Тепич (Фелипе Карильо Пуерто)
| Тепич | |
|---|---|
| исп. Tepich[1] | |
 | |
| Рәсми исем | Tepich[1] |
| Дәүләт |
 Мексика |
| Административ-территориаль берәмлек | Фелипе-Каррильо-Пуэрто[d] |
| Сәгать поясы | UTC−05:00 |
| Халык саны | 3585 (2020)[2] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 25 метр[3] |
| Почта индексы | 77120[4] |
| Беренче язма телгә алу | 1549 |
| Җирле телефон коды | 983 |
| Номер тамгасы коды | 23 |
 | |
 Тепич Викиҗыентыкта | |
Тепич — Мексиканың Кинтана-Роо штатында урнашкан торак пункт. Фелипе-Каррильо-Пуэрто[d] муниципалитеты составына керә.[5]
Географиясе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Тепич Мексиканың көньяк-көнчыгыш өлешендә — Юкатан ярымутравының көнчыгышында урнашкан.[6]
Климаты
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]| Тепич климатограммасы | |||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Я | Ф | М | А | М | И | И | А | С | О | Н | Д |
64
29
18
|
36
30
19
|
26
31
21
|
36
32
24
|
128
33
25
|
193
32
25
|
146
32
25
|
144
33
24
|
207
33
24
|
169
32
23
|
93
30
21
|
65
29
19
|
| °С үлчәмендә температура • Явым-төшем күләме, мм-да | |||||||||||
Монда тропик саванна климаты, шул ук вакытта явым-төшемнең күп өлеше июньнән октябрьгә кадәр дымлы сезонда ява.
Тарихы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Бу районда өстенлек иткән беренче кешеләр Гватемала, Гондурас һәм Чьяпастан килгән майялар булган. Майя цивилизациясе безнең эраның 600 һәм 900 еллары арасында чәчәк ата. Безнең эраның 1000 елыннан майя шәһәрләре таркалуга дучар булалар һәм билгесез сәбәпләр аркасында ташландык хәлдә калалар. Бу исә ваграк җирлекләргә нигез салынуга һәм Мексиканың үзәк тау культуралары белән сәүдә элемтәләре булган майя һәм чонталь халыкларының кушылуына китергән. 11-16 гасырларда җирлек ваграк биләмәләргә бүленгән хәлдә яши.[7]
Бу районда беренче испаннар 1517 елда Франсиско Эрнандес де Кордова һәм Антон де Аламинос була.[8][9] Территория озак вакытлар Юкатан штатының бер өлеше булган, шуңа тарихы да уртак. Юкатан ярымутравын яулап алу Ацтеклар империясен испаннар басып алганнан соң ике дистә ел узгач тәмамлана.[10]
1840-нчы елларда башланган Юкатан Каста сугышы барышында барлык җирле булмаган халык бу төбәктән куылган. Хәзерге территориядә майяларның Чан-Санта-Крус бәйсез дәүләте барлыкка килгән. Дистә еллар дәвамында ул Британ Һондурасы (хәзерге Белиз) белән аерым сәүдә һәм килешү мөнәсәбәтләрен саклап, шактый бәйсезлек саклаган.[11][12] Президент порфирио Диас Указы белән 1902 елның 24 ноябрендә бу җирләр яңа булдырылган Кинтана-Роо Территориясенә керә. Мексика федераль армиясе 1910-нчы елларда төбәкнең төп халкының күпчелек өлешен буйсындыра алган. 1913 елда территория яңадан Юкатан штатының законлы өлеше дип, ләкин 1915 елда кабат аерым территория дип игълан ителә. Кинтана-Роо территориясе 1974 елның 8 октябрендә Мексика Кушма Штатлары составында штат статусын ала. 1974 елның 8 октябреннән Кинтана-Роо штаты составында.[13]
Халкы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]- ↑ 1,0 1,1 Национальный институт статистики и географии Мексики — 1983.
- ↑ 2,0 2,1 Перепись населения Мексики 2020 года — Национальный институт статистики и географии Мексики.
- ↑ 3,0 3,1 Национальный институт статистики и географии Мексики — 1983.
- ↑ https://micodigopostal.org/quintana-roo/felipe-carrillo-puerto/
- ↑ The GeoNames geographical database (en) (2012).
- ↑ Actividad Económica (es). Enciclopedia de los Municipios y Delegaciones de México- Campeche. Instituto para el Federalismo y el Desarrollo Municipal and Secretaría de Gobernación (2010).(үле сылтама)
- ↑ Historia (es). Enciclopedia de los Municipios y Delegaciones de México- Campeche. Instituto para el Federalismo y el Desarrollo Municipal and Secretaría de Gobernación (2010).(үле сылтама)
- ↑ Alisau, Patricia (March 2003). «The riches of Campeche». Business Mexico 13 (3): 50–53.
- ↑ Nomenclatura (es). Enciclopedia de los Municipios y Delegaciones de México- Campeche. Instituto para el Federalismo y el Desarrollo Municipal and Secretaría de Gobernación (2010).(үле сылтама)
- ↑ López de Cogolludo, Diego (2007) [1688]. Historia de Yucatán. Linkgua ediciones S. L. ISBN 978-84-9816-640-8.
- ↑ Pérez Tapia, Raymundo. De territorio a Estado: La creación del Estado de Quintana Roo (Spanish). Identidades México. әлеге чыганактан 2020-08-10 архивланды. 2025-10-08 тикшерелгән.
- ↑ Doralicia Carmona. El territorio de Quintana Roo se eleva a la categoría de Estado (Spanish). Memoria Política de México.
- ↑ SEP (исп.).
- ↑ Перепись населения Мексики 2000 года — Национальный институт статистики и географии Мексики.
- ↑ Перепись населения Мексики 2005 года — Национальный институт статистики и географии Мексики.
- ↑ Перепись населения Мексики 2010 года — Национальный институт статистики и географии Мексики.
Әдәбият
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]- Barton Bray, David, Marcelo Carreon, Leticia Merino, and Victoria Santos. On the Road to Sustainable Forestry: The Maya of Quintana Roo are Striving to Combine Economic Efficiency, Ecological Sustainability, and a Democratic Society. Cultural Survival Quarterly 17.1, 38–41. 1993.
- Villa Rojas, Alfonso. The Maya of East Central Quintana Roo. Carnegie Institute of Washington Publication 559. Washington, D. C. 1945.
- Roys, Ralph L. The Political Geography of the Yucatán Maya. Carnegie Institution of Washington Publication 613. Washington, D. C. 1957.
- Juarez, Ana M. 2002. Ecological Degradation, Global Tourism, and Inequality: Maya Interpretations of the Changing Environment in Quintana Roo, Mexico. Human Organization 61.2, 113–124.
- Forero, Oscar A. and Michael R. Redclift. The Role of the Mexican State in the Development of Chicle Extraction in Yucatán, and the Continuing Importance of Coyotaje. Journal of Latin American Studies 38.1, 65–93. 2006.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]- Мексика халкы. 2018 елның 10 март көнендә архивланган(исп.)
Сез мәкаләне үзгәртеп һәм мәгълүмат өстәп,
Википедия проектына ярдәм итә аласыз.