Эчтәлеккә күчү

Тат теле

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Тат теле latin yazuında])
Тат теле
Дәүләт  Россия[1]
 Әзербайҗан[2]
 Исраил
 Иран[3]
Барлыкка килү урыны Әзербайҗан, Гилән, Казвин (устан), Дагстан, Мәскәү, Лагич[d] һәм Балаханы[d]
Тел типологиясе SOV[d]
Язу кирилл язуы, латин язуы, татская письменность[d] һәм еврейский алфавит[d]
Телнең ЮНЕСКО статусы җитди куркыныч астында[d][4]
Ethnologue каталогында телнең статусы 6b Threatened[d][5]

Тат теле, шулай ук Тат/Тати Фарсычасы буларак мәгълүм,[6][7] Иран телләренең Көньяк-көнбатыш Иран теле фарсы теле белән якын бәйле,[8] әмма тулысынча үзара аңлаешлы түгел [9] һәм бу телдә Азәрбайҗанда һәм Россиядә татлар сөйләшә. Шулай ук Кавказ яһүдләре тарафыннан сөйләшелә торган юдео-тат теле (Җуһури теле) бар.

Тат теле 1935 елга кадәр язма тел булмаган. Саклау буенча тырышулар эшләнә.

татарча татча заза телендә курмандҗи фарсыча
зур kələ gırd, pil girs, mezin bozorg
кан xun goni xwûn, xwîn xûn
ипи nun nan, non non nân
кәләш ərüs veyve bûk arus
иртуган birar bıra bra, brat barâdar
песи pişik, nazu pısing pisîk, kitik piši, gorbe
еларга girəstən bermayen girîn geristan
караңгы tarik, tariki tari tarî târîk
көн ruz roce, roje, roze roj ruz
ишәк xər her ker xar
йомырка xaykərg hak hêk tokhme morg
күз çüm çım çav chashm
әти piyər pi, pêr bav, bab pedar
куркырга (фигыль) tərsirən tersayen tirsîn tarsidan
ут ataş adır agir âtash
Ходай Xuda Homa/Huma/Oma, Heq Xweda, Xudê, Xwedê, Xwādê Xodâ, Yazdân
яхшы xub, xas, çak hewl, rınd, weş baş, rind xub, beh
үлән güyo vaş gîya, çêre sabzeh, giyah
йорт xunə keye xanî xâne
тел zuhun zıwan, zon ziman zabân
ай mah aşme meh mâh
әни may, dədə may, dadî dayik mâdar
төн şöü şew şev šab
урын cə, cigə ca cih, geh jâh, gâh
  1. ScriptSource - Russian Federation
  2. ScriptSource - Azerbaijan
  3. ScriptSource - Iran
  4. Красная книга языков ЮНЕСКО
  5. Ethnologue — 25, 19 — Dallas, Texas: SIL International, 1951. — ISSN 1946-9675
  6. Gernot Windfuhr, "Persian Grammar: history and state of its study", Walter de Gruyter, 1979. pg 4:""Tat- Persian spoken in the East Caucasus""
  7. Windfuhr, Genot (2013). Iranian Languages. Routledge. p. 417. ISBN 978-1135797041. https://books.google.com/books?id=QtpQZ1DD6tEC&q=tat+caucasus+persian+language&pg=PA417. "The Northwestern outpost of Persian is Caucasian Tat Persian (...)" 
  8. Gruenberg, Alexander. (1966). Tatskij jazyk [The Tat language]. In Vinogradov, V. V. (ed.), Jazyki narodov SSSR. Volume 1: Indoevropejskie jazyki, 281-301
  9. Authier, Gilles (2012). Grammaire juhuri, ou judéo-tat, langue iranienne des Juifs du Caucase de l'est. Wiesbaden: Reichert