Фетнә мәйданы (Казан)
| Фетнә мәйданы | |
 | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Мәскәү районы |
 Фетнә мәйданы Викиҗыентыкта | |
Фетнә мәйданы (рус. Площадь Восстания) — Мәскәү районы үзәгендә, Казанның шул исемдәге бистәсендәге мәйдан. Шәһәрлеләр ешрак мәйданны Фетнә почмагы дип атыйлар.
Мәйдан 2 төп урамның киселешендә һәм көньяк-көнбатыштарак урнашкан. Декабристлар урамы төньяктан көньякка, Восстание урамы көнбатыштан көнчыгышка таба уза.
Шәһәрнең аръяк өлешендә беренче мәйдан 1940 елларда Ленин (хәзерге Мәскәү) районы территориясендә якын-тирәдәге Үзәк Заречье (Кәҗә һәм Кизик Бистәсе) һәм ерактагы Карабай бистәсе белән Казан авиазаводы арасында күп катлы торак төзелешенә керешү белән бергә барлыкка килә. Мәйдан 1949 елда рәсми рәвештә теркәлгән һәм шул ук исемдәге бистә, тимер юл станциясе янында урнашкан урам белән бергә 1905 елда Беренче Рәсәй инкыйлабы барышында Казан аръягы эшчеләре күтәрелеше буенча атала.
Ча юлларынан тыш, мәйдан гамәлдәге фонтан, клумбалар, аллеялар, эскәмияләр һәм ике җәйге кафе белән яшел зонага ия. Яшел зона башта ачык мәйдан иде, аннары җәмәгать бакчасы кебек зур агачлар белән тула. 1970 еллар башында мәйдан киселеше астында җир асты узышы төзелә, икенчесе (һәм киләсе ике дистә ел эчендә икесенең берсе) һәм беренчесе елга аръягында, кисешкән юлның барлык почмакларына 4 чыгу һәм трамвай тукталышына 2 чыгу урыны төзелә.
Мәйдан тирәли 4-нче һәм 5-нче катлы биналар - кибетләр, кафелар һәм башка иҗтимагый биналар урнашкан. Мәйданның көньяк-көнбатыш почмагында 1нче балалар хастаханәсенең поликлиникасы һәм Заречьеның төп рестораны булган «Маяк» урнашкан. Мәйданның көньяк-көнчыгыш почмагында торак бинаның ике түбән каты — озак вакытлар эшләп килгән «Костёр» балалар кинотеатры булган, хәзер ул «Экзотика» зооүзәге, анда фауна һәм флораның даими экспозицияләре бар, шулай ук йорт хайваннары күргәзмәләре һәм аларның һәвәскәрләре клублары утырышлары даими рәвештә үткәрелә.
Декабристлар урамы буенча мәйдан аша 9-нчы номерлы трамвай маршрутлары линиясе (1933 елдан башлап мәйдан урынына кадәр һәм 1937 елдан алып төньякка таба) һәм 13 (1979 елдан башлап), шулай ук шәһәрдә беренче троллейбус линиясе (1948 елдан башлап), 3 (1953 елдан башлап), 5 (1964 елдан башлап) һәм 13 (1993 елдан башлап) маршрутлары линиясе уза). Көнбатыш юнәлештәге мәйданнан Восстание урамы буенча элек (1950—1959 елларда) 10 нчы маршрутның бер минутлык трамвай линиясе дә эшли иде. 1926 елда Восстание бистәсендәге мәйдан урынына кадәр шәһәрдә беренче автобус маршруты эшли башлый. Шулай ук көньяктан көнбатышка таба Декабристлар урамыннан Восстание урамына каршы юнәлешләрдә 4 һәм 10 номерлы боҗра троллейбус маршрутлары бара. Хәзерге вакытта берничә автобус маршруты мәйдан аша бөтен якка уза, көньяктан көнчыгышка Декабристов урамыннан Восстания урамына кадәр. «Фетнә мәйданы» җәмәгать транспорты тукталышлары һәр юнәлештә чаттан соң ук урнашкан. Мәйданы астында метроның беренче линиясе уза, әмма якындагы станцияләр Декабристлар урамында бер квартал көньякта һәм ике квартал төньякта урнашкан.
Кызыклы фактлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1980 елның 26 ноябрендә Фетнә мәйданына хәрби Ка-27 вертолёты барлык коммуникацияләрне, электротранспортның элемтә линияләрен өзеп, көрәкләре белән трамвайга зыян китереп, каты утыра (200 метр биеклектән тиерлек егыла), ул Күмертаудан Североморскка Казан аша транзит белән очкан[1][2][3][4].
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Отдельный казанский противотрамвайный авиационный полк
- ↑ Вынужденная посадка вертолёта Ка-27 в Казани 26 ноября 1980 года
- ↑ Летные происшествия и катастрофы с вертолётами Ка-27 и его модификациями (Ка-28, Ка-29, Ка-32). әлеге чыганактан 2014-10-04 архивланды. 2012-07-19 тикшерелгән.
- ↑ Крушение КА-27 в Казани. 1980 год.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- площадь Восстания на wikimapia (вид со спутника)
- web-камера на площади Восстания
- web-камера на площади Восстания
- «Их именами названы улицы Казани», Казань, Татарское книжное издательство, 1977.
- Әмиров К. Ф. «Казань: Где эта улица, где этот дом», Казань, 1995.
