Николай Шишкин
| Николай Шишкин | |
|---|---|
| Туган телдә исем | рус. Никола́й Ива́нович Ши́шкин |
| Туган | 21 май 1840 |
| Үлгән | 8 декабрь 1906 (66 яшь) |
| Ватандашлыгы | Россия империясе |
| Әлма-матер | Санкт-Петербург университетының физика-метематика факультеты[d] һәм Пензенский дворянский институт[d] |
| Һөнәре | математик |
| Эш бирүче | Алексей хәрби укуханәсе[d] |
Николай Иванович Шишкин (1840 елның 21 мае — 1906 елның 8 декабре) — рус педагогы һәм галиме, физик һәм математик, фәнни һәм фәлсәфи хезмәтләр авторы, Л. И. Поливанов гимназиясенә нигез салучыларның берсе, Мәскәү университетының приват-доценты[1].
Тормыш юлы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Николай Иванович Шишкин 1840 елда Пенза дворяннары гаиләсендә туа, Пенза дворян институтында гимназия курсы уза. Институтны тәмамлагач, Санкт-Петербург университетының физика-математика факультетының табигый бүлегенә укырга керә, аны 1862 елда кандидат дәрәҗәсе белән тәмамлый. Студент елларында Семевский әдәби түгәрәге белән якынлаша, Д. И. Писарев белән таныш була, студентлар дулкыннарында катнаша. Университет курсын тәмамлагач, үзен астрономиягә багышларга була; Пулково обсерваториясендә эшләргә хыяллана, анда керү мөмкинлеген хәрби ведомстводан командировка гына бирә алган. Хәрби хезмәткә алына. Беркадәр вакыт Павловск полкының лейб-гвардиясе юнкеры булып хезмәт итә, әмма полк Польша фетнәсен басуга җибәрелгәч, отставкага чыга.
Астроном булу омтылышы уңышсыз чыкканнан соң, Николай Иванович үзен педагогик эшчәнлеккә багышларга булган. 1864 елда ул Тула ирләр гимназиясендә математика һәм физика укытучысы итеп билгеләнә, ә 1866 елда Мәскәүгә күчеп килә, анда юнкер пехота училищесында укыта. 1868 елда Шишкин шәхси ир-атлар гимназиясенә нигез салучыларның берсе, ә 1873 елда С. А. Арсеньева хатын-кызлар гимназиясенә нигез салучыларның берсе була. 1876 елдан ул шулай ук Эвениус гимназиясендә математика укыткан, анда 1902 елга кадәр эшләгән. 1885 елда Николай Иванович Арсеньева гимназиясе укучысы Ольга Ивановна Москвинага өйләнә.
1880 нче еллар уртасыннан Шишкин Мәскәү психологик җәмгыяте эшчәнлегендә актив катнаша; аның фәнни һәм фәлсәфи мәкаләләре «Фәлсәфә һәм психология мәсьәләләре» журналына урнаштырыла. Бу вакытта ул Мәскәү фәнни һәм фәлсәфи даирәләрендә танылган фигура була.
1895 елның кыш аенда Николай Иванович үпкәләрнең ялкынсынуы белән авырый, бу аның сәламәтлеген өзә. 1906 елның кышында ул кабат үпкә ялкынсынуы белән авырый һәм шул ук елның 8 декабрендә йөрәк тукталышыннан вафат була. Мәскәүдә Алексеевск монастыре зиратында җирләнгән.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Николай Иванович Шишкин. — Электронная библиотека Руниверс.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Лопатин Л. М. Физик-идеалист (памяти Н. И. Шишкина) // Вопросы философии и психологии. — М., 1907. — Кн. 89. — 1908. — Кн. 90, 92.
- Глава V. Новейшая революция в естествознании и философский идеализм. 7. Русский «физик-идеалист» // Ленин В. И. Материализм и эмпириокритицизм — М.: Политиздат, 1984.