Ноэль Куапель

фр. Noël Coypel
Ватандашлык	Франция
Туу датасы	25 декабрь 1628(1628-12-25)[…]
Туу урыны	Париж, Франция патшалыгы
Үлем датасы	24 декабрь 1707(1707-12-24)[…] (78 яшь)
Үлем урыны	Париж, Франция патшалыгы
Ире яки хатыны	Madeleine Hérault[d]
Балалар	Антуан Куапель[d]
Һөнәр төре	рәссам, рәссам
Башкарган вазыйфа	придворный художник[d] һәм director of the French Academy in Rome[d]
Укытучылары	Noël Quillerier[d]
Шәкертләр	Антуан Куапель[d] һәм Ноэль Никола Куапель[d]
Файлы артиста по адресу	Frick Art Research Library[d]
Әсәрләр җыентыгы	Национальная галерея Канады[d], Дворец изящных искусств[d], Музей истории Франции[d], Музей изобразительного искусства Нанси[d], Музей изобразительных искусств (Марсель)[d], Карнавале[d], Музей изящных искусств (Руан)[d], Hood Museum of Art[d], Raclin Murphy Museum of Art[d], Государственный кунстхалле Карлсруэ[d], Musée Calvet[d], Musée national du Château de Fontainebleau[d], Версаль, Музей изящных искусств Ренна[d] һәм Musée des Beaux-Arts de Bordeaux[d]
Әгъзалык	Академия живописи и скульптуры[d]
Жанр	портрет[d]
Автор буларак авторлык хокуклары халәте	автор хокукларына иялек вакыты тәмам[d]
Commons Creator бите	Noël Coypel
Ноэль Куапель Викиҗыентыкта

Ноэ́ль Куапе́ль, яки Ноэ́ль Куапе́ль Олысы (француз телендә: Noël Coypel; 1628, Нормандия (башка мәгълүмат буенча 1629, Париж) — 1707) — академик юнәлешле француз живописецы. Зур художество гаиләсенең олы вәкиле. Людовик XIV-нең «корольнең беренче живописецы» һәм шул чорның живописенең «зур стиленең» төп вәкилләренең берсе.

Куапель француз рәссамнары гаиләсе

«Куапель» фамилиясе астында зур нәселдән килүче живописецлар, рәсем ясаучылар һәм гравёрлар гаиләсе мәгълүм. Ноэль Куапель Олысы Нормандиядә Шербурдан килеп чыгышлы Гийом Куапельнең кече улы булган һәм үзен живописькә багышлаган беренче гаилә вәкиле булган. Аның улы һәм өйрәнчеге — Антуан Куапель (1661—1722) — живописец, рәсем ясаучы-орнаменталист һәм Регентлык стиле гравёры, француз китап иллюстрациясе остасы, «Үзенең сәнгать турында фикерләү» (1721) теоретик трактатының авторы. Аның кардәш ир туганы — Ноэль-Николя Куапель (1690—1734) — живописец, рәсем ясаучы, сынчы һәм Регентлык һәм рококо стиле гравёры. Король живопись һәм сынчылык Академиясе академигы, Жан-Батист Симеон Шарденның остазларының берсе. Антуан Куапельнең улы һәм өйрәнчеге - Шарль Антуан (1694—1752), Ноэль Куапельнең оныгы һәм Ноэль-Николя Куапельнең энесе Людовик XV хөкеменең беренче ел дистәләренең Париж академизмының җитәкчеләренең берсе, корольнең беренче живописецы, сәнгать теоретигы һәм драматург, әтисе белән бергә Лонгның «Дафнис һәм Хлоя» (1718) романының уникаль басмасына рәсемнәр авторы булган, Антуан Ватто, Франсуа Буше һәм Никола Ланкре живопись оригиналлары, Клод Жилло рәсемнәре буенча гравирлаган, для Король Гобеленнары мануфактурасы өчен картоннар башкарган.

Ноэль Куапель Олысының тормышы һәм иҗаты

Ноэль Куапель рәсем һәм живописьне Орлеанда Симон Вуэның Пьер Понсе исемле өйрәнчегеннән өйрәнгән, аны ул ундүрт яшендә калдырган һәм Парижга киткән.

Рәссам гаиләсе. Як. 1690. Киндер тукыма, май. Шәхси туплама. Мөгаен, автопортрет. Картинада хатын-кызларның шәхесләре бәхәсле булып тора, чөнки Куапель ике мәртәбә өйләнгән булган: бу аның беренче хатыны Мадлен Эро (картина 1670 ел тирәсендә язылган булырга тиеш булган) яки аның икенче хатыны Анн-Франсуаза Перрен була алган

Башкалада ул Ноэль Килерьер остаханәсенә кергән. Аның прогрессы шулкадәр җитез булган ки, 1646 елда, унсигез генә яше чагында ул Луиджи Россиның «Орфей» (1647) операсы куелышына декорацияләр әзерләү өчен ялланган булган. Аның ярдәменә Ораторий росписенә һәм Луврда король йокы бүлмәсе росписе өчен җаваплы Шарль Эррар мөрәҗәгать иткән һәм шуннан бирле Куапель киләчәк король Людовик XIV-нең регентлык чорында ясалган заказларда һаман катнашкан. Киләсе ике дистә елны ул бары тик король сарай яны өчен эшләгән. 1659 елның сентябрендә Куапель Король живопись һәм сынчылык академиясенә кабул ителү гаризасын биргән. 1664 елда ул Академия профессоры булган; ул Пале-Рояльдә, Бретань парламентының зур аудиенциясендә эшләгән. 1660 елда аның эскизлары буенча Тюильрида король апартаментларын оформлять иткәннәр. Киләсе елга Куапель ул Париж Богоматере Соборы өчен иҗат иткән картиналарга рәхмәтле Франциянең беренче живописецы дәрәҗәсенә лаек булган. 1672 елда король Людовик XIV Куапельгә сарай яны живописецына буларак Луврда апартаментлар бүләк иткән. 1673-1675 елларда Куапель булуының беренче алты елында Шарль Эррар җитәкчелек иткән Римда Француз академиясен җитәкләгән. Римга Ноэль Куапель улы Антуан һәм кызының ире рәссам-пейзажист Шарль-Антуан Эро белән барган. Куапель җитәкчелеге астында Академия зур дан казанган. 1689 елның 2 июлендә Ноэль Куапель Король живопись академиясенең мөдир урынбасары булып, 1690 елның 1 июлендә ректоры һәм 1695 елның 13 августында шул ук елның 30 маенда үлгән Пьер Миньярны алыштырып директоры итеп сайланган булган. Аның җитәкчелеге астында Академиядә мәшһүр антик сыннардан күчермәләр ясалган булган. Ул шулай ук Версальдә королева бүлмәсен бизәгән биш картинаны ясаган. Римда булу вакытында анда антиклыкка тәме барлыкка килгән, моның турында хәзер Лионда нәфис сәнгать Музеенда сакланучы “Җир Аллегориясе” һәм “Юпитерга корбан китерү” картиналары шәһадәт итә. Римда Куапель дүрт академик сәнгать каноннары буенча беренче тарихи жанр картинасын барлыкка китергән: «Афиналыларга законнарын аңлатучы Солон», «Иудейларга азатлык бирүче Птолемей Филадельф», «Римлыларга ачлык вакытында икмәк бирүче Александр Север», «Җәмәгать алдында сораучыларны кабул итүче Траян». Ул шулай ук Король гобеленнар мануфактурасы шпалералары өчен рәт картон башкарган. 1673 елның 13 апрелендә Ноэль Куапель Изге Лука Академиясе әгъзасы булган. 1705 елда җитмеш җиде яшендә Парижда Инвалидлар йорты чиркәвенең баш алтаре өстендә Дева Мария Вознесениесен сурәтләүче фрескаларны башкарган (барлык живопись техникаларның иң катлаулысы. Бу газап китерүче эш анда озак авыру китереп чыгарган, рәссам аннан туган көне белән туры килүче көндә үлгән. Ул Париж Сен-Жермен-л'Осеруа чиркәвендә күмелгән булган. Антуан Куапель ике мәртәбә өйләнгән булган: беренче мәртәбә 1659 елда Мадлен Эрога өйләнгән, бу шура буенча ул гравёр Гийом Шатоның кызының ире булган һәм бу никахтан анда улы Антуан Куапель булган, ул Шарль Антуан Куапельнең әтисе булган; икенче никах 1685 елда – Буллонь гаиләсе белән бәйле Анна-Франсуаза Перрен белән, аннан анда өч кызы булган, алар арасында: Анн-Франсуаза Куапель сынчы Франсуа Дюмонда (1687—1726) кияүдә һәм шулай ук угыл Ноэль-Николя Куапель, шулай ук рәссам. Ноэль Куапельнең картиналары буенча рәссам-гравёрлар Франсуа де Пуайи, Буланже, Франсуа Регнессон, Шато, Этьен Пикар «Римлы», Шарль Дюпюи, Гаспар Дюшанж һәм Ноэль Кошен эшләгән.

Галерея

• 
  Җир аллегориясе. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгатьләр музее, Лион
• 
  «Геркулес кыйссасы» сериясеннән: Геркулес һәм Юнона. 1699. Киндер тукыма, май. Версаль
• 
  Геркулес һәм Деянира. Як. 1699. Киндер тукыма, май. Версаль
• 
  Геркулес Юпитерга корбан китерә. 1700. Киндер тукыма, май. Версаль
• 
  Лот кызлары белән. 1704. Киндер тукыма, май. Нәфис сәнгать музее, Рен
• 
  Юпитерга корбан китерү. Як. 1700. Киндер тукыма, май. Версаль
• 
  Нерон әнисен үтерергә әмер бирә. Киндер тукыма, май. Дәүләт музее, Гренобль
• 
  Афиналыларга законнарын аңлатучы Солон. 1672. Киндер тукыма, май. Лувр, Париж

Әдәбият

	Картины Куапеля башка проектларда:
	Викиҗыентыктагы медиафайллар?

• Власов В. Г. Куапель // Стили в искусстве : Архитектура, графика. Декоративно-прикладное искусство. Живопись, скульптура : словарь : в 3 т. / В. Г. Власов. — СПб. : Кольна, 1996. — Т. 2 : Словарь имён : А—Л. — С. 458. — 543 с. : ил.. — ISBN 5-88737-005-X. — Калып:OCLC.
• Куапель // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
• Кудрикова С. Ф. Франция. XV–XVIII века : биографический словарь / С. Ф. Кудрикова; автор статьи о Пуссене С. М. Даниэль. — СПб. : Азбука-Классика, 2010. — С. 154, 422, 426, 431. — 588, [2] с. : ил., цв. ил., портр.. — (Художники Западной Европы). — ISBN 978-5-9985-0610-9.
• Bénézit E. Coypel (Noël) le père // Dictionnaire critique et documentaire des peintres, sculpteurs, dessinateurs et graveurs de tous les temps et de tous les pays, par un groupe d'écrivains spécialistes français et étrangers : [фр.] : in 10 vol. / entièrement refondue, revue et corrigée sous la direction des héritiers de E. Bénézit. — Nouvelle edition. — Paris : Gründ, 1976. — T. 3 : Chillida — Duggelin. — P. 248. — 728 p. — ISBN 2-7000-0151-6. — Калып:OCLC.
• Blumer M.-L. Coypel (Noël) / M.-L. Blumer // Dictionnaire de biographie française : [фр.] / sous la dir. de Roman d'Amat,... ; avec le concours de nombreux collab. ; ouvrage publ. avec le concours du Centre national de la recherche scientifique. — Paris : Letouzey et Ané, 1961. — T. 9 : Clesinger — Dalliere. — Col. 1149–1150. — 1528 col. — Калып:OCLC.
• Cornu P. Coypel, Noël / Paul Cornu // Allgemeines Lexikon der bildenden Künstler von der Antike bis zur Gegenwart, begründet von Ulrich Thieme und Felix Becker : [алм.] : unter Mitwirkung von mehr als 300 Fachgelehrten des in- und auslandes; : in 37 Bd. / herausgegeben von Ulrich Thieme. — Leipzig : Verlag von E. A. Seeman, 1913. — Bd. 8 : Coutan — Delattre. — S. 29–30. — 597 S. — Калып:OCLC.
• Erbslöh R. Coypel, Noël / R. Erbslöh // Allgemeines Künstlerlexikon : die Bildenden Künstler aller Zeiten und Völker : [алм.] / hrsg. von Eberhard Casten [et al.]. — München, Leipzig : Saur, 1999. — Bd. 22 : Courts — Cuccini. — S. 101–103. — LII, 580 S. — ISBN 3-598-22740-X. — ISBN 3-598-22762-0 (Bd. 22). — Калып:OCLC.
• Klingsöhr-Le Roy C. Noël Coypel / Cathrin Klingsöhr-Le Roy // The Dictionary of Art : [ингл.] : in 34 vols. / edited by Jane Turner. — New York : Grove's Dictionaries, 1996. — Vol. 8 : Cossiers to Diotti. — P. 88–89. — XII, 915 p. : ill.. — Reprinted ed. with minor corrections, 1998. — ISBN 1-884446-00-0. — Калып:LCCN. — Калып:OCLC.
• Mérot A. French Painting in the Seventeenth Century : [ингл.] = La Peinture française au XVIIe siècle / Alain Mérot; translated by Caroline Beamish. — New Haven, London : Yale University Press, 1995. — 324 p. — ISBN 0-300-06550-7. — Калып:OCLC.

Сылтамалар

• Калып:WGA