retrieved 2020-08-10
- ↑ ВИЗИТНАЯ КАРТОЧКА СТРАНЫ: САМЫЕ ИЗВЕСТНЫЕ МАРКИ КАЗАХСТАНА