Сибгатулла Алкин
| Сибгатулла Алкин | |
|---|---|
| Туган телдә исем | Сибгатулла Габделлатыйф улы Алкин |
| Туган | билгесез Иске Чәчкаб авылы, Зөя өязе, Казан губернасы |
| Үлгән | билгесез Казан, Казан губернасы |
| Милләт | татар |
| Һөнәре | татар җәмәгать эшлеклесе |
| Балалар | Шәхулла Алкин |
| Ата-ана |
|
Сибгатулла Габделлатыйф улы Алкин — Тау ягында күренекле дин эшлеклесе, Зөя өязе Чәчкаб авылы мулласы.[1]
Биографиясе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Сибгатулла Габделлатыйф улы Алкин Казан губернасы Зөя өязе Өлҗән вулысы Иске Чәчкаб авылында туган (бүгенге Татарстанның Кайбыч районы Иске Чәчкаб авылы).[2] Зөя өязе Чәчкаб авылы мулласы, зирагәтьчесе була.[3]
Габделлатыйф Алкинның Иске Чәчкабта беренче хатыннан туган икенче улы була. Атасы Габделлатыйф Алкин керәшеннәрне ислам диннәренә кире кайтырга үгетләгәне өчен 1856 елда эшеннән азат ителә.[1] Ул көчләп чукындырылган татарларны яңадан ислам диненә кайтару өчен Идел аръягында халык арасында эшли, рус һәм төрек патшаларына хатлар яза, мәчетләр таләп итеп, имзалар җыя.[4][5] Архив документларыннан күренгәнчә, аның 1865-1867 еллардагы эшчәнлеге нәтиҗәсендә 1721 керәшен татары яңадан ислам диненә кайта.[6] Әлбәттә, аның мондый эшчәнлеге праваслау чиркәү әһелләрендә зур ризасызлык уята, алар Габделлатыйф Алкин өстеннән Казан губернаторына шикаять язып, аны 1867 елның маенда судсыз Себергә Енисей губернасына сөрдерүгә ирешәләр.[7][8][9]
1867 елда әтисе Габделлатыйф Алкин кулга алынып Себергә озатылганнан соң, Сибгатулла Алкин Сәмәрканд шәһәренә киткән. XIX гасыр азагында гаиләсе белән Казанга кайтып Иске Татар бистәсенә урнашалар.[10] Казанда яшәгән чорда 1898 елларда Иске Чәчкабта яңа мәчет төзелгәндә оештыру эшләрен башкара (мәчет XXI гасыр башына кадәр сакланган, әмма анда намаз ишелер чиктә укылмаган).[11]
Үлем вакыты билгесез.
Гаиләсе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Сибгатулла Алкин Тау ягында күренекле дин эшлеклесе Габделлатыйф Алкинның икенче хатыныннан улы. Улы - сәясәт һәм җәмәгать эшлеклесе, язучы Шәйхулла Алкин,[12] тагын да Әхмәтвазыйх исемле улы булуы билгеле.[2] Хатыны - Бибифатыйма Сираҗетдин Габделгаффар кызы.[2]
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 Онлайн - энциклопедия Tatarica.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 Данные из метрических книг русских мечетей 1862-1919 гг.
- ↑ Данные из метрических книг русских мечетей 1862-1919 гг.
- ↑ Фәүзия Бәйрәмова. Тарихи татар авылы.
- ↑ История татарских селений Горной стороны (Акзегитовская волость Цивильского уезда Казанской губернии): коллективная монография / отв. ред. А.И.Ногманов. – Казань: Институт истории им. Ш.Марджани АН РТ, 2018. – 348 с. + 20 с. цв. вкл. ISBN 978-5-94981-301-0
- ↑ Эзле Чәчкаб китабы, К.Галимов, Казан, 2004, 118 бит.
- ↑ Татарская энциклопедия. Т. 1 – Казан, 2002, 111-112 битләр.
- ↑ От служилых татар к татарскому дворянству / И. Р. Габдуллин - М., 2006. - 320 с.
- ↑ Хәер, бу авыл гомер буе көрәшеп яшәгән, Фәүзия Бәйрәмова.
- ↑ Д.Усманова. Татарстан журналы. №9-10 1995 ел.
- ↑ Зиннәтуллин Рәшид. Шәйхулла Сибгатулла улы Алкин.
- ↑ Онлайн - энциклопедия Tatarica. Алкин Шәйхулла Сибгатулла улы.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Загидуллин И.К. К вопросу об отпадении крещеных татар Казанской губернии в мусульманство 1866 года // Национальный вопрос в Татарии дооктябрьского периода. Казань, 1990.
