Тәһран

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Тәһран latin yazuında])
(Таһран битеннән юнәлтелде)
Тәһран
Карта
Ил Иран
Остан Тәһран
Координатлар 35°42'тн, 51°25'кнч
Мэр Мөхәммәд-Багер Галибаф
Нигезләнгән б.э.к. 6000 ел тирәсендә
Мәйдан 730 км2 км²
ДӨК 1200 м
Рәсми тел фарсы
Халык саны 8 429 807 кеше
Халык тыгызлыгы 10 327,6 кеше/км²
Агломерация 13 413 348
Милли состав фарсылар, азәрбайҗаннар,
мазандаранилар, көрдләр,
әрмәннәр, гарәпләр
Дини состав шигый мөселманнар, христианнар, яһүдиләр һ.б.
Сәгать кушагы UTC+3.30 (җәй көне +4.30)
Телефон коды +98 21
Рәсми сайт tehran.ir
Кардәш шәһәрләр Минск, Лондон, Пекин, Кабул, Бразилиа, Һавана, Берлин, Багдад, Эль-Кувейт[d], Мәскәү, Санкт-Петербург[1], Хартум, Дүшәнбе, Каракас, Сәнга, Лос-Анджелес, Сеул, Pretoriä, Павлодар, Kinşasa, Манила, Bangkok, Будапешт, Тбилиси[2] һәм Дөбәй

Тәһран (фар. تهران) — Иранның башкаласы һәм иң зур шәһәре. Азиянең иң эре торак пунктларының берсе. Илнең сәяси, икътисади, мәдәни, транспорт һәм сәүдә үзәге.

Атаманың килеп чыгышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тәһранның фарсыча язылышы
Тәһранның фарсыча язылышы

Шәһәрнең рәсми сайты буенча Тәһран атамасы «төп», «ас» мәгънәсен аңлатучы ته (тәһ) һәм «тау бите» мәгънәсенә туры килүче искергән ران (ран) сүзләреннән барлыкка килгән. Шул рәвешле, Тәһран сүзен "тау бите астында" урнашкан дип тәрҗемә итәргә була. Шәһәр, чынлап та, Точал тавыннан көньякта урнашкан.[3]

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халкы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тәһранның төньягындагы Илаһия торак районы

XVIII гасырда Тәһранның халык саны якынча 100 мең кеше тәшкил итә. Аеручы зур тизлек белән халык саны XX гасырда үсә.

Тәһранда халык саны үсеше тарихы
1891 1922 1932 1956 1966 1980 1986 1991
Халык 160,000 210,000 249,504 1,512,082 2,719,730 5,361,335 6,042,584 6,475,527
Тыгызлык (кеше/км²) 6,540 8,590 10,200 15,120 9,610 9,600 8,430 8,990
Еллык арту, % 3 4 4,6 5,9 5,8 4,1
Мигрантлар санының артуы 3,800 1,700 24,900 25,900 47,500 35,000
Чыганак: Atlas de Téhéran et Mansour Ohadi

Кардәш шәһәрләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ил Шәһәр
АКШ байрагы Америка Кушма Штатлары Лос Анджелес[4]
Көньяк Корея байрагы Көньяк Корея Сеул[5]
Берләшкән Гарәп Әмирлекләре байрагы БГӘ Дөбәй[6]
Филиппиннар байрагы Филипин Манила
Беларусия байрагы Беларусия Минск[7]
Таҗикстан байрагы Таҗикстан Душанбе
Россия байрагы Русия Мәскәү
Венесуэла байрагы Венесуэла Каракас
Куба байрагы Куба Гавана

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]