Фраваши

Фраваши

Фраваши Викиҗыентыкта

Фрава́ши (Авеста телендә: 𐬟𐬭𐬀𐬎𐬎𐬀𐬴𐬌 fravaṣ̌i, Пәһләви телендә: Фрава́хр — «алдан булган сайлау») — Зәрдөштлектә бар булганны һәм бар булачакны керткән һәм дөнья корылышының һәрбер тере кисәкчәсенә хас алкышлы рух.

Кешеләрнең фравашилары Ахурамазда тарафыннан мәхлукатның матди формада чагылганчы барлыкка китерелгән булган, алар кеше үлеменнән соң да булуларын дәвам итә. Фраваши — тугърыларның җаннары, якты даһилар күплеге, ул Ахурамазда гаскәре. Кеше фравашиларын ихтирам итү бабалар культына якын.

Фраваши Авестада искә алынган тугыз тәннең иң нәзеге булып тора; ул халыкның, дәүләтнең, кешелекнең һәм гомумән дөнья корылышының бәйләүче мәгълүмат кыры булып тора.

Сәнгать традициясендә фраваши канатлы диск (фаравахар) рәвешендә сурәтләнә. Фравашига Зәрдөштлек календаренең 1-енче ае һәм һәр айның 19-ынчы көне багышланган.

Авестада

Авестаның беренче һәм иң әһәмиятле өлеше, «Ясна», кешеләр Ходайлар һәм шулай ук «өйләр, авыллар, кабиләләр һәм илләр» фравашалары турында тасвирлый (Ясна, 67:1). Фраваша әйберне саклый, карында яралгыны яклый (Ясна, 67:1).

Ахурамазда кешеләрнең фравашиларын барлыкка китергән һәм аларны аларның сайлавы турында сораган, фравашилар шуңа тән дөньясында чагылышлары булырга һәм анда яхшылыкны ныгытырга һәм явызлык белән көрәшергә сайлыйлар дип җавап биргәннәр.

Фраваши кешене алкышлы дөнья белән бәйли һәм рухи хасият буларак бар тередә бар — кешедә дә, Ахурамаздада үзендә дә, чөнки ул үзе тормыш башы һәм тормыш үзе булып тора. Фраваши тере мәхлукатларны яхшылык сайлавына чыгара һәм дөньяда Ашаны (Хакыйкатьне) чагылдыра. Ахурамазданың фравашисы — андый сайлауның иң олы мисалы. Фраваши күренмәс рәвештә һәр кешедә бар, нәкъ шул һәркемгә Аша юлына чыгарга мөмкинчелек бирә. Атәшпәрәстләр карашы буенча кеше үлеменнән соң аның фравашисы Ахурамазданың күк гаскәренә кушыла. Фравашига багышланган бу Авеста гимнында бу рухлар арийларның тору урыннарын дошманнардан саклаучы сугышчан рухлы хатын-кызлар буларак пәйда була.

Фраваши Агачының символы (Гаокэрна) — Авеста ышануында төп символларның берсе булып тора.

Заратуштраның Фравашилары

Авестада беренчел барлыкка китерелгән дөньяның усаллык белән пычранудан соң Ахурамазда беренчел барлыкка китерелгән үгезгә «Бу Заратуштра Спитаманың фравашисы» дип мәгълүм итеп сап-саф фравашины күрсәтүе тасвирлана. Шуннан соң «Мин аны пычранган тән дөньясына бәлаләрдән арындырыр өчен һәм синең турында карауны дәгъва итәр өчен җибәрәм» дип тасвирлана, һәм үгезнең шатланган җаны аның килүен зарыгып көтәчәк дөньяның барлык мәхлукатларын үстерергә вәгъдә итә.

Сылтамалар

• Благоверие. Традиции. Глава 1. Происхождение Заратуштры
• Словарь имён, названий и терминов, встречающихся в Хорде Авесте