Яр Чаллы элеваторы

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Яр Чаллы элеваторы latin yazuında])
Яр Чаллы элеваторы
Нигезләнү датасы 1914
Дәүләт Flag of Russia.svg Россия
Штаб-фатирының урнашуы Чаллы, Татарстан, Россия
Карта
Commons-logo.svg Яр Чаллы элеваторы Викиҗыентыкта

Яр Чаллы элеватор — Чаллыдагы иң борынгы шәһәр предприятиесе ашлык сатып алу, аны сату, эшкәртү һәм саклау белән шөгыльләнә.

Бу шәһәрдә сакланган сәнәгать архитектурасының бердәнбер һәйкәле [1] . 2002 елда Яр Чаллы җирле әһәмияттәге дәүләт сак реестрына кертелә.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1887 елдан башлап Минзәлә өязе земствосы Чаллы пристане каршындагы 1 млн. 300 мең потка сыешлы элеватор төзү турында берничә тапкыр фикер алыша.Челнинская пристаньында. Әмма әлеге объектны төзү ул вакытта земствода булмаган зур акчалар таләп иткән. Хакимиятнең үзәк органнарына суда сорап мөрәҗәгать итү буенча берничә тапкыр омтылышлар уңышсызлыклар белән тәмамлана[1] .

1910 елда Россиядә элеваторлар төзү мәсьәләсе буенча фикер алышуга һәм хәл итүгә Дәүләт банкы актив кушыла. Аның структурасында ашлык саклау бүлеге булдырылган. Элеваторларны, нигездә, тимер юл станцияләрендә һәм икмәк сәүдә үзәге булган пристаньларда төзү күздә тотыла. Ил дәүләт банкның элеккеге бүлекләре нигезендә районнарга бүленгән иде. Чаллы элеваторын төзү Сембер-Пенза районы карамагына кертелгән иде. Чаллы пристане каршындагы Элеватор беренче чираттагы төзелеш программасына керә. Аның сыйдырышлыгы-2 млн пот, ә кабул итү сәләте сәгатенә 8 мең пот арыш дип билгеләнгән. 1580700 сум күләмендәге төзелешкә смета Дәүләт банкы Советы утырышында 1914 елның 20 ноябрендә расланган[1] .

Эшнең беренче елларында лифт ( 1919 )

1914 елның язында җир участогы алу мәсьәләсе хәл ителә. Шул ук вакытта төп бина өчен нигез чокырын казу эшләре башланды. Элеватор төзелешенә бик күп кеше җәлеп ителгән. 1915 елда төзелешкә 150гә якын хәрби әсир җәлеп ителә[2]. Элеваторның төп объектларында төзелеш материаллары белән тәэмин итү һәм эшләр җирле һәм Россиянең башка шәһәрләреннән подрядчылар тарафыннан башкарылган. Элеватор өчен җиһазлар һәм механизмнар конкурс нигезендә төрле тәэминатчылардан сатып алынды. Шул ук вакытта өстенлек эчке җитештерүчеләргә бирелә[1] .

Элеватор төзелеше ул вакытта сәүдә авылы булып саналган Чаллы тормышына бик күп үзгәрешләр кертә. Беренчедән, төзелеш башланганчы Чаллыда барлыкка килгән сәнәгать предприятияләре җитештерү куәтен арттыралар: Катковның якорь металл заводы һәм Стахевларның тегермән һәм он комбинаты. Элеватор янында элеватор белгечләре өчен барлык уңайлыклар белән тәэмин ителгән коммуналь торак барлыкка килә[3]

Төзелеш башланганнан 4 ел үткәч, 1917 елның сентябрендә Яр Чаллы элеваторы эшли башлый.

Чаллы элеваторы Россиядә төзелгән 111 элеватордан (2 млн пот), Самар (3,4 млн.) һәм диңгез Новороссийскийдан (3,0 млн.) калышып, ашлык саклагычлары күләме буенча өченче була[4] .

Гасырга якын тарихы дәвамында элеватор исеме берничә тапкыр үзгәрә: 1917 елдан предприятие «Чаллы елга элеваторы» дип атала, 1934 елдан — Ашлык әзерләү бүлеге, 1957 елдан — «Росглавзерноның Яр Чаллы элеваторы», 1982 елдан — «Яр Чаллы икмәк продуктлары элеваторы», 1987 елдан - «Чаллы элеваторы", 1987 елдан - "Чаллы элеваторы" дип атала[5] .

2006 елда элеваторда «Кама икмәге музее» ачыла, аның өчен предприятиенең элеккеге конторасы бинасы бүлеп бирелә. Ачу элеваторның 90 еллыгына туры килә[6] .

Хәзерге торышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2000 елларда лифт «Агросила» холдингының бер өлеше булды. Хәзерге "Яр Чаллы элеваторы" үз эченә елына 85000 тонна сыйдырышлы ашлык саклау өчен 23 складна ала, 2007 елда тәүлегенә 720 тонна сыйдырышлы азык җитештерү цехы ачыла.

Җитәкчелек[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]


М. В. Дивавин (1920—1926)
Сорокин (1934—1935)
Казаев (1935—1939)
А. И. Тужилин (1940—1942)
Скриабин (1942)
Н.И.Федотов (1942—1946)
А.Ф. Романов (1946—1947)
А. М. Забродин (1947—1948)
А.М Антонов (1948—1949)
И. П. Коперский (1950—1951)
Г. И.Стискин (1952—1959)
Н. К. Курдеков (1959—1969)
Г. Н. Зәкиров (1969—1990)
И. И. Шәйхутдинов (1991—1997)
В. Г. Хәзеев (1997—2004)
Ф. Т. Гәзетдинов (2004—2007)
И.И.Шәйхутдинов (2007 елдан).

Урнашуы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]


Юридик адрес: Татарстан Республикасы, Тукай районы, Элеватор Тауы авылы, Элеваторя урамы, 18 нче йорт.
Почта адресы: 423801, Татарстан Республикасы, Яр Чаллы шәһәре, Элеватор урамы, 18 нче йорт.

Фотогалерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Кама елгасындагы элеватор күренеше ( 2008 ):

Набережночелнинский элеватор (1).jpg Набережночелнинский элеватор (2).jpg Набережночелнинский элеватор (3).jpg

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 В. Ермаков (2004-09-29). История строительства Челнинского элеватора. Вечерние Челны. әлеге чыганактан 2013-03-22 архивланды. 2013-02-24 тикшерелгән.
  2. ↑ Анастасия Карабанова (2011-08-10). Скелеты в Челнинском шкафу. Вечерние Челны. әлеге чыганактан 2013-03-22 архивланды. 2013-02-24 тикшерелгән.
  3. ↑ Патриарх Челнинской промышленности(недоступная ссылка— история ). Вечерние Челны(13 октября 2004).Дата обращения: 24 февраля 2013.
  4. ↑ А.Г. Дубровский. Из книги «Чем славны Набережные Челны» (600 граней из имиджа города). www.photodreamstudio.ru. 2013-02-24 тикшерелгән.
  5. ↑ Набережночелнинский элеватор: история. www.chelni.info. әлеге чыганактан 2013-08-26 архивланды. 2013-02-24 тикшерелгән.
  6. ↑ В Челнах откроют Музей камского хлеба. www.e-vid.ru. 2013-02-24 тикшерелгән.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганагы — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Яр_Чаллы_элеваторы&oldid=2993214