Фәррух Закиров

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Фәррух Закиров latin yazuında])
Фәррух Закиров
Туган телдә исем үзб. Фаррух Каримович Зокиров
үзб. Farrux Karimovich Zokirov
Туган 16 апрель 1946(1946-04-16) (77 яшь) яки 1946
Ташкәнт, Үзбәкстан ССР, СССР
Ватандашлыгы  СССР
 Үзбәкстан
Әлма-матер Государственная консерватория Узбекистана[d]
Һөнәре композитор, җырчы, актёр
Ата-ана
Кардәшләр Батыр Каримович Закиров[d], Джамшид Каримович Закиров[d] һәм Λουίζα Καρίμοβνα Ζακίροβα[d]

 Фәррух Закиров Викиҗыентыкта

Фәррух Кәрим улы Закиров (үзб. Farrux Zokirov, Фаррух Зокиров; 16 апрель 1946, Ташкәнт, Үзбәк ССР, СССР) — ССРБ һәм үзбәк эстрада җырчысы, композитор һәм актер. "Ялла" вокал-инструменталь ансамбльнең сәнгать җитәкчесе (1976 елдан). Үзбәкстан ССР халык артисты (1987), шулай ук Советлар Союзының тагын биш республикасы артисты. Сәнгать өлкәсендә Үзбәкстан Республикасы Дәүләт премиясе лауреаты. Татарстанның халык артисты (2023) [1].

2002 елның маеннан [2] 2004 елның июленә кадәр - Үзбәкстан Республикасы мәдәният министры урынбасары, аннары - министр.

Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Фәррух Закиров 1946 елның 16 апрелендә Үзбәкстан ССР башкаласы — Ташкәнтта [3] профессиональ музыкантлар гаиләсендә - Үзбәкстан ССР халык артисты Кәрим Закир улы Закиров (1912—1977) һәм җырчы Шоиста Саидкарий кызы Саидова (1920—2000) гаиләсендә туган. Әти-әнисе П. И. Чайковский исемендәге Мәскәү дәүләт консерваториясенең опера-театр студиясендә укыган вакытта танышалар[3], 1936 елда Мәскәүдә өйләнешәләр, шул ук елның апрель аенда туган уллары Батыр туа [4]. Гаиләдә биш ул һәм кыз туган: Батыр, Луиза, Нәуфәл, Фәррух, Жамшид, Равшан. Кунакчыл әти йортына ул вакыттагы үзбәк артистлары һәм җырчылары килә, шуңа күрә балалар кечкенәдән илһам, иҗат һәм сәнгатькә мәхәббәт атмосферасында тәрбияләнгән, анда үзбәк опера һәм эстрада сәнгатенең башында торган Зәкировларның музыкаль династиясе формалашкан.[4] .

1969-нчы елда Фәррух Закиров Ташкәнт дәүләт консерваториясенең хор дирижер факультетын тәмамлый.

Шул ук елны, ул Равшан абыйсы белән берлектә, Ташкәнт театры һәм сәнгать институты (TTHI) студентлары ясаган "TTСИ" үзешчән вокал һәм инструменталь ансамбль составына керә, 1970 елдан ВИА "Ялла" дип атала.

1976-нчы елда Фәррух Закиров совет һәм үзбәк "Ялла" вокал-инструменталь ансамбленең сәнгать җитәкчесе була, аның җитәкчелегендә ВИА бөтен ил күләмендә таныла. Ансамбль дөньяның күп илләрендә әле дә бик популяр, ул Россия, Казакъстан, Грузия, Америка, Израиль һәм Украинада гастрольләргә чыга.

Фәррух Закиров ансамбльнең «визит карточкасы» булган "Учкудук" ("Три колодца"), «Лицо волюбленной», «Родина», «Чайхана», «Ялла», «Песня о Шахрисабзе», «Голубые купола Самарканда» һ.б. җырларын, шулай ук берничә фильмга, алар арасында «Невеста из Вуадиля», «Проделки Майсары», сеңлесе Луиза белән дуэтта җырлаган «Майсара — суперзвезда» музыкаль спектакле буенча «Железная женщина», һ. б. бар иде.

Гаиләсе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Әтисе — Кәрим Закир улы Закиров (1912—1977), совет һәм үзбәк опера җырчысы ( баритон ), Алишәр Навои исемендәге дәүләт үзбәк опера һәм балет театры солисты .Үзбәк ССР халык артисты (1939) [3][4].
  • Әнисе — Шоиста Саидкарий кызы Саидова (1920—2000), җырчы, халык җырларын башкаручы, Ташкәнт музыкаль драмасы һәм Мукими исемендәге комедия театры солисты . Гозәир Хаҗибәков тарафыннан язылган Лейлә һәм Мәҗнүн милли операсында Ләйлә ролен беренче башкаручы иде [3][4].
  • Абые — Батыр Кәрим улы Закиров (26 апрель, 1936 — 23 гыйнвар 1985), совет һәм үзбәк җырчысы, язучы, шагыйрь, рәссам һәм актер. Үзбәкстан ССР халык артисты (1965). Республикада эстрада сәнгатенә нигез салучы [3][4] .
    • Туганы — Бәхтияр Батыр улы Закиров (9 август 1962 ел—6 ноябрь 2005 ел), Үзбәкстанның атказанган артисты —nТашкәнттагы «Ильхом» драма театры актеры, берничә нәфис фильмда ("Гений яшьлеге", "Клиника", "Сахибкирон") роль уйный. Кече энесе Бәхәдер төшергән фильмда әтисе Батыр Зәкировны уйный[3].
    • Туганы — Бәхәдер Батыр улы Закиров, композитор һәм клипмейкер [3].
  • Сеңлесе — Луиза Кәрим кызы Закирова (1938 елның 7 гыйнварында туган), совет һәм үзбәк эстрада җырчысы [3]. Үзбәкстан ССРның мактаулы артисты (1965). Ул хәзерге үзбәк эстрада музыкасының башында, абыйсы Батыр Зәкиров белән бергә торган. 1954 елда, мәктәп укучысы буларак, Һиндстанның «tu Ganga Ki Mauj» кинофильмыннан «Байджу Бавра» җырын Һиндстанның беренче премьер-министры Джавахарлал Неру һәм аның кызы Индира Ганди белән Советлар Союзына визитына багышланган хөкүмәт концертында башкарып, эстрадада дебюта ясый. Нью-Йоркта (АКШ) яши [4].
    • Сеңлесе — Наргиз Пулат кызы Закирова (1970 елның 6 октябрендә туган), җырчы. Луиза Зәкирова һәм Пулат Мордухаевның кызы, Батыр ансамблендә барабанчы. 2013 елда ул Беренче каналдагы "Тавыш" вокалистларының Россия телевидениесендә икенче урынны ала.
  • Абые — Нәуфәл Кәрим улы Зәкиров (1941—1977), опера һәм эстрада җырчысы. Ташкәнт дәүләт консерваториясен тәмамлаган [3][4].
  • Абые — Джамшид Кәрим улы Закиров (11 июль, 1948 — 7 апрель 2012), совет һәм үзбәк театр һәм кино актеры, теле алып баручы. Үзбәкстан Республикасының атказанган артисты (1995) [3][4].
    • Туганы — Джавахир Джамшид улы Закиров (1972 елның 9 ноябрендә туган), үзбәк кино актеры, сәхнәдә һәм кинода клип ясаучы һәм режиссер буларак үзен сынап карый [3].
    • Сеңлесе — Охиста Джамшид кызы Закирова, сәнгать белгече [3].
  • Абые - Равшан Кәрим улы Закиров, эстрада җырчысы, Бөтен Союз телевизион музыка конкурсында катнашкан “Сәлам, без талантлар эзлибез! ". Бервакыт ул Алматыда ( Казакъстан ) «Азия дауысы» музыкаль халыкара фестиваленең җиңүчесе була. Хәзерге вакытта ул ялгыз программа белән чыгыш ясый [3][4].
    • Туганы — Вәгиф Равшан улы Закиров, композитор [3].

Шәхси тормышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Беренче хатыны — Наргиз Байханова (1949—23 апрель, 2017), " Ялла " үзбәк вокал һәм инструменталь ансамбленең элеккеге солисты (1974—1983) [5] .
    • Улы - Сәед Фәррух Закиров. Ул Англиядә һәм АКШта халыкара хокук белгечлеге алган. Ул башта Үзбәкстанда [6], хәзер - Мәскәүдә эшкуарлык белән шөгельләнә[7] .
  • Икенче хатыны (1986 елдан) — Анна (1967 елда туган), рус . 1986-нчы елда, Анна Фәррух эшләгән «Узбекконцерт»ка эшкә килгәч, аның белән таныша[6] .
    • Кабул ителгән улы — Михаил (1985 елда туган), Аннаның элекке мөнәсәбәтләрдән улы. Ул АКШта укыган, иминият компаниясендә эшләгән [6], һәм Лос-Анджелеста бизнес белән шөгыльләнә[7] .

Фильмография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • "Язмыш" («Taqdir»)

Мактаулы исемнәр һәм бүләкләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1991 елның җәендә Үзбәкстан ССР җитәкчелеге Фәррух Зәкировка "ССРБның Халык артисты " дигән мактаулы исем алу өчен Мәскәүгә документлар тапшыра,әмма ул елның август вакыйгалары аркасында бу процесс үзенең логик тәмамлануын алмый.

  • 1987 — "Үзбәкстан ССР халыкартисты " дигән мактаулы исем
  • 1993 — "Каракалпакстан халык артисты " мактаулы исеме
  • 1995 :
    • " Казакъстан халык артисты " мактаулы исем
    • "Кыргызстан халык артисты " дигән мактаулы исем [8]
  • 1996 — "Шухрат" медале
  • 2000 — "Таҗикстан халык артисты " мактаулы исеме
  • " Ингушетия Республикасының халык артисты "
  • 2003 — "Дустлик" ордены [9]
  • 2017 — «Ел кешесе — 2016 "XXI гомуммилли программасы кысаларында" мәдәни элемтәләрне ныгыту һәм халыкларның рухи якынаюы өчен» халыкара премиясе лауреаты [10][11] .
  • 2017 — "Достук" ордены ( Кыргызстан )— "Кыргызстан һәм Үзбәкстан халыклары арасындагы дуслыкны ныгытуда, озак вакытлы һәм нәтиҗәле иҗади эшчәнлеге өчен" [12] .
  • 2018 — "Фидокорона Хизматлари учун" ордены [13] .
  • 2023Татарстан Республикасының халык артисты

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Узбекскому певцу Фарруху Закирову присвоено звание народного артиста Татарстана. Татар-информ, 8.10.2023
  2. Анатолий Ткачёв. Фарух Закиров: «„Ялла“ ещё покорит „Олимпию“» (интервью). Газета «Труд», № 179, 5 октября 2002 года. // trud.ru
  3. 3,00 3,01 3,02 3,03 3,04 3,05 3,06 3,07 3,08 3,09 3,10 3,11 3,12 3,13 Батыр Закиров. Биография. 2013 елның 3 декабрь көнендә архивланган. Информационно-развлекательный портал «Музыкальное обозрение» // leonidzl.com
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 4,4 4,5 4,6 4,7 4,8 Мавлон Шукурзода. «Твой голос я слышу повсюду…» — Интервью Луизы Закировой о себе, семье и творчестве. // kultura.uz (11 декабря 2013 года)
  5. В Ташкенте скончалась бывшая солистка легендарной группы «Ялла» (видео) (рус.), Радио «Свобода» («Озодлик») в Узбекистане (24 апреля 2017 года). 17 ноябрь 2017 тикшерелде.
  6. 6,0 6,1 6,2 Сергей Минаев. Солист ВИА «Ялла» в 60 лет готов стать отцом. «Экспресс-газета» // eg.ru (3 апреля 2010 года)
  7. 7,0 7,1 Нэля Садыкова. «Ялла» на все времена. — Музыканты из группы «Ялла» под Новый год совершили концертный «набег» в Алматы. Легенды советской эстрады проводят свой 43-й артистический сезон. Медиа-портал «Караван» (Казахстан) // caravan.kz (27 декабря 2013 года)
  8. Указ Президента Кыргызской Республики от 21 декабря 1995 года № 347 «О присвоении почётного звания «Народный артист Кыргызской Республики» Закирову Ф.К.»
  9. Указ Президента Республики Узбекистан от 22 августа 2003 года № УП-3296 «О награждении в связи с двенадцатилетием независимости Республики Узбекистан группы работников науки, здравоохранения, культуры, духовности и просветительства, искусства, средств массовой информации и социальных сфер», archived from the original on 2021-07-30, retrieved 2021-07-30 
  10. Фаррух Закиров удостоен премии «Человек года — 2016». 2017 елның 12 декабрь көнендә архивланган. Информационное агентство и радио «Sputnik» в Узбекистане // ru.sputniknews-uz.com (29 марта 2017 года)
  11. Загальнонаціональна програма «Людина року». Міжнародні премії 2016. Официальный сайт общенациональной программы «Человек года» (Украина) // ludinaroku.com.ua
  12. Президент Алмазбек Атамбаев наградил певца, композитора Фарруха Закирова орденом «Достук» (указ от 22 ноября 2017 года) (22 ноября 2017 года). 22 ноября 2017 тикшерелгән.
  13. О награждении в связи с двадцать седьмой годовщиной государственной независимости Республики Узбекистан группы работников науки, образования, здравоохранения, литературы, культуры, искусства, духовности и просветительства и других социальных сфер, УзА (2018-08-28). 1 сентябрь 2018 тикшерелде.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]