Тавык карчыгасы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Тавык карчыгасы latin yazuında])
Тавык карчыгасы
Сурәт
Кыскача исем A. gentilis
Халыкара фәнни исем Accipiter gentilis L., 1758[1][2][3][…]
Таксономик ранг төр[1][2][4][…]
Югарырак таксон Чын карчыгалар[1]
Таксонның халык атамасы Northern Goshawk[2][5][3][…], Habicht[2][3][6][…], Azor común[2][3][7][…], Autour des palombes[2][5][3][…], Astore[2][3][7][…], Тетеревятник[2][3][7][…], Havik[2][3][7][…], Hønsehauk[2][3][7][…], Duehøg[2][3][7][…], Gwalch Marth[8], jestřáb lesní[2][3][7][…], kanakull[2][3][7][…], オオタカ[2][3][7][…], kanahaukka[2][3][9][…], héja[2][3][7][…], jastrząb (zwyczajny)[2][3][7][…], jastrab veľký[2][3][7][…], duvhök[2][3][7][…], astor comú[2][3][7][…], açor[2][3][7][…], kragulj[2][3][7][…], เหยี่ยวนกเขาท้องขาว[2][3][7][…], Eurasian Goshawk[5], Goshawk[5], paprastasis vištvanagis[2][3][7][…], Gáshaukur[3][10][7], vistu vanags[2][3][7][…], havik[6], autour des palombes[6], яструб великий[7][10], Vuoncáfálli[7][10], Goiseabhac, Gwazsparfell, Gos-sheabhag, Shawk vooar ny sperriu, Goth-hok, jastreb[10], 苍鹰[11][12][13][…] һәм azor[14]
ХТСБ саклану статусы югалу куркынычы иң аз булган[d][15]
Масса 67 грамм[16], 712 грамм[16] һәм 1,14 килограмм[16]
Бүләкләр
Канатлары киңлеге 115 сантиметр[18] һәм 100 сантиметр[18]
Төрләр ареалы харитасы
Чехия Республикасының юкка чыгу куркынычы булган төрләре Кызыл исемлеге статусы зәгыйфь[d][19]
Нинди вики-проектка керә ВикиПроект Инвазив биология[d]
CITES Appendix Appendix II of CITES[d][20]
Тәүлек циклы дневной образ жизни животных[d][21]
Ареал таксона Кытай[22]
Commons-logo.svg Тавык карчыгасы Викиҗыентыкта
Оя (Accipiter g. gentilis)
Accipiter gentilis

Тавык карчыгасы (лат. Accipiter gentilis) — карчыга кошлар гаиләлегенең чын карчыгалар ыругының ерткыч кош. Аурупада, Азиядә һә Төньяк Америкада киң таралган.

Тасвир[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тавык карчыгасы карчыгалар ыругының иң зур төре. Иркәкләрнең массасы 0,63–1,1 кг, озынлыгы уртача 55 см, канатларының колачы 98–104 см. Тешеләр аз гына зуррак, аларның массасы 0,86–1,6 кг, озынлыгы 61 см, канатларының колачы 105–115 см.

Төрчәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Урта Аурупа карчыгасы (лат. Accipiter gentilis gentilis)
  • Көнбатыш Себер карчыгасы, тойгын (лат. Accipiter gentilis buteoides)
  • Көнчыгыш Себер карчыгасы, Камчатка карчыгасы (лат. Accipiter gentilis albidus)
  • Көньяк Урал карчыгасы (лат. Accipiter gentilis suschkini)
  • Урта Себер карчыгасы (лат. Accipiter gentilis schvedowi)
  • Япония карчыгасы (лат. Accipiter gentilis fujiyamae)
  • Кавказ карчыгасы (лат. Accipiter gentilis caucasicus)

Тойгын[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Себер карчыгасы зур кош, иркәкнең канат озынлыгы 32–35 см, тешенең — 35–39 см. Себер карчыгалары кышын кайвакыт үзең ояларыннан ерак көньякта очрашалар. Аларны Башкортостанда, Иделнең түбәнге өлешендә, Урта Азиядә, Кавказда күрделәр. Себер карчыгалары арасында аксыл (бүз) кошлар очрашалар, аларны аеруча тойгын дип атыйлар. Азия лачынчылары аларның кадерен беләләр.

«Кара лачын ау кошым
Сиңа булмас, Шаһ Тимер!
Аннан кала Бүз тойгын —
Ул да булмас, Шаһ Тимер!»
Идегәй дастаны

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Question book-4.svg
 Әлеге мәкаләдә мәгълүмат чыганаклары күрсәтелмәгән.
Мәгълүматны тикшерү җиңел булырга тиеш, башка очракта ул, шик астына куелып, бетерелергә мөмкин.
Сез, мәкаләне төзәтеп, абруйлы чыганакларга сылтамалар куя аласыз.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 Integrated Taxonomic Information System — 1996.
  2. ↑ 2,00 2,01 2,02 2,03 2,04 2,05 2,06 2,07 2,08 2,09 2,10 2,11 2,12 2,13 2,14 2,15 2,16 2,17 2,18 2,19 2,20 2,21 2,22 2,23 2,24 IOC World Bird List Version 6.3 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.3
  3. ↑ 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 3,14 3,15 3,16 3,17 3,18 3,19 3,20 3,21 3,22 3,23 3,24 IOC World Bird List Version 6.4 — 2016. — doi:10.14344/IOC.ML.6.4
  4. ↑ IOC World Bird List. Version 7.2 — 2017. — doi:10.14344/IOC.ML.7.2
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Кызыл китап — 1964.
  6. ↑ 6,0 6,1 6,2 Бельгийский список видов
  7. ↑ 7,00 7,01 7,02 7,03 7,04 7,05 7,06 7,07 7,08 7,09 7,10 7,11 7,12 7,13 7,14 7,15 7,16 7,17 7,18 7,19 7,20 7,21 IOC World Bird List. Version 10.1 — 2020. — doi:10.14344/IOC.ML.10.1
  8. ↑ Gwefan Llên Natur
  9. ↑ Finnish Biodiversity Information Facility — 2012.
  10. ↑ 10,0 10,1 10,2 10,3 IOC World Bird List. Version 10.2 — 2020. — doi:10.14344/IOC.ML.10.2
  11. ↑ (unspecified title) — doi:10.17520/BIODS.2021201
  12. ↑ (unspecified title) — doi:10.17520/BIODS.2021396
  13. ↑ 李家兴, 周丽萍, 孙家杰 et al. 广西山地农业化背景下鸟类多样性比较, Bird diversity in different habitats under agriculturalization in Guangxi, China // 生物多样性 — 2022. — ISSN 1005-0094 — doi:10.17520/BIODS.2021515
  14. ↑ http://www.sabencia.net/nomenclator.php
  15. ↑ The IUCN Red List of Threatened Species 2021.3 — 2021.
  16. ↑ 16,0 16,1 16,2 Lislevand T., Figuerola J. Avian body sizes in relation to fecundity, mating system, display behavior, and resource sharing // Ecology / Ecological Society of America — USA: Ecological Society of America, 2007. — 1 p. — ISSN 0012-9658; 1939-9170 — doi:10.1890/06-2054
  17. ↑ https://www.nabu.de/tiere-und-pflanzen/aktionen-und-projekte/vogel-des-jahres/habicht/index.html
  18. ↑ 18,0 18,1 Accipiters — Alaska Department of Fish and Game.
  19. ↑ Portál informačního systému ochrany přírody — Agentura ochrany přírody a krajiny České republiky.
  20. ↑ Species+
  21. ↑ Wiens J. J. Out of the dark: 350 million years of conservatism and evolution in diel activity patterns in vertebrates // Evolution / M. Noor — Wiley, 2017. — 16 p. — ISSN 0014-3820; 1558-5646 — doi:10.1111/EVO.13284 — PMID:28636789
  22. ↑ (unspecified title) — doi:10.17520/biods.2021475
Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Тавык_карчыгасы&oldid=2426942