Тайшет
| Тайшет | |
|---|---|
  | |
 | |
| Ил | Россия |
| Регион | Иркутск өлкәсе |
| Координатлар | 55°56'тн, 98°1'кнч |
| Нигезләнгән | 1897 |
| Мәркәз биеклеге | 80 м |
| Халык саны | 35 481 кеше |
| Сәгать кушагы | UTC+9 |
| Телефон коды | +7 39563 |
| Почта индексы | 665009 |
Тайшет (рус. Тайшет) — Россиянең Иркутск өлкәсенда шәһәр, Тайшет районының үзәге.
Халык саны — 35 481 кеше, буйсындырылган торак пунктлары белән — 49 760 кеше.[1]
Исемнең килеп чыгышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр исеме ике кет сүзләреннән — та «суык», шет «елга» килеп чыккан.
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Тайшет Тайшетка елгасына өстендә, Бирюса платосында, Иркутсктән 680 километр төньяк-көнбатыштарак урнаша. Көнчыгыш Себер тимер юлында Тайшет станциясе, эре тимер юл төене; Байкал-Амур магистраленең башлангыч пункты. Шәһәр аша М53 «Байкал» (Новосибирск — (Тум —) Кемерово — Красноярск — Иркутск) автоюлы бара.
Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| Тайшет климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | |
| Абсолют максимум, °C | 7,0 | 10,0 | 18,9 | 27,8 | 33,6 | 37,2 | 36,3 | 35,7 | 32,3 | 24,6 | 13,3 | 8,3 | |
| Уртача максимум, °C | −14,2 | −10,7 | −2,1 | 6,3 | 15,1 | 21,9 | 24,2 | 21,1 | 14,1 | 4,9 | −5,4 | −12,5 | |
| Уртача температура, °C | −18,6 | −15,9 | −7,6 | 1,3 | 9,4 | 16,0 | 18,5 | 15,2 | 8,4 | 0,3 | −9,2 | −16,4 | |
| Уртача минимум, °C | −24,3 | −22,6 | −14,8 | −4,4 | 2,1 | 8,3 | 11,5 | 8,5 | 2,4 | −4,5 | −14,4 | −21,9 | |
| Абсолют минимум, °C | −47,2 | −47,8 | −42,2 | −25,5 | −10,3 | −2,8 | 0,0 | −3 | −10 | −33 | −42,2 | −47 | |
| Явым-төшем нормасы, мм | 29 | 22 | 22 | 37 | 60 | 46 | 56 | 71 | 43 | 46 | 30 | 24 | |
| Чыганак: http://climatebase.ru/station/29594/ | |||||||||||||
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Тайшет 1897 елда Транссебер магистрале төзүе сәбәпле бистә буларак оешты. 1910 елда паравыз депосы төзелә.
1937 елда шәһәр тибындагы бистә статусын, ә 1938 елда шәһәр статусын ала. 1930-50 елларда Тайшет ике ГУЛАГ частьләренең (ЮжЛАГ һәм ОзёрЛАГ) үзәге булган. 1940—1947 елларда вакытлыча туктаулар белән Тайшет—Братск тимер юл салынган, тимер юл төзелешендә япон һәм алман әсирләре дә катнашканнар.
1960 елдан — өлкә буйсынудагы шәһәр.
Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
| 1939[2] | 1959[3] | 1970[4] | 1979[5] | 1989[6] | 2002[7] | 2010[1] |
|---|---|---|---|---|---|---|
| ~11 700 | 33 499 | 34 232 | 38 249 | 42 391 | 38 535 | 35 481 |
Милли состав (2002): руслар — 92,2%, татарлар — 2,3%, украиннар — 1,8%.[8]
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әлүмин заводы, шпаллар сеңдерү, гидролиз заводлары.
Азык-төлек һәм урман сәнәгатьләре ширкәтләре.
Галерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-01-31
- ↑ http://www.mojgorod.ru/irkutsk_obl/tajshet/index.html
- ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
- ↑ 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2015-09-15, retrieved 2013-01-31