Татар теленең урта диалекты

Татар теленең урта диалекты
Үзисем:	татарча
Илләр:	Россия
Классификация
Төркем:	Алтай телләре Төрки телләр Кыпчак төркеме Идел-кыпчак телләре Татар теле
Язу:	кирилл язуы, латин язуы һәм татар әлифбасы

Татар теленең казан (урта) диалекты — татар теленең диалектларының берсе.

Урта диалект формалашуга болгар, кыпчак, нугай, фин-угыр, рус телләре йогынты ясаган.

Таралышы

• 

  Идел-Урал төбәгендә татар теле сөйләшләре, яшел төсләр — мишәр, зәңгәр — казан диалектына караган сөйләшләр

• 

  Үзәк Россиядә татар теле сөйләшләре

• 

  Татар теленең Көнбатыш Себердә таралышы

• 

  Көньяк Россиядә татар теле сөйләшләре

Үзенчәлекләре

Башка диалектлардан й авазының җ авазына күчүе, қ һәм ғ авазларының , фрикатив ч (щ) ның, о лашкан а ның булуы белән аерыла.

• о-лашкан а куллану: бала, алма;
• озын -өй (көйәнтә, сөйәк, чөй) яки аның урыныа -ий куллану : силәшә (әд. сөйләшә), кийә (әд.көя), сийәк (әд.сөяк).
• -ай/әй куллану (әд. -ый/ий): бармай (әд. бармый), шундай (әд. шундый), карай (әд.карый), сөйләй (әд. сөйли)
• уӘдәби К, Г, Х урынына Қ, Ғ, Ҳкуллану:

қарға (карга), қайғы (кайгы), ақ (ак), ғалим (галим), ҳәтәр (хәтәр) һ.б.

• Җ (җ - лау) : җаулык (лит. яулык), җөри (йөри), җөз (йөз), җул (юл), җук (юк), җасый (ясый), җегет (егет), җылан (елан), җегерме (егерме) һ.б.
• фрикатив Ч һәм Җ куллану: щәщ (чәч), сандугащ (сандугач), жьәй (җәй) һ.б. Дөбъяз ( Биектау районы һәм Әтнә районы , һәм башка кайбер сөйләшләрдә каты дҗ һәм тч куллана: дҗылан (елан) , дҗакын (якын), дҗул (юл), дҗок (юк) һ. б.
• -асы/әсе куллану: барасы бар; ул бүген эшкә киләсе һ.б.
• -мал(л)ы/мәл(л)е, -әсе/әсе куллану: килмәле, укымалы, киласе һ.б.
• кабатлауларда гала/гәлә, ыштыр/ештшер куллану: баргала, укыштыр һ.б.