Таллинн
(Таллин битеннән юнәлтелде)
| Таллинн | |
| эст. Tallinn | |
| Байрак[d] | Илтамга[d] |
 |  |
 | |
| Рәсми исем | Tallinn һәм Таллин |
|---|---|
| Демоним | Tallinnoise[1], Tallinnois[1], Tallinner[2], tallinndar[3], талліннець, талліннка һәм tallinlane |
| Дөнья кисәге | Европа |
| Дәүләт |
 Эстония[4] |
| Нәрсәнең башкаласы | Эстония |
| Административ-территориаль берәмлек | Харьюмаа[d] |
| Сәгать поясы | UTC+02:00 |
| Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Фин култыгы |
| Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы | Таллин шәһәрдары[d] |
| Башкарма хакимият башлыгы | Михаил Кылварт[d] |
| Әгъзалык | Бөтендөнья туристик шәһәрләр федерациясе[d][5], Бөтендөнья мирас шәһәрләре оешмасы[d][6] һәм Union of the Baltic Cities[d][7] |
| Халык саны | 457 572 (1 гыйнвар 2024)[8] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 28 метр[9] |
| Кардәш шәһәр | Вилнүс[10][11][12][…] |
| Аның белән шул ук территорияне били | Таллин[d] |
| Бүләкләр | |
| Мәйдан | 159,37 км² (31 декабрь 2017)[13] |
| Почта индексы | 10111[14] |
| Рәсми веб-сайт | tallinn.ee |
 | |
.jpg) | |
| Ачык мәгълүматлар порталы | Open Data Tallinn[d] |
| Феноменның икътисады | economy of Tallinn[d] |
| Беренче язма телгә алу | 1154 |
| Җирле телефон коды | 64 |
| Номер тамгасы коды | A-B |
| Шәрәфле ватандашлар төркеме | [d] |
| Монда җирләнгәннәр төркеме | [d] |
| Объектның күренешләре өчен төркем | [d] |
 | |
 Таллинн Викиҗыентыкта | |
Таллинн (эст. Tallinn) — Эстониянең иң зур шәһәре һәм башкаласы.
Халык саны — 392 331 кеше (2011).[16]
География
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Таллинн Фин култыгының көньяк ярында, Һелсинкидан 80 километр көньяктарак урнашкан.
Климат
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Уртача еллык температура — +5,9 °C
- Уртача еллык җил тизлеге — 4,1 м/с
- Уртача еллык һава дымлылыгы — 80%
| Таллинн климаты | |||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Күрсәткеч | Гый | Фев | Мар | Апр | Май | Июн | Июл | Авг | Сен | Окт | Ноя | Дек | Ел |
| Абсолют максимум, °C | 9,3 | 10,1 | 15,9 | 27,2 | 29,7 | 31,2 | 34,3 | 33,9 | 28,5 | 22,0 | 12,8 | 10,6 | 34,3 |
| Уртача максимум, °C | −1,2 | −1,6 | 2,3 | 9,2 | 15,2 | 18,8 | 21,8 | 20,4 | 15,2 | 9,4 | 3,4 | 0,3 | 9,4 |
| Уртача температура, °C | −3,4 | −4,3 | −1 | 4,5 | 10,1 | 14,1 | 17,2 | 16,0 | 11,3 | 6,5 | 1,3 | −1,9 | 5,9 |
| Уртача минимум, °C | −5,8 | −7 | −4,2 | 0,6 | 5,2 | 9,6 | 12,7 | 12,0 | 7,8 | 3,8 | −0,8 | −4,2 | 2,5 |
| Абсолют минимум, °C | −31,1 | −31 | −25,5 | −17,2 | −5 | 0,0 | 4,0 | 2,1 | −5 | −10,5 | −21,3 | −31 | −31,1 |
| Явым-төшем нормасы, мм | 49 | 32 | 31 | 30 | 36 | 57 | 74 | 73 | 60 | 65 | 61 | 49 | 618 |
| Су температурасы, °C | 1,0 | 0,5 | 0,6 | 2,3 | 6,5 | 11,8 | 16,2 | 16,7 | 13,0 | 9,5 | 6,0 | 2,8 | 7,3 |
| Чыганак: Погода и климат ЕСИМО | |||||||||||||
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Рус елъязмаларында беренче тапкыр 1154 елда Колывань буларак телгә алына. 1219 елда датчаннар тарафыннан басып алына, алар шәһәргә Рөвел исемне кушканнар.
1349 елда датчаннар шәһәрне Тевтон орденына саталар, соңрак Ливония ордены составына күчкән. Ливония ордены таркалгач соң, Швеция составына күчкән.
1558—83, 1570 — 71 һәм 1577 елларда шәһәр руслар тарафыннан уңышсыз камап алынган.
Төньяк сугышы барышында Рөвел Пётр I гаскәре алдында капитуляцияләнгән.
1904 елның 15 октябрендә — Россия-Япония сугышы барышында Балтыйк флоты Рөвелдән чыга.
Халык
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]| 1840[17] | 1897[18] | 1959[19] | 1970[20] | 1979[21] | 1989[22] | 2000[23] | 2011[24] |
|---|---|---|---|---|---|---|---|
| 23 259 | 64 572 | 281 714 | 362 706 | 429 727 | 482 037 | 400 378 | 392 331 |
Милли состав (2000): эстоннар — 53,7%, руслар — 36,5%, украиннар — 3,7%, белоруслар — 2,0%.[23]
Эчке бүленеш
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]8 өлеш:
- 1) Һааберсти (эст. Haabersti)
- 2) Кесклинн (эст. Kesklinn)
- 3) Кристийне (эст. Kristiine)
- 4) Ласнамәе (эст. Lasnamäe)
- 5) Мустамәе (эст. Mustamäe)
- 6) Нымме (эст. Nõmme)
- 7) Пирита (эст. Pirita)
- 8) Пыһья-Таллинн (эст. Põhja-Tallinn)
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ 1,0 1,1 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
- ↑ https://vrttaal.net/taaladvies-taalkwestie/tallinn
- ↑ https://www.euskaltzaindia.eus/index.php?option=com_ecoeoda&task=bilaketa&Itemid=472&lang=eu&query=tallinn&mota=bateratua
- ↑ archINFORM — 1994.
- ↑ https://cn.wtcf.org.cn/citys/4582-3.html
- ↑ https://web.archive.org/web/20240528143447/https://www.ovpm.org/members/cities/
- ↑ https://web.archive.org/web/20240602161709/https://ubc.net/cities/
- ↑ Statistical Database of Statistics Estonia
- ↑ https://it-ch.topographic-map.com/map-g52fnx/Tallinn/?zoom=19¢er=59.43692%2C24.74537&popup=59.43701%2C24.74532
- ↑ Tallinna suhted teiste linnadega — Таллинн, 2020.
- ↑ https://www.tallinn.ee/est/valissuhted/VILNIUS
- ↑ http://www.ivilnius.lt/pazink/apie-vilniu/miestai-partneriai
- ↑ Land and Spatial Development Board — 1990.
- ↑ https://est.postcodebase.com/node/491
- ↑ Place Names Database
- ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2013-11-13, retrieved 2013-09-05
- ↑ Статистические таблицы о состоянии городов Российской империи, 1840
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1731
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr59_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr70_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/ussr79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/sng89_reg2.php
- ↑ 23,0 23,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2019-07-14, retrieved 2013-09-05
- ↑ http://pub.stat.ee/px-web.2001/Dialog/Saveshow.asp(үле сылтама)
