Эстония архитектурасы
Эстония архитектурасы—XIII гасыр башында формалаша, ул вакытта Тевтон ордены һәм Дания Корольлеге хәзерге Эстония территориясен яулап алганнан соң аны бүлә һәм Көнбатыш обряд христиан динен кертә. Эстониядә Роман архитектурасы юк . Ә готик архитектура, Пруссия һәм Скандинав архитектурасы (Готланд утравы) йогынтысында формалашкан.
Чорчылык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Эстониядә Баштагы готика 4 тип та була :
- нерегуляр (полигональ);
- замок-донжон;
- даими замокларны ике тибы: Кастель һәм конвент.
Мондый төрләр буенча орден сарайлары төзелә.
XIII—XIV гасыр Вильяндасындагы замоклар һәм XV гасыр башында Саарема утравында 1343 елдан алып XV гасыр башына кадәр төзелгән Курессар әрхәрәй замоклары, конвентның классик үрнәкләре булып тора. Әлеге замоклардан , Саарема утравындагы Курессар әрхәрәй замогы яхшырак сакланган.Аның планировкасы квадрат почмаклы манаралардан һәм озын Германнан торган.
Шул ук типка Падизада цистерцианцев Орденының замок-монастыре да керә, ул XIV гасырның икенче яртысыннан 1448 елга кадәр төзелгән , ләкин башка конвентларга караганда даими структурага ия.
Чиркәүләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
XIII гасыр азагы Амблада һәм Коэрда (1290) готик провинциаль чиркәүләр бер архитектура төренә карый.
Зур готик гыйбадәтханә үрнәкләре булып —Тартудагы булган ике кирпеч базилик, шәһәр йорты соборы (XIII—XV гасыр) һәм 1330 елда төзелгән Иоанн чиркәве булып тора . Соңгысы төп фасадка ия : портал атаклы «Страшный суд»скульптура композициясе белән бизәлгән.
XV-XVI гасыр уртасындагы готика үзенчәлекләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Архитектура үсешенең тарихи контексты 1410 елгы Грюнвальд сугышы белән билгеләнә. Бер өлешен Ливон ордены алып торган, Тевтон ордены тар-мар ителә, шулай ук бу территориядә Гангзей сәүдә берлеге ролен көчәйтә (Таллин, Пярну һәм Тарту ганзей )шәһәрләре була
Тоомпа Йозагы
Таллин шәһәре Ливон орденының 1347 елдан бирле булган. XV гасырдан башлап шәһәрнең төп архитектур комплексы булып Тоомпа замогы тора. Бу — үзгәртеп корылган борынгы замок . Тора-бара ул тагын берничә тапкыр үзгәртеп корыла. Аның структурасы нигезендә конвент тибы ята, ә аның югары цилиндрия манарасын озын Герман тәшкил итә.
Торак йортлар
XV—XVI гасыр башындагы Таллин торак йортлары урамнарга тар фасадта булган һәм ишегалдысы щипц белән капланган (епископ йорты, зур гильдия йорты, XV гасырның беренче яртысындагы «өч сеңелем» йорты, Лай урамындагы 25 йорт, иске шәһәрнең башка йортлары) кыскыч типка керә.
Ратуша
Таллин ратушасы
1404 елда беренче очлы аркаданың озынлыгы , ярусның атуы һәм өчпочмаклы щипц белән уратып алынган сигез кыр манарасы— архитектураның истәлекле урыны булып тора. Бу Төньяк Европада исән калган бердәнбер готик стилендәге ратуша.
Ренессанс[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Йорт Фасады Черноголовлар.
Ренессанс Эстониягә Швеция хакимияте астында килде. Ренессанс һәм маньеристик йогынты, бары тик кече архитектура формаларында һәм бинаның конструкцияләре буенча готик бизәүдә генә чагылыш тапкан. Әлеге стильдә бердәнбер сакланып калган бина-Таллиндагы Черноголовлар кардәшлеге йорты (1597, готик бинаны үзгәртеп кору). Икенче-мөһим бина 1944 елда җир белән тигезләнә.
Тарихилык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Эстония архитектурасында тарихилык юнәлеше-неоготика, Таллинда Каарли чиркәве (1870) үрнәге булып тора. А. Гиппиус. Унгерн сарае-Штернберг (1865) Флорентий палаццо Строцциосы да , пешерелмәгән башаклар белән тулыландырылган һәм кирпичтән эшләнгән. Бик тере тәэсир ясый һәм хәтердә кала. Изге Каута гильдиясе бинасы тюдорларның инглиз стилендә төзелгән (Инглиз тәхәллүсе). Тоомкооли урамындагы сәүдә-сәнәгать палатасы бинасы да өчен үрнәк булып тора ала.
