Таһир Сәләхов

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Таһир Сәләхов latin yazuında])
Навигациягә күчү Эзләүгә күчү
әзери. Tahir Teymur oğlu Salahov
Сурәт
Җенес ир-ат
Ватандашлык Flag of the Soviet Union.svg СССР
Flag of Azerbaijan.svg Әзербайҗан
Flag of Russia.svg Россия
Туу датасы 29 ноябрь 1928(1928-11-29)[1][2][3][…]
Туу урыны Бакы, Кавказ арты Социалистик Федератив Совет Республикасы[d], СССР
Үлем датасы 21 май 2021(2021-05-21)[4] (92 яшь)
Үлем урыны Берлин, Алмания[5]
Үлем төре табигый үлем[d]
Җирләнгән урыны Шәрәфле каберләр аллеясе[d]
Ата Teymur Salahov[d]
Балалар Айдан Таировна Салахова[d]
Туган тел әзери теле
Һөнәр төре рәссам, сәнгатькәр, сәясәтче, художник-график
Эш урыны Мәскәү дәүләт академия сәнгать институты[d]
Башкарган вазыйфа депутат Верховного Совета СССР[d]
Сәнгать юнәлеше реализм[d]
Әгъзалык Союз художников СССР[d] һәм СБКФ ҮК
Әлма-матер Мәскәү дәүләт академия сәнгать институты[d] һәм Художественное училище имени Азима Азимзаде[d]
Шәкертләр Q108933087?
Сәяси фирка әгъзасы Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Имза
Жанр портрет[d], пейзаж[d], сәхнәбизәү[d] һәм натюрморт[d]
Кулланылган тел рус теле
Бүләкләр
Әсәрләр җыентыгы Национальный музей искусств Азербайджана[d], Третьяков гәләрәе, Музей Российской академии художеств[d] һәм Словацкая национальная галерея[d]
Автор буларак авторлык хокуклары халәте работы защищены авторским правом[d]
Commons-logo.svg Таһир Сәләхов Викиҗыентыкта

Таһир Тимур улы Сәләхов (әзери. Tahir Teymur oğlu Salahov;[6][7]; 29 ноябрь 1928 ел, Бакы, ССРБ) — совет азәрбайҗан һәм русия рәссамы, театр рәссамы, педагог, профессор. 1979 елдан ССРБ Сәнгатьле академиясе Президиумы әгъзасы, 1997 елдан Русия Художество академиясе вице-президенты.

ССРБ Художество академиясе академигы (1975; 1966 елдан мөхбир әгъза). ССРБ-ның халык рәссамы (1973). Социалистик Хезмәт Герое (1989). ССРБ Дәүләт премиясе (1968) һәм Русия Федерациясе Дәүләт премиясе лауреаты (2012)[8]. 1964 елдан КПСС әгъзасы.

7 һәм 8-се чакырылыш ССРБ Югары Советы депутаты (1966—1974). Азәрбайҗан ССР ы Югары Советы депутаты (1963-1967). 1990—1991 елларда КПСС Үзәк Комитет әгъзасы.

Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Таһир Сәлахов 1928 елның 29 ноябрендә Бакыла фирка хезмәткәре Тимур Сәлахов (1898 елгы) һәм аның хатыны Сонаның (1901 елгы) гаиләсендә туа. Әтисен 1937 елда кулга алалар һәм аталар, 1956 елда гаепсез дип аклыйлар[9].

1950 елда Сәләхов А. Азимзадә исемендәге Азәрбайҗан художество училищесын тәмамлый, ләкин биографиясендәге «халык дошманының улы» дигән юл аңа И. Е. Репин исемендәге сынлы сәнгать, сын һәм архитектура институтына керергә комачаулый. Шулай да В. И. Суриков исемендәге Мәскәү дәүләт академиягәхудожество институтына керергә насиб була, аны 1957 елда живопись рәссамы специальносте буенча тәмамлый (П. Д. Покаржевскийның остаханәсе).

1964 елдан КПСС әгъзасы.

1963-1974 елларда Таһир Сәлахов — М. Алиев исемендәге Азәрбайҗан дәүләт институтында, 1975 елдан В. И. Суриков исемендәге Мәскәүхудожество институтында укыта (башта доцент, 1973 елдан — профессор)[10][11].

Училищеда һәм институтта укыган чагында ук Сәләховның сүрәтләре («Дулкыннар», «Эстакада» (1955), Суриков институтындагы «Вахтадан» (1957) дигән диплом эше) тамашачыларның һәм белгечләрнең игътибарын җәлеп итә. Тиздән ул «эрү» чордагы совет рәссамнары арасында аеруча билгелеләрнең берсе булып китә. Ул шулай ук сынлы сәнгатьтә «кырыс стильгә» нигез салучыларның һәм аның башында торучыларның берсе була.


Сәләхов натюрмортлары һәм Апшерон пейзажлары, спектаклләргә декорацияләр, АКШ-та, Италияда, Мексикада («Мексика корридасы»; 1969) һәм башка илләрдә башкарган эшләре белән дә танылу ала.

Сәләховның әсәрләре Русиянең, Әзербайҗанның, Украинаның һәм башка БДБ дәүләтләренең эре музейларында, дөньяның төрле музейларында һәм шәхси тупланмаларда саклана.

Таһир Сәлахов Азәрбайҗан Рәссамнар берлегенең җаваплы секретаре була (1960—1961), М. А. Алиев исемендәге Азәрбайҗан дәүләт сәнгать институтында укыта (1963-1974).

1984—1992 елларда В. И. Суриков исемендәге Мәскәү дәүләт художество институтында живопись һәм композиция кафедрасына җитәкчелек итә, бик күп билгеле рәссамнар тәрбияли. ССРБ Рәссамнар берлеге идарәсенең беренче секретаре вазифасын били (1973-1992).

1979 елдан әлегә кадәр РусияХудожество академиясенең живопись бүлекчәсе академик-секретаре һәм академиягә президиумы әгъзасы булып тора; 1997 елда Русия Художество академиясе вице-президенты итеп сайлана.

1992 елдан — Халыкара рәссамнар федерациясенең вице-президенты.

Бүләкләре һәм мактаулы исемнәре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мактаулы исемнәре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Орденнары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

ССРБ:

Русия:

К. К. Сәләхов. Айдан. 1967 ел Русия почта маркасы, 2011 ел

Азәрбайҗан:

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Салахов Таир Теймур оглы // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. ↑ RKDartists
  3. ↑ Архив изобразительного искусства — 2003.
  4. ↑ Xalq rəssamı Tahir Salahov vəfat edib — Azerbaijan Press Agency, 2021.
  5. ↑ Tahir Salahov vəfat edib — Информационное Агентство Тренд.
  6. ↑ Выступление Владимира Путина на церемонии вручения Государственных премий Российской Федерации. Стенограмма на сайте информационно-аналитического журнала «Политическое образование», 13.06.2013
  7. ↑ Таир Теймурович Салахов 2015 елның 8 декабрь көнендә архивланган. на сайте газета.ru
  8. ↑ День России 12 июня отмечается по всей стране, archived from the original on 2013-07-29, retrieved 2020-08-14 
  9. ↑ Светлана Янкина. Ретроспективная выставка Таира Салахова открылась в Москве, РИА Новости (15/01/2009).
  10. ↑ САЛАХОВ Таир Теймур оглы, Международный Объединённый Биографический Центр. 2007 елның 24 март көнендә архивланган.
  11. ↑ Салахов Таир Теймур оглы. БСЭ. әлеге чыганактан 2011-08-28 архивланды. 2020-08-14 тикшерелгән.
  12. ↑ Указ Президента РФ от 2 мая 1996 г. № 617
  13. ↑ Указ Президента Российской Федерации от 13 декабря 2003 года № 1483 «О награждении орденом „За заслуги перед Отечеством“ II степени Салахова Т. Т.». // Официальный сайт Президента России. 2016-06-02 тикшерелгән.
  14. ↑ Указ Президента РФ от 28 ноября 1998 г. № 1429
  15. ↑ Указ Президента РФ от 29 января 2016 г. № 31
  16. ↑ Таир Салахов награждён орденом Гейдара Алиева, «Новости-Азербайджан» (27/ 11/ 2008). (үле сылтама)
  17. ↑ Известные общественно-политические деятели Азербайджана награждены орденом «Почёта и славы»

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сәләхов Таһир Теймур улы. «Герои страны» сайты.

Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Таһир_Сәләхов&oldid=3516511