Тат теле
Внешний вид
Тат теле | |
Дәүләт |
Россия[1] Әзербайҗан[2] Исраил Иран[3] |
---|---|
Барлыкка килү урыны | Әзербайҗан, Гилән, Казвин (устан), Дагстан, Мәскәү, Лагич[d] һәм Балаханы[d] |
Тел типологиясе | SOV[d] |
Язу | кирилл язуы, латин язуы, татская письменность[d] һәм еврейский алфавит[d] |
Телнең ЮНЕСКО статусы | җитди куркыныч астында[d][4] |
Ethnologue каталогында телнең статусы | 6b Threatened[d][5] |
Тат теле, шулай ук Тат/Тати Фарсычасы буларак мәгълүм,[6][7] Иран телләренең Көньяк-көнбатыш Иран теле фарсы теле белән якын бәйле,[8] әмма тулысынча үзара аңлаешлы түгел [9] һәм бу телдә Азәрбайҗанда һәм Россиядә татлар сөйләшә. Шулай ук Кавказ яһүдләре тарафыннан сөйләшелә торган юдео-тат теле (Җуһури теле) бар.
Язу системасы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Тат теле 1935 елга кадәр язма тел булмаган. Саклау буенча тырышулар эшләнә.
Вокабулярий
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]татарча | татча | заза телендә | курмандҗи | фарсыча |
---|---|---|---|---|
зур | kələ | gırd, pil | girs, mezin | bozorg |
кан | xun | goni | xwûn, xwîn | xûn |
ипи | nun | nan, non | non | nân |
кәләш | ərüs | veyve | bûk | arus |
иртуган | birar | bıra | bra, brat | barâdar |
песи | pişik, nazu | pısing | pisîk, kitik | piši, gorbe |
еларга | girəstən | bermayen | girîn | geristan |
караңгы | tarik, tariki | tari | tarî | târîk |
көн | ruz | roce, roje, roze | roj | ruz |
ишәк | xər | her | ker | xar |
йомырка | xaykərg | hak | hêk | tokhme morg |
күз | çüm | çım | çav | chashm |
әти | piyər | pi, pêr | bav, bab | pedar |
куркырга (фигыль) | tərsirən | tersayen | tirsîn | tarsidan |
ут | ataş | adır | agir | âtash |
Ходай | Xuda | Homa/Huma/Oma, Heq | Xweda, Xudê, Xwedê, Xwādê | Xodâ, Yazdân |
яхшы | xub, xas, çak | hewl, rınd, weş | baş, rind | xub, beh |
үлән | güyo | vaş | gîya, çêre | sabzeh, giyah |
йорт | xunə | keye | xanî | xâne |
тел | zuhun | zıwan, zon | ziman | zabân |
ай | mah | aşme | meh | mâh |
әни | may, dədə | may, dadî | dayik | mâdar |
төн | şöü | şew | şev | šab |
урын | cə, cigə | ca | cih, geh | jâh, gâh |
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ ScriptSource - Russian Federation
- ↑ ScriptSource - Azerbaijan
- ↑ ScriptSource - Iran
- ↑ Красная книга языков ЮНЕСКО
- ↑ Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
- ↑ Gernot Windfuhr, "Persian Grammar: history and state of its study", Walter de Gruyter, 1979. pg 4:""Tat- Persian spoken in the East Caucasus""
- ↑ Windfuhr, Genot (2013). Iranian Languages. Routledge. p. 417. . https://books.google.com/books?id=QtpQZ1DD6tEC&q=tat+caucasus+persian+language&pg=PA417. "The Northwestern outpost of Persian is Caucasian Tat Persian (...)"
- ↑ Gruenberg, Alexander. (1966). Tatskij jazyk [The Tat language]. In Vinogradov, V. V. (ed.), Jazyki narodov SSSR. Volume 1: Indoevropejskie jazyki, 281-301
- ↑ Authier, Gilles (2012). Grammaire juhuri, ou judéo-tat, langue iranienne des Juifs du Caucase de l'est. Wiesbaden: Reichert