Тайыр Тимкки
| Тимофей Семёнович Семёнов чуаш. Тайӑр Тимкки | |
|---|---|
| Туу датасы: | 15 гыйнвар 1889 |
| Туу урыны: | Россия империясе, Сембер губернасы, Буа өязе, Шәмәк |
| Үлем датасы: | 8 декабрь 1917 (28 яшь) |
| Үлем урыны: | билгесез |
| Эшчәнлек төре: | язучы, шагыйрь, тәрҗемәче |
| Юнәлеш: | поэзия, проза |
| Жанр: | шигырь, новелла, хикәя, памфлет |
| Иҗат итү теле: | чуаш теле |
Тимофей Семёнов, Тимофей Семёнович Семёнов (чуаш. Тайӑр Тимкки; 15 гыйнвар 1889, Россия империясе, Сембер губернасы, Буа өязе, Шәмәк ― 1917 елның 8 декабре, билгесез) ― чуаш шагыйре, тәрҗемәчесе[1].
Тәрҗемәи хәл
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Ярлы чуаш крестьян гаиләсендә туган. Булачак шагыйрьнең әтисе Та́эр Симу́не (чуаш. Тайӑр Çимунӗ) гомере буе авыл байларында эшләгән һәм Тимофейга ике яшь булганда үлеп киткән. Җиде елдан соң әнисе дә үлгән. Ятимне Чуаш Биморзасы авылыннан крестьян Тихон Васильев алган.
Боерган авылыннан вак түрәнең язма эшләре белән идарә итүче һәм үги улын укырга һәм язарга өйрәтергә теләгән Тихон Тимофейны 1898 елда башлангыч мәктәпкә җибәрә, ләкин икенче елда үлә. Т. С. Семеновка туганнары һәм дуслары янында яшәргә туры килгән.
Дүртенче сыйныфта укыганда, ул рухани Белозерский гаиләсенә кабул ителгән, ул малайның үз эшен дәвам итүен теләгән. 1902 елда Тимофей ике еллык мәктәпкә укырга кергән, ләкин тиздән чиркәү белемен алырга теләмәве аркасында куылганнар исемлегенә эләккән. 1903 елда Тайер Тимкки Сембер чуаш укытучылар мәктәбенә[2] укырга кергән һәм анда Константин Иванов белән бер партада ике ел укыган.
1905 елда, ул булачак укытучыларны әзерләү өчен беренче сыйныфка күчә, ләкин билгесез сәбәп аркасында, укытучылар советы аны куып чыгарырга булган (бер версия буенча ― ярлылыгы аркасында, икенчесе буенча ― аның революцион ышанулары мәктәпнең калган студентларына тәэсиреннән куркып).
Шуннан шагыйрь Казанга Н. В. Никольский янына күченгән, аның типографиясендә хәреф җыючы булып эшләгән. Шул ук елларда ул РСДРПның Казан комитеты белән элемтәләр урнаштырган. Ул «Хыпар» чуаш газетасының беренче саннарында басыла башлаган. Революция тарафдары М. Ф. Акимов[d] белән ул патша режимына каршы брошюралар һәм мәкаләләр яза һәм бастыра.
Хәтер
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Чабаксар шәһәрендәге Тайер Тимки урамы;
- Чуаш шагыйре Василий Миттаның «Таер» шигыре
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Писатели : Таэр Тимкки (Тимофей Семенович Семенов). әлеге чыганактан 2022-02-02 архивланды. 2025-01-18 тикшерелгән.
- ↑ Артемьев Ю. М. Чувашская литература на рубеже двух веков (1900—1917 гг.) = Ӗмӗр пуçламӑшӗ(чуаш). — Чебоксары: Чувашское книжное издательство, 1996. — С. 24—28.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Некоторые произведения Таэр Тимкки на чувашском языке;
- Библиография изданий Таэр Тимкки, трудов о его творчестве 2022 елның 2 февраль көнендә архивланган..