Париж солыхы (1814)
Париж солыхы (1814) — 1814 елда җиңелгән Людовик XVIII Франциясе һәм Франциягә каршы алтынчы коалиция илләре (Австрия, Бөекбритания, Пруссия, Россия империясе) арасында төзелгән солых килешүе. Солыхка соңрак Испания, Португалия, Швеция кушыла.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1814 елның 23 апрелендә Парижда сугышны туктату турында конвенция имзалана. Әлеге конвенция 1814 елгы Париж солыхының нигезен тәшкил итә. 1814 елгы Париж солыхы 30 майда Париж янындагы Фантенбло сараенда имзалана. Франция ягыннан тышкы эшләр министры Ш.-М. Талейран, Россия империясе ягыннан тышкы эшләр статс-сәркатибе граф К.В. Нессельроде, мәгариф министры, махсус йомышлар буенча илче граф А.К. Разумовский кул куйган.
Килешү буенча,
- Франция 1792 елның 1 гыйнварындагы чикләренә кире кайтарыла;
- Наполеон сугышлары нәтиҗәсендә Швеция, Португалия, Бөекбритания тарафыннан басып алынган колонияләре кире кайтарыла. Франция колонияләрендә коллар сатуны туктатырга мәҗбүр ителә;
- Франция тәхетенә янәдән Бурбоннар династиясе утыра;
- Франциягә Савойя герцоглыгының бер өлеше, Авиньон, Венессен, Саарбрүккен бирелә;
- Франция контрибуция түләми;
- Нидерландлар мөстәкыйльлеген кире кайтара, анда Оран династиясе хакимлеге урнаштырыла;
- Швейцариянең бәйсезлеге таныла;
- Италия «бәйсез дәүләтләр берлеге» дип игълан ителә;
- Алман кенәзлекләре бер берлеккә (Алман союзына) керергә тиеш дип табыла;
- Рейн һәм Шельда елгаларында корабларга иркен йөзү рөхсәт ителә.
1814 елгы Париж солыхында ачыкланмаган мәсьәләләрне чишү өчен, сугышта катнашкан илләр ике айдан Вена конгрессына җыелырга сүз беркетәләр. Яшерен кушымтада, территория буенча бәхәсләре булган илләр үзара килешеп, килешүләрен Вена конгрессына раслатырга алып килергә тиеш була.
Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Руссика. Школьная энциклопедия. История России. XVIII-XIX века. М.: «ОЛМА-ПРЕСС Образование», 2003. ISBN 5-94849-327-X