Фиджи

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Фиджи latin yazuında])
Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.
Фиджи Утраулары Җөмһүрияте
Republic of the Fiji Islands
Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti
फ़िजी द्वीप समूह गणराज्य
Байрак Илтамга
फ़िजी द्वीप समूह गणराज्य байрагы फ़िजी द्वीप समूह गणराज्य гербы
Шигарь: «Rerevaka na Kalou ka Doka na Tui
(Аллаһтан курк һәм Патшабикәне хөрмәт ит)»
Ил көе: Фиджи гимны
फ़िजी द्वीप समूह गणराज्य урнашуы
Бәйсезлек 1970 елның 10 октябре (Бөекбританиядән)
Рәсми тел инглиз теле, фиджий теле, хиндустани теле
Башкала Сува
Эре шәһәрләр Сува
Патшабикә Елизавета II
Президент Эпели Наилатикау
Премьер-министр Фрәңк Мбаинимарама
Мәйдан
– Барлыгы
– % Су

18 274 км²
әз%
Халык саны
– Барлыгы (2009)
– Тыгызлык

849 000 кеше
46,4 кеше/км²
Вакыт UTC +12
Пәрәвез домены .fj
Телефон коды +679

Фи́джи Утраулары́ Җөмһүрияте́ (ингл. Republic of the Fiji Islands, фидж. Matanitu Tu-Vaka-i-koya ko Viti, фидж. хинди Fidźi Dwip-samuh Ganaradźja / फ़िजी द्वीप समूह गणराज्य) — Фиджи архипелагында урнашкан дәүләт. Тын Океанның көньяк өлешендә урнашкан дәүләт, Меланезиянең өлеше. 300 дән артык утрау һәм утраучыктан тора, шуларның 100-ендә кеше яши.

Мәйданы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фиджи территориясе 18 274 кв. км алып тора.

Төп шәһәрләр, административ бүленеш.[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фиджи башкаласы - Сува. Иң эре шәһәрләр: Сува (151 мең кеше), Лаутока (28 мең кеше). Илнең административ-территориаль бүленеше: 4 округ.

Дәүләт төзелеше[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фиджи - җөмһүрият. Дәүләтнең башы - президент, хакимият башы - премьер-министр. Канун бирү органы - ике палаталы парламент (Сенат һәм Бирелүчеләр палатасы)

Табигать[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Рельеф[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Барлык утрауларның да диярлек ярлары мәрҗән рифлары белән уратып алынган һәм нык киселгән. Утрауларның рельефында платолар хөкем сөрә, алар биеклеге 1000 м га кадәр булган тау сыртлары белән киселгән.

Геологик төзелеш һәм файдалы казылмалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Илнең җир эчләрендә алтын, бакыр запаслары бар.

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Климат тропик, океаник, дымлы. Уртача ел температурасы +25°С. Җилләрнең юнәлеше һәм утрауларның рельефы явым-төшемнәрдә шактый аерманы билгели (елына 1500 дән алып 4000 мм га кадәр).

Эчке сулар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Иң эре елгалар: Рева (100 км га кадәр кораб йөри ала), Ваннимбука, Мба, Сингатока (барысы да Леву утравында).

Туфраклар һәм үсемлекләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Тауларның көньяк-көнчыгыш җил исә торган өслекләре файдалы агач токымнары белән (сандал, тик, кызыл) дымлы тропик урманнар белән капланган. Фиджида шулай ук пальмалар, икмәк агачы, бата, каучык бирүче үсемлекләр бар.

Хайваннар дөньясы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Утрауларда хайваннар юк диярлек. Кошлар күп.

Халкы һәм теле[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Халык саны якынча 802 мең кеше, халыкның уртача тыгызлыгы 1 кв. км га якынча 44 кеше. Этник төркемнәр: фиджилылар (меланезиялеләр һәм полинезиялеләр) - 49%, индуслар - 46%, европалылар - 2%. Телләр: инглиз теле (дәүләт теле), фиджи теле, хинди.

Дин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Христианнар (методистлар һәм католиклар) - 52%, индуистлар - 38%, мөселманнар - 8%, бераз сикхлар һәм конфуций дине тарафдарлары бар.

Кыскача тарихи тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1874 елда Фиджи Бөекбритания колониясе булган һәм бәйсезлекне 1970 елның 10 октябренда яулаган. 1987 елда утрауларда подполковник Рабука җитәкчелегендә ике хәрби борылыш булган, шуның нәтиҗәсендә Фиджи президент җөмһүрияте дип игълан ителгән.

Кыскача икътисади тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Икътисадның нигезе - авыл хуҗалыгы. Төп экспорт авыл хуҗалыгы культуралары: шикәр камышы, һинд чикләвеге пальмасы, бананнар. Мөгезле эре терлек, кәҗәләр, дуңгызлар үрчетәләр. Авыл хуҗалыгы чималы эшкәртү буенча (дөге чистарту, май язу, шикәр, ит) промышленносте, урман кисү һәм цемент предприятиеләре. Алтын чыгару. Чи шикәр, һинд чикләвеге мае, копра, алтын экспорты.

Акча берәмлеге - Фиджи доллары.

Кыскача мәдәният тасвирламасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мәдәният һәм архитектура.[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сува. Фиджи музее, анда Тын Океаныннан археологик һәм этнографик экспонатларның бай тупланмалары бар.

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Энциклопедический справочник, "Все страны мира", Издательство "ВЕЧЕ", 2003.