Ырынбур затлы кызлар институты
| Ырынбур затлы кызлар институты | |
.jpg) | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Ырынбур |
| Входит в состав списка памятников культурного наследия | Список объектов культурного наследия: Оренбург (часть 2)[d] |
| Мирас статусы | Төбәк әһәмиятендәге Россия мәдәни мирас объекты[d][1] |
| Ирешү | Пушкинская улица, 53 |
 | |
 Ырынбур затлы кызлар институты Викиҗыентыкта | |
Ырынбур затлы кызлар институты - (рус. Оренбургский институт благородных девиц, Николаевский женский институт) — Россия империясенең хатын-кызлар белем бирү учреждениесе (затлы кызлар институты)
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Император Николай Iнең Ырынбур затлы кызлар институты 1832 елның 6 декабрендә Ырынбурның хәрби губернаторы П. Сухтелен боерыгы белән оешкан ; хәрби белем бирү учреждениеләренә караган һәм "Неплюев хәрби мәктәбенең кызлар укыту филиалы" исемен йөрткән, чөнки ул укучыларны офицерлар, хәрби чиновниклар һәм казак кызларыннан алган. 1855 елның 13 октябрендә ул Николаев хатын-кызлар институты дип үзгәртелә.[2] Николай Iнең хатыны Александра Феодоровна уку йортын үз шефлыгына ала.
Бу ябык учреждение була, аның укучылары катгый контроль астында интернатта яшиләр. Институтта Ырынбур, Самара һәм Уфа провинцияләре, Тургай һәм Җаек өлкәләре, шулай ук Төркестан кызлары укый.[3]
Николаев хатын-кызлар институты биналары комплексы , империя сәнгать академиясе академиге А.Г.Беловның архитектура проекты буенча төзелгән дип фараз итәләр. Институтның төп бинасы йорт яны чиркәүе белән [4] Неплюев урамында ике катлы бинада урнашкан. 1917 елга Ырынбур Николаев кызлар институты милкендә Ырынбур өлкәсе Троицк өязендә 628 дисәтинә җир, бер дача һәм анда сөт фермасы бар була.[3]
1917 елга кадәр, Ырынбур затлы кызлар институты патшабикә Мария Федоровна институтлары бүлегенә керә, һәм Бөек Октябрь инкыйлабыннан соң Дәүләт хәйрия министрлыгына күчерелә. 1918 елда ул Халык мәгарифе комиссариаты контроле астында була, 1919 елда, Гражданнар сугышы вакытында ул ябыла.
 Тышкы медиафайллар
|
|---|
Институтның төп бинасы бүгенге көнгә кадәр сакланып калган һәм Ленин урамы, 50 нче йорт адресы буенча урнашкан . Бу бина диварында "тарих һәм мәдәният һәйкәле" дигән мемориаль такта куелган [5] 1920-1923 елларда элеккеге Ырынбур Николаев хатын-кызлар институтының төп бинасында рус һәм совет этнографы һәм музыканты Александр Викторович Затаевич яшәгән һәм эшләгән.
Россия дәүләт тарихи архивында институтны 1898-1914 елларда тәмамлаган укучылар турында документлар бар.
Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Хатын-кызлар институтлары
- Оде де Сион, Анна Василиевна
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Семёнов В. Г. Ещё раз об Оренбургском институте благородных девиц. Оренбург, 1997
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Указ Губернатора Оренбургской области № 186-ук от 19.10.2006
- ↑ Ырынбурский институт благородных девиц императора Николая I
- ↑ 3,0 3,1 Ырынбурский Николаевский женский институт
- ↑ Ырынбур. Домовая церковь Александры Римской при бывшем Николаевском институте благородных девиц.
- ↑ 50 жемчужин Ырынбура: Николаевский женский институт, archived from the original on 2020-10-29, retrieved 2020-12-02