Татарлар исемлеге
Внешний вид
Татарлар – 20 гасырның азагында барлык төркемнәре якынча 6,7 миллион кешегә туры килгән төрки этник милләтле халык[1]. Этник татарларның күпчелеге (якынча 5,500,000) Россия Федерациясендә яши. Үзбәкстан, Казакъстан, Украина, Кыргызстан, Таҗикстан, Төрекмәнстан, һәм Азәрбайҗан илләрендә дә һәрберсендә 30,000 кешедән күбрәк татар яши.[2]
Артистлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле артистлар һәм Төркем:Татар артистлары.
- Тәлгать Нигъмәтуллин (Tälğät Niğmätullin) — киноактер.
- Чулпан Хаматова — актриса[3]
- Рудольф Нуриев — балет биючесе[4]
- Рената Литвинова — ТВ алып баручысы[5] (Атасы татар)
- Чарльз Бронсон — АКШ актеры[6] (Атасы татар)
- Рената Ракша (en:Renata Raksha) — артист[7] ( Tatar Mother)
- Ринат Бәйбәков (en:Rinat Baibekov) — артист[8]
- Марат Бәшәров — киноактер, ТВ актер.
- Марат Газиев — артист, балетмейстер, педагог. Звание «Выдающийся деятель перм. балета 20 столетия» в номинации «Хореограф» (2000, присвоено Перм. об-вом «Арабеск» по результатам опроса и анкетирования жителей Перми)
Эшкуарлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле эшкуарлар һәм Төркем:Татар эшмәкәрләре.
- Ринат Әхмәтов[9] — миллиардер, Ukraine's richest citizen,[10] leader of the Donetsk business group
- en:Rustam Tariko — миллиардер
- en:Megdet Rahimkulov — миллиардер
- en:Akhat Bragin – эшкуар һәм Ренат Ахметовның укытучысы, en:FC Shakhtar Donetsk футбол такымының элекке хуҗасы
MМЧ
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле журналистлар һәм Төркем:Татар журналистлары.
- Лилия Гильдеева (en:Lilia Gildeeva) — журналист, яңалыкларны алып баручысы (НТВ) [11].
- Фәридә Корбангалиева — журналист, Россия-1 телеканалы алып баручысы.
Музыкантлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар музыкантлары.
- Сергей Рахманинов (en:Sergei Rachmaninoff) — композитор.
- Фәрит Яруллин — композитор, беренче татар балеты авторы.
- Нәҗип Җиһанов — композитор.
- Рөстәм Яхин — композитор.
- Софья Гобәйдуллина — композитор (атасы татар).
- Салих Сәйдәшев — композитор.
- Эльмира Кәлимуллина — җырчы.
- Динә Гарипова — җырчы.
- Сара Садыйкова — композитор.
- Рөстәм Хәйретдинов (en:Rustem Hayroudinoff) — пианист.
- Алсу Сафина — поп-жырчы.
- Тимати (en:Timati) — рэппер, поп-җырчы (атасы татар).
- Земфира (en:Zemfira) — рок-җырчы.
- Эльдар Җангиров (en:Eldar Djangirov) — джаз-пианист.
- Халидә Динова en:Halida Dinova — пианист.
Диңгезче һәм хәрбиләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле хәрбиләр, Төркем:Татар хәрбиләре һәм Татар генераллары исемлеге.
- Асаф Габдерахманов — naval officer, a World War II-era Hero of Soviet Union
- en:Makhmut Gareev — military strategist and theoretician, President of the Russian Military Academy
- Петр Гаврилов — Soviet officer, a World War II-era Hero of Soviet Union
- en:Shakir Geniatullin — Soviet general
Шагыйрьләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле шагыйрьләр.
- Bella Äxmädullina — шагыйрь (Атасы татар)
- Муса Җәлил — шагыйрь, prisoner of war during World War II
- Габдулла Тукай – мәшһүр татар шагыйрь
- Мөхәммәдьяр - шагыйрь
- Фатих Әмирхан — шагыйрь
- Кави Нәҗми -шагыйрь
- Һади Такташ — шагыйрь
- Дәрдемәнд — шагыйрь
- Нәкый Исәнбәт — шагыйрь, язучы, драматург
- Фатих Кәрим — шагыйрь
- Фәнис Яруллин — шагыйрь, язучы, драматург
- Мәҗит Гафури — шагыйрь, язучы
- Кол Гали́ — шагыйрь
- Габдерәхим Утыз Имәни — шагыйрь, фикер иясе
- Хәсән Туфан — шагыйрь
Сәясәтчеләр һәм рәсми затлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле сәясәтчеләр һәм Төркем:Татар сәясәтчеләре.
- en:Aleksander Sulkiewicz — en:Polish Socialist Party оештыручыларның берсе
- en:Rashid Nurgaliyev — Россияның элекке Эчке эшләр министры
- en:Elvira Nabiullina – Россияның элекке Сәүдә һәм Икътисади үсеш министры
- Минтимер Шәймиев – Татарстанның беренче президенты
- Рөстәм Миңнеханов — Татарстанның икенче президенты
- en:Ravil Geniatullin – Россиянең Чита өлкәсе губернаторы (Атасы татар)
- Равил Гайнетдин – Россия мөселманнары мөфтие
- Феликс Юсупов – Россия аксөяге, Распутинны үтерүче (татар тамырлы)
- en:Janette Sadik-Khan – Нью-Йорк шәһәренең транспорт департаменты коммиссионеры
- Әман Түлиев — Кемерово өлкәсенең губернаторы (Анасы ярымтатар)
- Мирсәет Солтангалиев – Татар бәлшәвиге
- Марат Хөснуллин — Мәскәү мэры урынбасары
- Фәүзия Бәйрәмова — сәясәтче, язучы, җәмәгать эшлеклесе
- Алмас Нәзиров — район башлыгы, министр
Галимнәр һәм математиклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле галимнәр һәм Төркем:Татар галимнәре.
- Габделхәй Әхәтов – тел белгече, профессор
- en:Renat Akchurin – кардиолог, performed the quadruple bypass surgery on President Boris Yeltsin in 1996
- en:Rifkat Bogdanov — математик
- en:Nighmat Ibrahimov – Николай Лобачевский'ның укытучысы һәм мәшһүр рус халык җыры дип саналучы "Во поле берёзонька стояла" тексты авторы
- Şihabetdin Märcani — мөселман теологы һәм тарихчысы
- Гыйлем Камай — химик, Казан университетының татар милләтле беренче профессорларыннан берсе
- Каюм Насыйри – йогынтылы 18 гасыр язучысы, галим
- Roald Säğdiev – атом теш физикчысы, элекке Президент Горбачевның фән буенча киңәшчесе, ССРБның галәм эзләнүләре институтының элекке директоры, Мәскәү (1973–1988)
- en:Myakzyum Salakhov — физикчы, профессор
- Räşid Sönniev — астрофизикчы
- en:Albert Galeev – атом теш физикчысы, Мәскәүдәге Галәм эзләнүләре институтының элекке директоры (1988–2002)
- Kamil Wäliev — Россия фәннәр академиясе әгъзасы, физикчы
- Һарун Таҗиев – вулканолог һәм геолог
- Вил Мирзаянов – химия галиме
Спорт һәм уеннар шәхесләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар спортчылары.
Шахмат гроссмейстерлары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Гата Камский
- Рәшит Нәҗметдинов
- Rashit Ziatdinov (поль.)
- en:Ildar Ibragimov
- en:Evgeny Bareev
- en:Konstantin Sakaev
- Alisä Ğällämeva
Футбол
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- en:Marat Kabaev
- Галимҗан Хөсәенов
- Ринат Дасаев
- en:Vagiz Khidiatullin
- en:Ruslan Nigmatullin
- en:Marat Izmailov
- Динияр Биләлетдинов
- en:Renat Yanbayev — (Атасы татар)
- Ринат Билалетдинов
Теннис
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Бокс
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Гимнастика
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- en:Galima Shugurova
- en:Amina Zaripova
- en:Dinara Gimatova
- en:Aliya Garayeva
- en:Aliya Yusupova
- en:Laysan Utiasheva – (Татар тамырлы)
- en:Alina Kabayeva (Атасы татар)
- en:Nellie Kim (Анасы татар)
- en:Yanina Batyrchina (Атасы татар)
- Алия Мостафина
Хоккей
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Фигуралы шуу
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле фигуристлар.
- en:Ruslan Zhiganshin, (Атасы татар)
- en:Nelli Zhiganshina, (Атасы татар)
Башкалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Радик Гатауллин, колга белән сикерүче (җиңел атлетика)
- Гөлнара Сәмитова-Галкина
- Эмиль Сәйфетдинов, спидвей
Теологлар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар милләтле теологлар һәм [[::Төркем:Татар дин әһелләре]].
- Муса Бигиев – Җәдидчеләр хәрәкәтенең танылган вәкиле
- Габденнасыйр әл Курсави — Мөселман реформатор, инноватор (җәдидче)
Язучылар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Гаяз Исхакый – эмигрант язучы, 20 гасырның беренче яртысындагы Төркия элитасының атаклы әгъзасы, Пан-Тюркизмның нигезләүчеләрнең берсе
- Sadri Maqsudi — язучы, төрек милләтчелек фикерләрнең теоретигы
- Йосыф Акчура – язучы, публицист, төрек милләтчелек фикерләрнең теоретигы
- Гадел Кутуй — язучы
- Абдулла Алиш — язучы
- Һади Такташ — язучы
- Фатих Әмирхан, Fatix Ämirxan — язучы
- Näqi İsänbät — язучы
- Галиәсгар Камал — язучы һәм драматург
- Туфан Миңнуллин — язучы һәм драматург
- Чыңгыз Айтматов (Анасы татар)
- Әмирхан Еники — язучы
- Салих Баттал — язучы, шагыйрь
- Шәүкәт Галиев — язучы, балалар шагыйре
- Рабит Батулла — күренекле татар язучысы, драматург, публицист, җәмәгать эшлеклесе
- Гомәр Бәширов — язучы
- Разил Вәлиев — язучы, шагыйрь
- Мирхәйдәр Фәйзи — язучы, драматург
- Мөхәммәт Мәһдиев — язучы
- Нурихан Фәттах — язучы, тәрҗемәче, тарихчы
Үзен татар санаган рус язучылары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Хокукчылар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Шулай ук карагыз: Төркем:Татар хокукчылары.
Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Turkic people definition of Turkic people in the Free Online Encyclopedia. Encyclopedia2.thefreedictionary.com. February 21, 2013 тикшерелгән.
- ↑ Joshua Project. Tatar Ethnic People in all Countries. Joshua Project. February 21, 2013 тикшерелгән.
- ↑ Internet Movie Database сайтында Chulpan Khamatova(ингл.).
- ↑ Rudolf Nureyev. American Ballet Theater. әлеге чыганактан 2003-05-08 архивланды. May 2, 2010 тикшерелгән.
- ↑ Internet Movie Database сайтында Renata Litvinova(ингл.).
- ↑ Internet Movie Database сайтында Charles Bronson(ингл.).
- ↑ Renata Raksha-Art. May 2, 2010 тикшерелгән.
- ↑ Rinat Baibekov-Art. әлеге чыганактан 2007-12-26 архивланды. May 2, 2010 тикшерелгән.
- ↑ Ukraine:birth of a modern nation by Serhy Yekelchyk, Oxford University Press, USA, 2007, ISBN 978-0-19-530546-3 (page 204)
- ↑ The World's Billionaires, Forbes.com (03.10.10)
- ↑ НТВ.Ru // Новости, видео, передачи телеканала НТВ, онлайн-вещание НТВ, программа передач. Promo.ntv.ru. әлеге чыганактан 2009-03-03 архивланды. February 21, 2013 тикшерелгән.