Астана

Астана
Ил	КазакъстанКазакъстан
Регион	Акмола өлкәсе
Координатлар	51°8'N, 71°26'E
Башлык	Алтай Кульгинов[d]
Нигезләнгән	1830
Беренче телгә алу	1832
Элеккеге исемнәр	1961 елга кадәр — Акмолинск, 1992 елга кадәр — Целиноград, 1998 елга кадәр — Акмола, 2019 — 2022 Нур-Солтан
Мәйдан	797,33 км²
Халык саны	1 350 228  кеше
Сәгать кушагы	UTC+6
Телефон коды	+7 7172
Рәсми сайт	astana.gov.kz/ru//ru/
Кардәш шәһәрләр	Әнкара, Мәскәү, Питтсбург, Киев, Санкт-Петербург, Амман, Сараево, Рига, Гданьск, Варшау, Тбилиси, Hanoy, Сеул, Bangkok, Казан, Манила, Пекин, Маргейт, Бишкәк, Дөбәй, Җакарта, Ушак, Трухильо һәм Вилнүс

Астана (каз. Астана ; 1961 елга кадәр — Акмолинск, 1961—1992 — Целиноград, 1992—1998 — Акмола, 1998-2019 — Астана — «башкала», 2019 елдан — 2022 елның 17 сентябренә кадәр —Нур-Солтан, 2022 елның 17 сентябреннән ― Астана) — Казакъстан җɵᴍһүриятенең башкаласы (1997 елның 10 декабреннән). Шәһәрнең халык исәбе 1 350 228 кеше тәшкил итә (2022), халык саны буенча Казакъстанның икенче шәһәре (Алматыдан соң). 2017 елның июнендә Астана миллионер-шәһәр статыcына җитә.

Илнең төньягында урнашкан, шәһәр 4 районга бүленгән.

Шәһәрнең мәйданы 722 км² тәшкил итә. Шәһәр даладагы тигезлектә урнашкан. Нур-Солтан шәһәре Ишем елгасы ике ярында тора.

Тарих

1830 елда Акмола шәһәре (русча Акмолинск) рус казаклары форпосты буларак нигезләнә. Форпост тирәсендәге торак урынына Бородино бәрелешендә катнашкан пaлкаyник Федор Кузьма улы Шубин нигез сала.

1854-1868 елларда Акмола Себер Кыргызлары Өлкәсендә керә.

1868 елда Акмола өлкәсе нигезләнә.

1961 елда төньяк Казакъстанда чирәмне үзләштерү бөтенсоюз үзәге буларак Целиноград дигән яңа атама бирелә.

1979 елда Төньяк Казакъстанда алман автономиясен булдыруга каршы чыгулар уза, нәтиҗәдә проект тормышка ашмый.

1992 елда шәһәргә беренче тарихи исем Акмола кире кайтарыла, Акмола татарча Ак кабер дип тәрҗемә ителә, чөнки шәһәрдән 20 км ераклыкта урнашкан Тайтүбә үрендә Абылай-ханның тарафдары танылган җирле кыпчак Нияз-би күмелгән. Акмола - Аккабер тәрҗемәсе булганга күрә 1998 елда шәһәргә Астана (тәрҗемәсе башкала) исеме бирелә.

1994 елда РК Югары Шурасы, ә 1997 елда Нурсолтан Назарбаев Алматыдан Астанага башкаланы күчерү турында ахыргы карар кабул итә.

1998 елда Астанага аерым икътисади зона статыcы бирелә, бөтен илдән шәһәрне төзүгә бик күп акча сарыф ителә.

2017 елда Астанада Expo 2017 халыкара күргәзмәсе уздырыла.

2019 елның 20 мартында Нурсолтан Назарбаев президент вазифасыннан киткәннән соң Казакъстан парламенты, президент вазифаларын вакытлыча башкаручы Касыйм-Юмарт Тукаев (каз. Қасым-Жомарт Тоқаев) тәкъдимен хуплап, шәһәргә Нур-Солтан исемен бирү турында канунны кабул итә,

2022 елның 17 сентябреннән шәһәргә кире Астана атамасы кайтарыла. Казакъста Республикасы Президенты Касыйм-Җумарт Тукаев Конституциягә төзәтмәләр кертү (шул исәптән, башкалага элеккеге Астана исемен кире кайтару, дәүләт башлыгы вәкаләтләре вакытын җиде еллык чор белән чикләү һәм яңадан сайлану хокукы бирелмәү) турындагы законга имза куйган.

Күренешләре

• Astana Architecture 02.jpg

  Хан-Шатыр - күңел ачу, сәүдә үзәге

• Bayterek Tower (Astana).jpg

  Бәйтерек манарасы

• 

  КазМунайГаз ширкәтенең бинасы

• Нұр Астана Мешіті - panoramio.jpg

  Нур Астана мәчете

• Hazret Sultan Mosque 2015.jpg

  Хәзрәт Солтан мәчете

• Успенcкᴎ православный кафедральный собор.jpg

  Успение правослау чиркәве

• Triumph Astana.jpg

  Астана триумфы торак комплексы

Кардәш шәһәрләр

Шәһәр	Ел	Ил
Анкара	-	Төркия
Стамбул	-	Төркия
Измир	-	Төркия
Мәскәү	-	Россия
Питырбyр	-	Россия
Казан	2004	Татарстан, РФ
Амман	-	Үрдүн
Рига	-	Латвия
Ташкәнт	-	Үзбәкстан
Гданьск	1996	Πүᴫшə
Варшава	2002	Πүᴫшə
Киев	1998	Украина
Сеул	2004	Көньяк Корея
Дөбәй	-	БГӘ
Пекин	-	Кытай
Манила	-	Филипин
Тбилиси	2005	Гөрҗистан
Бишкәк	2011	Кыргызстан
Ханой	-	Вьетнам
Ницца	2013	Фpанcа
Оулу	2013	Фиʜләʜдия
Белград	2016	Сербия
Ɵфә	2017	РФ

Шәһәрдә туган танылган шәхесләр

Татарлар, башкортлар

• Әкрам Галимов (1892-1913), язучы, мөгаллим.